34. Іскерлік қарым-қатынастардағы сыйлық беру-қабылдау ережелері

Мұндай сыйлықтар тек екі категорияда берілуі мүмкін: сувенирлі(блокнот,брелок, қымбат емес кітаптар,қалам, зажигалка) және бағалы (сирек кітап,жоғары класстағы класс(1000 доллар),ваза, скульптура және т.б.)

Сувенирлерді аз танитын даамдарға берген жөн,ал жақын адамдар себепсіз беруге болады. Шетел адамдарына өзіңіздің еліңізді белгілейтін сыйлықтар сыйлаңыз. Дәрежелі тұлғаларға бағалы сыйлықтар бермеген жөн,себебі ол пара ретінде беру керек.Израильде дәрежелі тұлғалары белгілі бір суммадан аспайтын сыйлықтар сыйлауға құқығы жоқ. Көптеген елдерде мемлекеттік қызметкерлер өзінің сыйлықтарын анық суммадан аспайтындай сыйлайды. Жоғары дәрежелі тұлғаға ұжымның атынан сыйлық сыйлауға болады. Қымбат сыйлықтар Бағалы сыйлықтар екі түрде болады: фирмаға сыйлық және фирма басшысына сыйлықтар.

Фирмаға сыйлық. Бұл әлде бір офистік құрылғы және ұжыммен қолданатын кеңсе заттарын сыылйауға болады. Сыйлық салтанатты көріністе фирманың көптеген жұмысшыларының көзінше қою керек.

Фирманың басшысына сыйлық оның жеке қызығушылығын ескеру керек. Оны басқа қызметкерлер жоқ кезде сыйлау керек.

Жарнамалы сыйлық. Бұл әсіресе сіз айналысатын істің бұйымы,оны тауардың сатылуына әрекет ететін адамға сыйлайды.

Сыйлық алмасу, Келген делегация бірден сыйлықты береді.Ал кетер кезде қабылдаушы делегация сыйлайды.Сыйлықты таңдағанда елдің ұлттық ерекшелігін көрсететін сыйлық берген жөн.

35. Іскерлік қарым-қатынастар мәдениеті, формалары және компоненттері.

Кез-келген қарым-қатынас өзінің құрылымымен емес, формасымен ерекшеленеді. Қарым-қатынас формасы – бұл адамдардың қарым-қатынас процесі. Қарым-қатынас формасын таңдаудағы ең бастысы, «достарынды жуын қылып алмай, ал жауларында дос қылу» (Инге фон Ведемайер).

Бұл жағдайда қарым-қатынастың сапасы, яғни оның мәдениеті туралы айтылып отыр. Осыған байланысты қарым-қатынастың келесі компоненттерін ажыратуға болады:

Коммуникатор – қарым-қатынасты орнататын адам, ақпаратты жеткізетін;

Аудитория (реципиенты) – ақпаратты қабылдап алатын адамдар;

Хабарлама – айтылатын ақпарат (ақпараттың құрылымы);

Қарым-қатынас құралдары – техникалық құралдар, оның көмегімен ақпарат тыңдаушысына жеткізіледі.

Көп жағдайда іс оң нәтижеге жету үшін қарым-қатынастың құрылымы, яғни оның мағыналы болуы әсер етеді. Бірақ оңтайлы таңдалған қарым-қатынас формасы ұйымның көздеген мақсатына жетуіне әсер етеді. Бірақ түрлі жағдайларда қарым-қатынас формасы әртүрлі болады. осығна байланысты қарым-қатынас формасының екі түрін ажыратуға болады:

Жанама – делдал арқылы, телефон, факс және т.б. арқылы

Тікелей - әңгімелесушімен тікелей қарым-қатынасқа түсу, яғни көзбе-көз. Тікелей қарым-қатынастың артықшылықтары көп, себебә әңгімелесушіні тікелей қабылдап және оның мінез-құлқын көруге қамтамасыз етеді. Бұл жағдайда коммуникацияның екі типі қолданады: вербальды (сөйлеу) және вербалды емес (жесты, ишара, дауыс тембрі және т.б.).

Вербалды коммуникация қарым-қатынаста басымдылыққа ие, сондықтан да көркем сөйлей білу менеджер авторитетінің ажырамас бөлігі болып табылады. Әдетте, адамдар қызыл тілді емес адамдарға қызуғышылығын жоғалтады да, көркем сөйлей білетін адамдарға сеніміне кіріп кетеді. Сөз – жүрек қан- тамыр жүйесіне әсер ететін қоздырғыш сияқты. Басшы туралы көзқарас (әсіресе ең бірінші) сөздерді қолдана біліп сөйлеуіне байланысты қалыптасады. («Умен ты или глуп, велик ты или мал, не знаем мы, пока ты слово не сказал». Саади.) басшның сөйлеуін қанағаттандыратын талаптар әртүрлі. Мұнда қарапайымдылық пен жеткізе білу, көркемділігі мен эмоцианальдылығы, интонация, дикция және т.б.

Кейбір менеджерлердің жетістікке жетуі, ал кейбіреуінің күйреуін түсіну үшін, ұйымның қарым-қатынасындағы ақпараттың рөлін анықтап алу керек. Ақпарат үш категорияға жітеледі: функционалды – ұйымдағы белгілі-бір топқа өздерінің функцияларын жүзеге асыру үшін беріледі. Ол саясат туралы ақпарат, ұйымның мақсаты мен міндеттері, директивалар және т.б. Ол фирмада әртүрлі бағытта (вертикалды немесе горизонталды) жеткізіледі. Мұндай ақпаратпен алмасу дәстүрлі формалды қарым-қатынас деп аталады, себебі ұйымның ресми каналдары арқылы беріледі.

Координациялық – ұйымның функцианалды бөлімшілері арасында алмасады (мысалы, сауда бөлімі мен маркетнг бөлімі арасында). Координациялық ақпараттың ағымы әдетте горизонталды бағытта жүреді. Бұл жағдайда қарым-қатынас кездесу, телефон арқылы, қызметтік хат, хабарландырулар арқылы және т.б. жүреді.

Бағалық – қызметкерлердің дәрежесіне байланысты, олардың бір-бірін қабылдау арқылы жүретін қарым – қатынас. Бағалау ақпараттарының жүру каналдары әдетте қызметі үшін марапаттау, ұйымның іс-әрекетіне айтулы үлес қосқаны үшін алғыс хаттары арқылы беріледі.

Қарым – қатынас – менеджер ие болатын ең басты дағды. Көп адамдарда қарым- қатынас уақытының 70 % алса, ал менеджерлерде жұмыс уақытының 80% алады.

Қабылдаушыларды қарсы алу. Қабылдаған кезде міндетті түрде тұру қажетті емес, тек ыммен отыруға болатын көрсетсе болды. Бірақ, әйел немесе кәрі кісіні қабылдаған кезде шенеунік столдан тұрып, келішіні үстел немесе креслоға шығарып салу керек.

Қарым-қатынастың ресми формасы. Қабылдау уақытын, қарым-қатынас сипатын мен оның нәтижесін шенеуніктің өзі шешеді.

Қарым-қатынастың ресми емес формасы. Ақпаратты алмасудың теңдігімен сипатталады. Кездесу уақыты келісіліп шешіледі.

Қарым-қатынастың достық формасы ашықтылығымен сипатталды. Қожайын келушіні кабинеттің ортасында қабылдайды, амандасып болғаннан кейін, отыруға шақырады.