13.1 Сурет Михайлов критериінің түсініктемесіне

а) – орнықты жүйе, б) – орнықсыз жүйе., в) -орнықтылық шекарасында

Егер , онда және , яғни Михайлов қисығы нақты оң жартылай осінде орналасқан нүктесінен басталады. Практикалық есептеулерде Михайлов қисығын тұрғызбай-ақ , сол қисықтың ерекше нүктелерін табу арқылы қисықтың өзгерісін зерттеуге болады.: Михайлов қисығының кордината өсімен қиылысу нүтелері келесі шарттан анықталады

и .

Экстремалдық нүктелер келесі шарттан табылады

және

Михайлов қисығының қай ширекте шексіздікке кететінін білу үшін, және мәндерінің таңбаларын анықтау жеткілікті

3.Орнықтылық қоры туралы түсінік

Жүйенің орнықтылығы деп оның тепе-теңдік күйінен ауытқуына себеп болған әсерді алып тастағаннан кейін, баспатқы орнықтылық қалпына оралу қабілеттілігін айтады.

Автоматты реттеу жүйесінің статикалық тепе-теңдік күйі әртүрлі болады. Жүйенің орнықтылық режиміндегі тепе-теңдік күйі үш түрге ажыратылады (12.1 - сурет):

12.1 Сурет. Тепе теңдік күйдің үш түрі: а – орнықты; б – орнықсыз; в – бейтарап.

Тепе теңдік күйдің мүмкін болатын түрлерін алдымен беттің әртүрлі нүктелерінде орналасқан шариктің қозғалыс бағытынан қарастырайық: а) шарикті бастапқы тепе теңдік күйіне қайтарушы F күші шарик беттің қай жерінде жатса да пайда болады; б) шарик тепе-теңдік күйінен сәл ауытқыса F күші пайда болып, оны одан әрі тепе теңдік күйінен ауытқытуға тырысады; в) шарик беттің қай нүктесінде жатса да орнықты күйінде қалады.

№ 35 билет

1. Алгоритмдік құрылым дегеніміз не?

АБЖ алгоритмдік құрылымы деп, әр бөлігі ақпаратты түрлендірудегі белгілі бір алгоритмді орындауғы арналған құрылымды айтады.

2. Басқару объектілерінің негізгі қасиеті

Басқару деп- технологиялық процестерді жүргізу үшін басқару объектісіне әсер ететін тиімді ықпалды айтады.

Басқару объектісі деп- технологиялық процесстерді жүзеге асыратын жабдықтарды айтады. Жалпы технологиялық процесстер орындалатын барлық өндіріс жабдықтары басқару объектілеріне жатады. Технологиялық процестің өзі де басқару объектісі бола алады, әр объектіде физикалық шаманың берілген мәнін тұрақтандырып, немесе оны берілген бағыттта өзгертіп отыратын басқарғыш құрылғысы болады. Технологиялық процесті берілген қызымет алгоритмі бойынша өткізу мақсатында объектіге сырттан берілетін арнайы нұсқаулар (ережелер) жиынтығын басқару алгоритмі дейді.

Гидравликалық орындаушы тетіктер Гидравликалық және пневматикалық орындаушы қозғалтқыштар қысым астындағы жұмыс ортасының энергиясын ілгерлемелі және айналмалы қозғалыстың механикалық энергиясына түрлендіреді, гидро қозғалтқыштарда жұмыстық орта ретінде көбінесе жоғарғы қысымда өз қасиетін жоғалтпайтын минерал май пайдаланылады. Автоматты басқару құрылғыларында гидро және пневма қозғалтқыштар электрлікке қарағанда сирек пайдаланғанмен техникалық жағдайда қарағанда тиімді болып келеді. Гидро және пневма қозғалтқыштар шағын болып келгенмен басқа қозғалтшықтарға қарағанда өте үлкен күш тудыруға қабілетті. Құрылысы қарапайым жұмысы сенімді болып келеді. Гидравликалық және пневматикалық қозғалтқыштардың жұмыс істеу принципі бірдей, айырмашылығы тез әрекет етуінде, әртүрлігінде. Гидро және пневмо қозғалтқыштар ілгерлемелі қозғалыста мембраналы және поршенді әрі айналмалы тегершікті қозғалтқыштар қалақты, плунжерлі , турбиналы болып бөлінеді. Басқару тәсілі б-ша гид-о және пневмо қоз-штар дросселді және көлемді болып бөлінеді. Дросселді басқарғанда басқарушы құрылғы ретінде золотниктер, ағынды түтіктер қолданылады. Көлемді басқаруда насостарды немесе жұмыс өнімділігі айналмалы компрессорларды қолданады.