21. Интерполимерлі комплекстердің кластарын анықтап, мысал келтіріңіз.
1.1 Полиэлектролиттік комплекстер
Қарама-қарсы зарядталған полиэлектролиттер – поликатиондар мен полианиондардың әрекеттесуінің өнімдері полиэлектролиттік комплекстер (ПЭК) болып табылады. ПЭК төмендегідей комбинацияда алуға болады және оларды төртке бөледі:
Күшті полиқышқыл – күшті полинегіз (мысалы, натрий полистиролсульфонаты мен поли(4-винилбензилтриметиламмоний хлориді негізіндегі ПЭК).
Күшті полиқышқыл – әлсіз полинегіз (мысалы, натрий полистиролсульфонаты мен полиэтиленимин негізіндегі ПЭК).
Әлсіз полиқышқыл – күшті полинегіз (мысалы, полиакрил қышқылы мен поли(2-метакрилоилоксиэтил-триметиламмоний хлориді негізіндегі ПЭК).
Әлсіз полиқышқыл – әлсіз полинегіз (мысалы, полиакрил қышқылы мен полиэтиленимин негізіндегі ПЭК).
1.2. Сутегілік байланыстар арқылы түзілген комплекстер
Сутегілік байланыстар арқылы интерполимерлік комплекстер полимерлі қышқылдардың протонакцепторлы ионсыз полимерлермен әрекеттесуінің нәтижесінде қалыптасады. Поликарбон қышқылдарымен ИПК түзуге қабілетті ионсыз полимерлердің ауқымы кең және сан алуан. Құрылымдық белгілері бойынша оларды бірнеше топқа бөлуге болады:
1. Лактамдық топтарды құрайтын полимерлер (поли(N-винилпирролидон)(ПВП), поливинилкапролактам (ПВКЛ):
ПВП ПВКЛ
2. Негізгі тізбегінде (полиэтиленоксид (ПЭО), полипропиленоксид (ППО)) немесе жанама тізбегінде (поливинилметил эфирі (ПВМЭ)) жай эфирлі байланыстарды құрайтын полимерлер:
ПЭО ППО ПВМЭ
3. Акрил типтес полимерлер (полиакриламид (ПАА), поли-N-изопропилакриламид (ПНИПААМ), поли-N,N-диметилакриламид (ПДМАА) және т.б.):
ПНИПААМ ПНИПААМ ПДМАА
4. Полимерлі спирттер (поливинил спирті (ПВС), гидроксиэтилакрилат (ГЭА), этиленгликольдің винил эфирі (ПЭГВЭ), және т.б.):
ПВС ПГЭА ПЭГВЭ
5. Полисахаридтер (метилцеллюлоза (МЦ), гидроксиэтилцеллюлоза (ГЭЦ), гидроксипропилцеллюлоза (ГПЦ), гидроксипропилметилцеллюлоза (ГПМЦ) және т.б.):
(MЦ)
Стереокомплекстер, олар кейбір стереореттелген полимерлер, мысалы изо- және синдиотактикалық полиметилметакрилат (ПММА) арасында пайда болады:
Изо-ПММА + |
синдио-ПММА |
Ван-дер-Ваальс күштері |
Комплекс |
Заряд ауысатын комплекстер (ЗАК), олар төмендегі үлгі бойынша түзіледі:
Электроноакцеп-торлы полимер |
+Электронодо-норлы полимер |
|
КПЗ |
22.Стереокомплекстер. Оларды артықшылығын көрсетіңіз, мысал келтіріңіз.
Стереореттелген полимерлер әрекеттескенде, стереокомплекстер қалыптасады. Поликомплекстердің бұл класы аз зерттелген және осы уақытта бірнеше жүйені құрайды. Стереокомплекстерді стереореттелген полимерлердің сұйытылған және концентрленген ерітінділерін араластыру арқылы, сондай-ақ матрицалық полимерлеу арқылы алуға болады. Олардың түзілу мүмкіндігі қолданылатын еріткіштің табиғатына өте тәуелді.Сонымен, күшті поликомплекстүзгіш,әлсіз поликомплекстүзгіш және поликомплекстүзбейтін еріткіштер деп бөлуге болады. Синдио –ПММА – изо- ПММА жүйесі үшін диметилформамид пен ацетон күшті комплекстүзгіш еріткіштер болып табылады. Оларда поликомплекстүзілгенде ерітіндінің лайлануы және тұнбаға түсуі байқалады. Әлсіз поликомплекстүзгіш еріткіштерге бензол және толуол сияқты еріткіштерді жатқызуға болады. Мұндай жүйелердіе стереокомплекстердің түзілуі гельдік бөлшектер түрінде байқалады. Хлороформ мен дихлорметан поликомплекстүзбейтіндерге жатады.Әрекеттесетін екі полимерлердің де макротізбектерінің сольватациялауға жоғары қабілеттілікке ие болуларына байланысты, соңғы айтылған еріткіштерде сереокомплекстер түзілмейді. Стереокомплекстер, олар кейбір стереореттелген полимерлер, мысалы изо- және синдиотактикалық полиметилметакрилат (ПММА) арасында пайда болады:
Изо-ПММА + |
синдио-ПММА |
Ван-дер-Ваальс күштері |
Комплекс |
Бірқатар физика- химиялық талдау әдістері арқылы сереокомплекстердің құрамында изо-ПММА бір буынына синдио- ПММА-ның 2 буыны келетіндігі тағайындалған. Олар кристалды табиғатқа ие және изо- ПММА-ның күрделі эфир топтары мен синдио-ПММА-ның α-метил топтары арасындағы ван-дер-вальстік әрекеттесулер комплекстүзудің негізгі қозғаушы күші болып табылады.
23-30. Полиэлектролитті комплекстер. Оларды артықшылығын көрсетіңіз, мысал келтіріңіз.
Қарама-қарсы зарядталған полиэлектролиттер – поликатиондар мен полианиондардың әрекеттесуінің өнімдері полиэлектролиттік комплекстер (ПЭК) болып табылады. Полиэлектролиттік комплекстер (ПЭК), олар келесі үлгі бойынша түзіледі:
Поликатион + Полианион ПЭК + төменмолекулалық
иондар
ПЭК төмендегідей комбинацияда алуға болады және оларды төртке бөледі:
Күшті полиқышқыл – күшті полинегіз (мысалы, натрий полистиролсульфонаты мен поли(4-винилбензилтриметиламмоний хлориді негізіндегі ПЭК).
Күшті полиқышқыл – әлсіз полинегіз (мысалы, натрий полистиролсульфонаты мен полиэтиленимин негізіндегі ПЭК).
Әлсіз полиқышқыл – күшті полинегіз (мысалы, полиакрил қышқылы мен поли(2-метакрилоилоксиэтил-триметиламмоний хлориді негізіндегі ПЭК).
Әлсіз полиқышқыл – әлсіз полинегіз (мысалы, полиакрил қышқылы мен полиэтиленимин негізіндегі ПЭК).