12. Еуропалық валюталық одақтың (ево) қалыптасуы мен даму кезеңдерін атаңыз. Қазіргі жағдайдағы еурозонаны сипаттаңыз

Еуропалық Валюталық Одақтың экономикалық даму көзқарасына орай бүгінгі күні интеграция 7 деңгейде көрсетуге болады:

1. 1947-1957ж – Еуропалық экономикалық интеграцияның басы, Еуропалық төлем одағының құрылуы;

2. 1957-1974ж – Еуропалық Экономикалық Қауымдастықтың құрылуы, «Вернер» жоспары;

3. 1974-1985ж – алғашқы еуропалық төлем бірлігінің енуі – EPE( European unit of account – EUA), Еуропалық валюталық жүйені құруға шешім қабылдады, еуропалық валюталық бірлік «экю»-дің (European currency unit) пайда болуы;

4. 1985-1992ж – «Еуропалық Валюталық кеңістік пен Еуропалық Орталық Банкті құру» туралы меморандумның зерттелуі мен бекітілуі;

5. 1992-1999ж – Маастрихт келіміне қол қойылу, Батыс Еуропадағы экономикалық және валюталық одақтың құрылу жолдары мен мақсаттарын айқындау. Еуропалық валюталық интеграциясын құру, евроны енгізу жоспарын зерттей мен іске асыру;

6. 1999-2001ж – еуроны қолма-қолсыз айналымға жіберу;

7. 2002ж-бүгінгі күнге дейін – еуроны қолма-қол айналымға жіберу, валюталық одаққа жаңа мемлекеттерді қосу жоспарын зерттеу мен іске асыру.

1979ж Еуропалық Валюталық Одақтың ресми түрде құрылуы. Оған кіреді:

1. Еуропалық валюталық бірлік(экю);

2. Валюталық айырбас пен ақпарат механизмі;

3. Несиелік шарттар;

4. Трансферттік механизм.

Еуроаймақтық сауда интеграциясы мемлекеттік реттеуді қажет етті. Ұлтүстілік бақылау қажеттігі туындады. 1970ж аяғында Еуро Одақ елдері 1980ж қарай еуропалық валюталық және экономикалық одақтың деңгейаралық құрылуының бағдарламасын қабылдады.

«Вернер» жоспары(Люксембург премьер-министрі) 3 деңгейді қарастырды:

1. 1971-1973ж – бюджеттік, несиелік, валюталық саясаттың үйлестігі және кейінгі бірегейлендіру; капитал қозғалысының либерализациясы және валюталық қауымдастықтың еуропалық қорын құру. Валюталық бағамның тербеліс шегінің қысқаруы (+-1,2%, ал кейіннен 0-ге дейін) қарастырылды, валюталардың толық өзара айналымын енгізу;

2. 1974-1979ж – қаржы, ақша-несиелік, валюталық саясат сферасында ұлтүстілік органдарды құру;

3. 1980ж ортақ валютаны енгізу және еуропалық федералды ақша-несиелік жүйені құру. Банк қызметтерін және банк заңдылықтарын үйлестіру. Валюта-қаржылық мәселелерді шешу үшін ортақ центр құру және ЕЭҚ-ғы орталық банктерді біріктіру(АҚШ-тағы қаржы-несие, валюталық саясатты реттеп отыратын федералды резервтік жүйе сияқты).

Бүгінгі таңда еуро АҚШ долларының орнын баса алмаса да, әлемдік қаржы ңарығында негізгі 2-нші халықаралық валюта қызметін атқарып отыр.

Әлемдік валюталық резервтегі еуро үлесі 25%(2011ж); халықаралық қарыздық бағалы қағаздар нарығында еуро үлесі 25,7%(2011ж); халықаралық валюта нарығындағы еуроның жалпы айналымы 19,5%(2011ж).

Халықаралық қаржы сферасында еуро елеулі жетістіктерге етсе, халықаралық сауда операцияларында жетістіктері аз болып отыр. Негізінен еуроның әсері еуро аймаққа көршілес елдерге көп тигізеді. Әлем елдерінің үштен бірі өз ұлттық валютасын еуроға теңестіреді, ал қалған үштен екісі долларға теңестіреді. Еуро АҚШ долларымен бәсекеге түсе алатын қаржы нарығы – халықаралық қарыздық міндеттемелер нарығы. Бұл нарықта еуроның дамуының негізгі себебі, Еуро Одақ құрамында бірнеше тәуелсіз мемлекеттер бар, сондықтанн бағалы қағаздар шығарылымы бүкіл еуро одақ резиденттеріне ашылады, және осылайша автоматты түрде халықаралық болып кетеді.