51. Фазалар ауытқуының мүмкін болатын шамалары туралы түсiнiк.

Фазалық дискриминаторда (ФД) қабылданатын сигналдың маңызды сәттерін (МС) БГ-мен өндірілетін тактілік импульстермен (ТИ) фаза бойынша салыстыру жүзеге асырылады. Фаза бойынша алшақтық болған жағдайда БГ жиілігін өзгертетін басқарушы сигнал өндіріледі. Осымен қатар, егер ТИ МС-тен кейін (кеш) пайда болса (БГ «қалып қойса»), онда БГ жиілігі көбейтіледі. Егер ТИ МС-тен бұрын пайда болса (БГ «озып кетсе»), онда БГ жиілігі азайтылады.

Генераторлар жиілігіне тікелей әсер етуші синхрондау құрылғылары басқару әдісі бойынша екі топқа бөлінеді:

Дискретті (релейлік) басқарулы құрылғы, мұндағы басқарушы құрылғы белгілі бір уақыт өткен сайын басқарушы сигналды дискретті түрде өзгертіп отырады. Туралаулар арасындағы аралықтарда басқарушы сигнал тұрақты болып қалады және фаза бойынша алшақтықтың шамасына тәуелді болады;

Үздіксіз (жатық) басқарулы құрылғы, мұндағы басқарушы құрылғы синхроимпульстер генераторына үздіксіз әсер етіп отырады, ал басқарушы сигнал фаза алшақтығы шамасына пропорционалды.

Дискретті басқарулы синхрондау құрылғысының құрылымдық сұлбасы 6.7 суретінде келтірілген, ал оның уақыттық диаграммасы – 6.8 суретінде келтірілген. Құрамында шептер қалыптастырғышы ШҚ, инвертор және логикалық сызбалар И₁, И₂ бар фазалық дискриминаторға бір мезгілде екі сигнал: МС түрінде ақпараттық сигналдар және тактілік импульстер түседі. Беруші генератор генератор шығысындағы гармоникалық сигналды тікбұрышты сигналға түрлендіретін сигнал түрлендіргіші көмегімен тактілік импульстер тобын өндіреді (6.8,в сурет). Дискриминатор инверторының көмегімен b тобымен салыстырғанда 180°-қа ығысқан басқа бір топ (6.8,г сурет) қалыптасады. И₁ және И₂ сызбалары көмегімен МС-пен, қабылданатын сигналмен салыстырғандағы ТИ орны анықталады. Егер беруші (тактілік) генераторының тербелістері фаза бойынша қабылданатын сигналдан қалып қойған болса (6.8, г сурет), онда ТИ И₁ сәйкестік сұлбасының шығысына өтеді. Егер тербелістер фаза бойынша озып кеткен болса, онда ТИ И₂ сәйкестік сұлбасының шығысына өтеді. Басқарушы құрылғы БҚ ФД шығысындағы сигналдармен әсерлеседі де реленің көмегімен синхрогенератордың жиілігін басқаруды жүзеге асырады. Тактілік генератордың «озып кеткеніне» немесе «қалып қойғанына» байланысты, реленің түйіспелері көмегімен генератордың тербелісті контурына конденсатор С₁ немесе индуктивтік L₁ қосылады. Осымен қатар генератор жиілігі номиналды тактілік жиілігінен f_H аз (f₂) немесе көп (f ₁) болады. Бұл жағдайда жиілікті басқару тікелей және сатылы болады.

6.7 сурет – Дискретті басқарулы синхрондау құрылғысының құрылымдық сұлбасы

6.8 сурет – Бір элементтеп синхрондаудың резонанстық құрылғысы жұмысының уақыттық диаграммасы.

52.Элемент бойынша синхрондайтын тұйық құрылғылардын ж/і принципі. Синхрондаудың тұйық құрылғылары төмен және орташа байланыс жүйелерінде кеңінен қолданылады.

Синхрондаудың тұйық құрылғылары екі тармаққа бөлінеді: синхроимпульстердің беруші генераторына тікелей әсер етуші және жанама әсер етуші.

Синхрондаудың тұйық құрылғысының қарапайым құрылымдық сұлбасы 6.6 суретінде көрсетілген.

_{6.6 сурет – Синхрондаудың тұйық құрылғысының құрылымдық сұлбасы.}