- •21 Билет
- •Автоматты басқару жүйесі деген не?
- •Автоматты басқару жүйесінің құрылымы
- •Автоматты реттеу жүйесінің қозғалыс теңдеуі
- •Басқару алгоритмі деген не?
- •Орнықтылық қоры жайлы түсінік
- •12.1 Сурет. Тепе теңдік күйдің үш түрі: а – орнықты; б – орнықсыз; в – бейтарап.
- •Құрылымдық схеманы парапар түрлендіру әдісін сызып көрсет
- •Автоматты реттеу жүйесі деген не?
- •Автоматты реттеу жүйесінің синтезі
- •Потенциометрлік түрлендіргіштер
- •Автоматты реттеуіш деген не?
- •Автоматты бақылау жүйешелері
- •Индуктивтілік түрлендіргіштер
- •Басқару объектісі деген не?
- •Автоматты реттеу жүйесінің синтезі
- •Сыйымдылық түрлендіргіштер
- •Автоматты басқару жүйесінің кірісі деген не?
- •Автоматты басқару жүйесінің жіктелуі
- •Тензометрлің түрлендіргіштер
- •Автоматты басқару жүйесінің шығысы деген не?
- •Автоматты жүйе элементтері
- •Сәулелену түрлендіргіштері
- •Қабылдаушы элемент деген не?
- •Аналогты-цифрлық түрлендіргіштер
- •Вискозиметрлер
- •Салыстырушы элемент деген не?
- •11.2 Сурет Буынның а)– лажс және б) – лфжс
- •Деңгей өлшеуіштер
- •Түрлендіруші элемент деген не?
- •Орнықтылық жөнінде жалпы түсінік
- •12.1 Сурет. Тепе теңдік күйдің үш түрі: а – орнықты; б – орнықсыз; в – бейтарап.
- •Салыстырушы элемент деген не?
- •Интегралдаушы буын
- •10.3 Сурет Өтпелі сипаттама
- •Электр орындаушы тетіктер
- •Атқарушы элемент деген не?
- •Гурвиц критерийі
- •Реттеу сапасының негізгі көрсеткіштері
- •Қандай байланысты негізгі байланыс дейміз?
- •Реттеу сапасының жанама бағасы
- •Пневматикалық орындаушы тетіктер
- •Қандай байланысты қосалқы байланыс дейміз?
- •13.1 Сурет Михайлов критериінің түсініктемесіне
- •3.Орнықтылық қоры туралы түсінік
- •12.1 Сурет. Тепе теңдік күйдің үш түрі: а – орнықты; б – орнықсыз; в – бейтарап.
- •Алгоритмдік құрылым дегеніміз не?
- •Басқару объектілерінің негізгі қасиеті
- •Гидравликалық орындаушы тетіктер.
- •Функционалдық құрылым дегеніміз не?
- •Найквист критерийі
- •14.1 Сурет Тұйықталмаған жүйе афжс. 1- орнықты, 2- орнықсыз жүйе
- •Реттеуіштер және реттеу заңдылықтары
- •Конструкциялық құрылым дегеніміз не?
- •Автоматтандыру схемасы
- •Өлшеу аспаптары
- •Негізгі әсер тізбегі
- •Лагорифмдік жиіліктік критерийі
- •14.2 Сурет а)-орнықсыз (1) және орнықты (2)жүйе, б)- жүйе орнықтылық шекарасында
- •Реттеуіштер
- •Потенциометрлік түрлендіргіштер
- •Автоматты басқару құрылғысы
- •Типтік динамикалық буындар
- •Температура түрлендіргіштері
Автоматты бақылау жүйешелері
Бақылау кезінде бақыланатын объектінің күйінің алдын-ала берілген нормаға сәйкестік дәрежесі тексеріледі.
Автоматты бақылау жүйесі (САК) көптеген шамаларды бақылауға және ақпараттарды өңдеуді қамтамасыз етеді де технологиялық процесстердің автоматтандырылғын басқару жүйелерінде қолданылады. Өлшеу және бақылау процесстерді өзара байланысты физикалық шамаларды өлшеу кезінде олардың сандық мәндері алынады, ал сол сандық мәндер арқылы объектінің нақты күйін бағалап, қажет кезінде түрлі алдын орау шаралары қарастырылады.
Технологиялық параметрлерді автоматты бақылау жүйелері
1. Автоматты бақылау жүйелерінің жіктелуі
Технологиялық параметрлерді автоматты бақылау деп басқарушы әсерді анықтайтын оқиғаларды табу мақсатымен объекті мен сыртқы жағдайлардың күйі туралы ақпаратты автоматты түрде алуды және өңдеуді айтады.
Автоматты бақылаудың атқару құрылғыларының орналасу орнына қарай бақылау былай бөлінеді: жергілікті автоматты бақылау, яғни өткізгіштік қабілеті екі ершік өтпелерінің осьтарының бойындағы бекітпелердің үдемелі жылжуымен реттелетін екіершікті қақпақшаларға жақын жердегі бақылау.
Индуктивтілік түрлендіргіштер
Индуктивтік түрлендіргіштер аздаған сызықтық не бұрыштық ығысуларды электр сигналдарына түрлендіруге пайдаланылады.Олардың әрекет принципі катушканың индуктивтік кедергісінің магнит өткізгіштігі саңылаудың өзгерісіне,магнит өткізгіштің катушка ішінде ығысуына не саңылау ауданының өзгерісіне тәуелділігіне негізделген.Жылжымалы зәкірі бар индуктивтік түрлендіргіш магнит өткізгіші және жылжымалы зәкірі бар индуктивтік катушка түрінде болады.Ығыспалы магнит өткізгіші бар индуктивтік түрлендіргіштер 50мм ге дейінгі үлкен ығысуларды өлшеуге қабілетті. Индуктивтік түрлендіргіштердің барлығының сенімділігі жоғары,жұмыс істеу мерзімі ұзақ болып келеді,сонымен қатар олардың шығыстық сигналының қуаты үлкен болады.Бұл түрлендіргіштердің кемшіліктеріне статикалық сипаттаманың реверсивті еместігін,зәкірдің ығысуына шек қойылуын,бос жүріс тогының болуын және түрлендіргіш жұмысына қорек кернеуі амплитудасы мен жиілігі тербелісінің теріс ықпал тигізуін жатқызуға болады.Трансформаторлық түрлендіргіштер индуктивтік түрлендіргіштердің бір нұсқасы болып келеді.Оларды көбінесе кішігірім сызықтық не бұрыштық ығысуларды электр сигналына,айнымалы ток кернеуіне түрлендіру үшін пайдаланылады.Ферродинамикалық түрлендіргіштің плунжерден шихтоланған мойынтұрықтан және өзекшеден тұратын магнит өткізгіші бар.Жоғары жиліктік Индуктивтік түрлендіргіштер металл фольганың,гальваникалық қаптаманың қалыңдығын,металл құбырлардың әрқилылығын және т.б өлшеуге мүмкінік береді.
№ 25 билет
Басқару объектісі деген не?
Басқару объектісі деп- технологиялық процесстерді жүзеге асыратын жабдықтарды айтады. Жалпы технологиялық процесстер орындалатын барлық өндіріс жабдықтары басқару объектілеріне жатады. Технологиялық процестің өзі де басқару объектісі бола алады, әр объектіде физикалық шаманың берілген мәнін тұрақтандырып, немесе оны берілген бағыттта өзгертіп отыратын басқарғыш құрылғысы болады. Технологиялық процесті берілген қызымет алгоритмі бойынша өткізу мақсатында объектіге сырттан берілетін арнайы нұсқаулар (ережелер) жиынтығын басқару алгоритмі дейді.