Аналогты-цифрлық түрлендіргіштер
Микро ЭЕМ-ға аналогтық түрлендіріп бергіштен сигналдарды ендіргенде көбінесе аналогты-цифрлық түрлендіргіштер пайдаланылады.
Жұмыс принципі. Аналогтық цифрлық түтрендірудің бірнеше әдістері болады, соның ішінде олардың мынадай екі түрі кеңінен таралған: интегралдау жіне кезекпен салыстыру әдістері. Аналогтық сигналды сегіз разрядты кодқа интегралдау әдісімен түрлендіру ұзақтығы, әдетте 1-20мкс, ал кезекпен салыстыру әдісімен 10-30мкс болады. Қажетті АЦТ ны таңдаудағы негізгі критерий түрлену уақыт, түрлендіргіштің дәлдігі мен құны. Интегралдау әдісімен жұмыс істейтін түрлендіргіштер арзан, әрі дәлдігі өте жоғары болғанымен олардың түрлену ұзақтығы тым үлкен болады. Кезекпен салыстыру әдісі түрленудің шапшаңдығын қамтамасыз етеді.
Вискозиметрлер
Тұтқырлықты динамикалық және кинематикалық деп ажыратуға болады. Динамикалық тұтқырлық өнімнің сырғанауға ығысуға кедергісін сипаттайды. Вискозметрлер. Тұтқырлықыт өлшеу үшін ақпа, вибрациялы ротациялы вискозиметрлер қолданады. Ақпа вискозиметрлер. Жұмыс принципі Ньютон сұйығының капилляр арқылы өткендегі ламинарлық ағысының қасиетіне негізделген. Тұтқырлыққа капиляр арқылы өтетін сұйық шығыны тәуелді. Вибрациялы вискозметрлер. Жұмыс істеу принципі: генератордың айнымалы тоқ болат серпімді пластинкалы әсер ететеін электромагниттік катушкаға беріледі. Ультра дыбысты вискозметрдің жұмыс істеу принципі: тербеліс генераторынан, тербеліс қабылдағыштан, күшейткіштен, тіркеуші аспаптан тұрады. Ротайиялы вискозметрлердің жұмыс принципі: зерттелетін заттардың айналмалы дененің бұралма кедергілік моментін өлшеуге негізделген. Бұралма моментті өлшеу әдістері айналмалы денелердің пішіндері тәрізді түрліше болуы мүмкін. Өлшеуіш аспап ретінде автомат потенциометрер қолданады.
№ 29 билет
Салыстырушы элемент деген не?
Автоматты жүйе өзара байланысқан және белгілі бір қызымет атқаратын дербес конструкциялық элементтен тұрады, оларды автоматика элементтері немесе құралдары деп атайды. Элементтерді жүйеде атқаратын қызыметіне қарай салыстырушы, түзетуші, қабылдаушы, жоспарлаушы, түрлендіруші және атқарушы деп ажыратады.
Салыстырушы элементтер реттелетін шаманың берілген мәнін нақты мәнімен салыстырады. Бұл элементтің шығысында алынатын айырымдық сигнал атқарушы элементке тікелей немесе күшейткіш арқылы беріледі.
Диффериенциалдаушы буын
Дифференциалдаушы буын
Буын теңдеуі ,
яғни, шығыстық сигнал кірістік сигналдың өзгеру жылдамдығына пропорционал
Беріліс функциясы
Өтпелі функциясы h(t)=Кδ(t), мұнда δ(t) – дельта функция.
Жиіліктік сипаттамалары
Буынның КБФ-сы W(jω)=jкω,
яғни буын АФЖС оң жартылай жорамал өспен беттеседі. Егер ω=0, онда А(ω)=0, жиіліктің өсуімен А(ω) мәні ұлғаяды, егер ω=∞, онда А(ω)=∞.
КБФ-ың модульі А(ω)=ωК,
КБФ-ың аргументі φ(ω)=90°,
Яғни, жиіліктің өсуімен шығыстық тербелістің амплитудасы ұлғаяды. Аргумент жиілікке тәуелсіз, бұл буында шығыстық сигнал кірістік сигналдан фаза жағынан барлық жиілікте 90° озыңқы жүреді.
11.1 сурет Буын АФЖС
ЛАЖС-ың
өрнегі
.
Буынның ЛАЖС көлбеулігі 20 дб/дек болатын түзумен сипатталады. ω=1 жиілігінде ордината мәні 20 lg к. тең
Буынның ЛФЖС жиілік өсінен 90° қашықтықта жатқан , жиілік өсіне параллель түзу (11.2 б сурет)
а)
б)
