2. Автоматты реттеу жүйесінің синтезі

Автоматты ретеу жүйесінің синтезі келесі этаптардан тұрады:

1. Реттеу объектісінің қасиеттерін талдау, статикалық және динамикалық сипаттамаларын анықтау;

2. Реттеу жүйесін қанағаттандыратын реттеу сапасының шарттарын, оптималдау критерилерін негіздеу және тұжырымдау;

3. Техникалық құралдарды талдап алып, жүйенің құрылымдық схемасын іске асыру;

4. Оптимал динамикалық сипаттамаларды синтездеу;

5. Оптимал режимді аппроксимациялау (жуықтау), яғни, реттеу сапасымен жүйенің жұмысын іске асырудың техникалық тұрғыдағы күрделі еместігі және оның сенімділігі арасындағы ымыраға келе отыра, жүйенің қалаулы динамикалық сипаттамасын алу;

6. Бүкіл жүйенің қалаулы динамикалық сипаттамасын толығымен қамтамасыз ететін корректірлеуші құрылғының динамикалық сипаттамасын анықтау;

7. Корректірлеуші құрылғының схемасын, техникалық пайдалану жолын және параметрлерін таңдап алу;

8. Қолайлы талаптарға сай келетін алынған автоматты реттеу жүйесінің схемасына талдау жүргізу.

Жалпы, автоматты реттеу жүйесінің қалаулы динамикалық сипаттамаларын арнайы корректірлеу құрылғыларын қолдану арқылы алады, себебі мұндай құрылғылардың параметрлерін жеңіл түрде тиімді өзгертіп отыруға болады. Коррекциалау құрылғылары жүйедегі негізгі сигнал өтетін трактіге тізбектеле немесе параллель қосылады.

Параллель қосылған корректрлеу құрылғысымен бүкіл жүйені немесе оның элементтерін жеке қамтуға болады.

Тізбектеп қосылған корректрлеу құрылғысы қателік сигналын түрлендіру және реттеу заңын өзгерту үшін қолданылады.

3. Потенциометрлік түрлендіргіштер

Потенциометрлік түрлендіпгіштер. Потенциометрлік түрлендіргіш сезгіш элементтің ығыстырылуын өзінің электр кедергісін өзгертуі нәтижемінде тұрақты не айнымалы токқа түрлендіреді. Жылжымалы жанаспалы бұрыштық және сызықтық ығысаты түрлендіргіштер бар. П.Т. жылжымалы жанаспадан және реахордтан тұрады. Реахордтың құрылысына қарай п.т. сызықтық және функцоналдық болып жіктеледі. Сызықтық п.т-ң қимасы,сым диаметрі және орам адымы өзгермейді. Функционалдық п.т-ң сым орамының қимасы біркелкі емес бейсызықты болып келеді.П.Т-дің пропорционал аймағы 20% және 100%-тік етіп жасайды. Өйткені олар өлшеуіш аспаптың бүкіл шкаласын қамтиды.П.Т-ң кемшіліктері жылжымалы жанаспаның болуы және сызықтық сипаттаманы алу қиындығы жатады, әйтседе құрылысының қарапайымдылығы мен күшейткішті қажет етпеуі аталған кемшіліктердің орнын басады.

№ 24 билет

1. Автоматты реттеуіш деген не?

Сыртқы ортаның БО тигізетін әсері- технологиялық процесстердің қалыпты өзгеруіне кедергі жасайды. Қозу әсері технологиялық процесстердің қалыпты өзгеруіне кедергі жасайды. Қозу әсері күшейтілген сайын, басқарылатын шама Y(t) мен оның алдын ала берілген мәнінің Х(t) арасындағы сәйкессіздік ұлғая түседі.

Автоматты реттеу деп- технологиялық процесстің параметрлерін алдын ала берілген заңдылықпен өзгертуді немесе берілген деңгейде ұстап тұруды айтады.

Автоматты реттеуішпен (АР) реттелетін объектінің (РО) жиынтығы автоматты реттеу жүйесін (АРЖ) құрайды.

Автоматты реттеуіш деп- реттелетін шаманы берілген мәнде ұстап отыратын немесе берілген заңдылықпен өзгертіп отыратын техникалық құрылғыны айтады.

Реттеу объектісінде технологиялық процесстің параметрлерлері реттеліп отырады.