50.Бас параметрлерді қалай бағалайтындығын сипаттап, сенімділіктің шектерін корсетіңіз

Бас парамертлерді бағалаудағы тәртіп. Бас парамертлерді бағалау үшін қажетті үш көлемдер: Іріктеме көрсеткіш - Ã, сенімділік шегі - т және дәлдік көрсеткішіи- м. Сонымен, сенімділік шегі формасында бас парамнтрдің сандық белгілерін бағалау үшін: 1.Әрбір параметрдің сипаттамасын бағалау үшін еркін сан дәрежесін γанықтайды. 2.Зерттеуге байланысты қатесіз болжамның ықтималдығын (β1 = 0,95; β2= 0,99; β3= 0,999) анықтау. 3.Еркін сан дәрежелеріне сәйкес, кестеден  Стьюденттің стандартты дәрежелерін табу. Кесте болмаған жағдайда, мына формулаларға сәйкес (при n1свыше 30 т1 = 2; при n2Не менее 100t2 = 2,6;при n3не менее 200 т3 = 3,3) табылады. 4.Іріктеме көрсеткіштерінің қатесін табатын формула: δ= M (х - хо)2 / n - 1; m = δ/ / n) 5.Бас параметрдің қатесін анықтау формуласы: ∆ = t m. 6. Бас параметрдің сенімділік шекарасын анықтау; Бас параметрдің сенімділік шекарасы. Бас параметр іріктеме көрсеткішінен іріктеме мәліметтері бойынша біршама көлемдегі ғана қателігімен айырмашылығы болады. NEW = А ± ∆ New =[ (Ã -∆) + (Ã +∆)] A = I біршама Ã - ∆ New - бас параметр Ã - іріктеме көрсеткіш Ã - ∆ - кішігірім (мин) сенімділік шегі Ã + ∆ жоғары (max) сенімділік шегі ∆ - іріктеме бойынша бас жиынтықты бағалау кезіндегі шектеулі қателік. ∆ =т МА- Бас жиынтықтыболжаудағы мүмкін болатын жоғары абсалютті қателік. t - бас параметр көлемі, табылған сенімділік шекарасында орналасатындығының ықтималдығын көрсетеді немесе t = f (γβ) - яғни, сан еркін (γ)дәрежесініңфункциясы болып табылады және қатесіз болжамның (β) ықтималдығын көрсетеді. м_А - бағалаудың дәлдік көрсеткі немесерепрезентативтіліктің қатесі. Биологияда барлық зерттеулер салыстырмалы түрде жүргізіледі. тәжірибенің түпкілікті мақсаты зерттелуші тәжірибе варианттарының арасында сенерліктей айырмашылықтардың бар не жоқ екендігін дәлелдеу болып табылады.Біз жоғарыда , іріктеулер үшін табылған арифметикалық орта шамалардың өзгеріп отыратындығы соншалық , оның қанша мөлшерге өзгеретіндігін көрсету үшін әрбір орта шамамен бірге оның қатесін де көрсетіп жазу керек m=25,0 Орта шама 22,8 - ден 27,2 – ге дейін өзгеретіндігі көрінеді. Қате квадраттық ауытқудың негізінде есептелетін болғандықтан , орта шаманың мүмкін

боларлықтай барлық мөлшері немесе дәліректеу шекарасында жатады, яғни вариациялық қатардың барлық варианттары 6 немесе 6 шекарасына сиятындықтары сияқты.Осыдан келіп 3m немесе 3,5 m мағыналары арифметикалық орта шаманың шегіне

жеткен қатесі деп аталады.Екі орта шама арасындағы айырманың сенімділі-

гін сол айырманың өз қатесіне қатынасы арқылы анықтайды.Айырманың

қатесі қателіктер квадраттарының қосындысынан табылатын квадраттық

түбірге тең .

t-сенімділіктің шегі.

t 0,95 – биоло/қ сенімділік

t 0,99- экономикалық сенімділік

t 0,999- өндірістік сенімділік

Іріктеме қателік генералды жиынтық қателігін көрсете алады.