1 Кiрiспе

Цифрлық жүйеде тарату техникасының даму тарихы және оның болашағы. Цифрлық ақпарат таратудың қазiргi замандағы әлем қоғамдастығындағының ролi мен орны. Пәннiң мазмұны мақсаты.

Қорек көзінен ақпаратты цифрлық түрде бір немесе бірнеше белгіленген жерге жеткізілуі цифрлық байланыс пәнінің құрамына кіреді. Байланыс жүйені синтездеу және анализдеу үшін ақпарат таралытын физикалық арналардың сипаттамасына үлкен көңіл бөлінеді. Арна сипаттамасы әдетте, байланыс жүйесіндегі базалық құрама блоктарының синтезіне әсер етеді. Пәннің мақсатына цифрлық сигналдарды тарату мен олардың негізгі қағидаларын мазмұндау, сонымен қатар ғылыми негізі мен цифрлық байланыстың қазіргі уақыттығы қүйін тұжырымдау; цифрлық жүйенің таралуы мен өңделуінің мүмкіндіктері туралы көрініс беріп, мәлметтері тарататын құрылғылардың қасиеттері мен функциялау мақсатын анықтайтын заңдылықтарын түсіну. Цифрлық ақпапратты тұрғызу және таратудың жаңа технологиясы қамтитын байланыс инженер мамандарын дайындауды тереңдетеді және дамытады.

Таратылтын сигалдың жалпы формасы мұндағы g(t)- импульстің (тасмалдаушы) базалық түрі: {ап} – 1/Гбит/с жылдамдықпен таратылатын (±1) екілік кодтағы мәліметтердің таралуы;

2 Цифрлық байланыс жүйелерінің элементтері және функционалды сұлбасы.

2,1-ші суретте цифрлық байланыс жүйесінің негізгі эламенттері мен функциялдық сұлбасы келтірілген. Көздің шығысы дауысты немесе видиосигнал түріндегі аналогты сигнал түрінде, немесе уақыт бойынша дискреттелген және шығыс мәндердің соңғы сан ретіндегі цифрлық синал түрінде болуы мүмкін. Цифрлық байланыс жүйесінде шығыс көзінен берілген хабарлар екілік символдар тізбегіне түрлендірілінеді. Идеалды түрде қарағанда біз шығыста хабардың түрін екілік код ретінде көреміз. Қорек көзін кодтау немесе мәліметтерді сығу деп, қорек көзінің шығысында аналогты немесе цифрлық түрлерін екілік символдардың тізбегі ретіндегі эффектілі түрлендіру процессін айтады.

Ақпарат көзінен шыққан екілік символ тізбегі арна кодеріне келіп түседі. Арна кодерінің мақсатына арна арқылы жіберілген екілік символ тізбегі қабылдағышқа келіп түскен кезде әр түрлі шуылдар мен интерференцияны айналып өту үшін үстеме артықшылықты енгізеді. Сонымен, енгізілген үстеме артықшылық қабылданған сигналдардың сенімділігін және оның дұрыс қосылу ықтималдылығын үлкейту үшін қоладнылады. Ал осыдан, анағұрлым қиын кодалау процессі к информациялық символдардан n бірегей тізбекті символдарға түрлену блогын – кодалық сөзге түрлендірілінеді. Мұндай әдіспен мәліметтерді кодалау кезінде енгізілетін артықшылықтың мәні n/k қатынасымен өлшенеді. Бұл қатынастың, дәлірек айтқанда k/n, кері өлшем кода жылдамдығы деп аталады.

2,1- сурет Цифрлық байланыс жүйесінің негізгі элементтері

Арна кодерінен шыққа екілік тізбек цифрлық модуляторға келеп түседі,ал ол өз кезегінде арна желісіне интерфейс ретінде қызмет етеді. Цифрлық модулятордың негізгі мақсатына информациялық екілік кодты сәйкес сигналға түрлендіру болып табылады.

4 Цифрлық сигналдар және олардың негiзгi параметрлерi.

Цифрлық сигналдар.Цифрлық сигнал деп, кернеу немесе ток теңдеуімен суреттелетін цифорлық символды көрсететін сигнал(импульс – таржолақты тарату немесе синусойдалды – жолақты тарату үшін). Сиганалдың сипаттамасы (импульстер үшін – амплитуда, ұзақтығы және орналасуы немесе синусойда үшін- амплитуда, жиілік және фаза) оны соңғы алфавиттің символы ретінде идентификациялауға мүмкіндік береді.2,2-суретте жолақты цифрлық сигналдың мысалы келтірілген. Берілген суретте цифрлық мән белгілі бір жиіліктің әрбір Т уақыт интервалында таратылуы арқылы көрсетілінеді.

2,2-сурет Жолақты цифрлық сигнал

Мәліметтерді тарату жылдамдығы. Бұл шама Бит/с арқылы сипатталып, мыны формуламен анықталады R = k/T=(l/T) log2M (бит/с), мұндағы К бит М = 2к символдық алфовит арқылы анықталады, ал Т-К биттік символдың ұзақтығы.