82. Инвестициялардың тиімділігінің коэффициенті.

Кез келген инвестициялық жобаны қаржыландыру немесе несиелеу оның тиімділігін бағалауға үлкен мән береді. Инвестициялық жобаның тиімділігінің түрлері мынадай:

Коммерциялық (қаржылық) тиімділік – яғни, инвестициялық жобаны іске асыруға қатысушылар үшін жобаның іске асуынан туындайтын қаржыдық нәтижелермен анықталады және оларды екі топқа бөлуге болады: А) өндірістік қызметтің тиімділік көрсеткіштері, сондай ақ жобаны іске асырушы кәсіпорынның ағымдағы және болашақтағы қаржылық жағдайын сипаттайтын көрсеткіштер (кәсіпорынның балансы, пайда және зиян есебінің негізінде сипатталады)

Бюджеттік тиімділік – мемлекеттік бюджет есебінен жүзеге асырылатын инвестициялық жоба бойынша қаржыдық тиімділік. Бұл көрсеткіштер инвестициялық жобаның іске асуынан бюджетке түсетін салықтық және басқа да түсімдерге байланысты сипатталады.

Экономикалық тиімділік - жобаны іске асыруға байланысты туындайтын барлық шығындар мен нәтижелерді есепке алатын тиімділік. Бұл көрсеткішті анықтауда мынадай тиімділіктер ескеріледі:

1. Жобаның жүзеге асырылуынан туындайтын әлеуметтік нәтижелер, яғни жобаның іске асуы жұмыссыздық мәселесін шешуге ықпал. Жоба бойынша жұмыс жасайтын жұмыскерлердің тұрғын үй, денсаулық жағдайы және тұрмыс жағдайына қатысты сұрақтардың дұрыс шешілуі.

2. Жобаны іске асырудың экологиялық тиімділігі.

Әлемдік тәжірибеде инвестициялық жобаның коммерциялық

немесе қаржылық тиімділігін бағалауда оның ішіндегі тиімді вариантын таңдауда мынандай көрсеткіштер қолданылады:

1) Tаза ағымдық құн

Таза ағымдық құн NPV инв-қ жобаны жүзеге асырудан түсетін ақшалай түсімдер және олардың дисконтталған ағымдық құндарын және сол жобаны іске асыруға қажетті барлық шығындар дисконтталған ағымдық құндарының сомалары арасындағы айырма арқылы есептеледі.

CF_t- уақыт мерзіміндегі ақшалай түсімдер

K- жоба капиталының құны дисаконт нормасы

I0 - жобаның бастапқы шығындары

n – мерзімі

NPV=(∑CF_t/(1+k) ⁿ ) –I0

NPV>0 жобаны қабылдауға болады және тиімді

NPV=0 жоба тиімді де және тиімсіз де емес

NPV<0 жобаны қабылдауға болмайды және тиімді емес

2) Iшкі пайда нормасы

IRR-бұл жобадан түсетін таза түсімдердің дисконтталатын құнына арналған дисконт нормасының І-ң дисконтталған құнына теңдігін көрсетеді. IRR әдісі NPV әдісіне негізделеді. Оны NPV әдісінің арнайы жағдайы деп санауыңызға болады. Бұл жағдайда, есептелетін табыс нормасы 0 (нөл) дисконтталған таза кіріске сәйкес пайыз ставкасы болып табылады.

IRR=

Егер NPV, сонда PІ l және IRRr;

Егер NPV, сонда PІ l және IRRr;

Егер NPV, сонда PІ l және IRRr;

IRR- І-ң жалпы көлеміне арналағн қарж-ң сыртқы көздерінің ең жоғары құнына сәйкес ішкі пайда нормасы. Егер жоба толығымен ком-қ банктің несиесі есебінен қаржыландырылатын болса, онда ІRR мәні банктің мөлшерлемесінің шекті деңгейін көрсетеді. Яғни, жоғары болса жоба тиімсіз.

3) Tабыстылық индексі

Инвестицияның табыстылығы РІ- инвестицияға жұмсалған әрбір ақша бірлігіне келетін табысты есептеуді сипаттайды.

Инвестицияның табыстылығы жобаны іске асыруда шешім қабылдау барысында салыстырмал түрде баға беру үшін қолд/ды. РІ 1ден үлкен болса, жобаны қабылдауға болады,ол тиімді; 1ден кіші болса,тиімсіз;1ге тең болса,жоба пайдалы да,зиянды да емес.