17. Өндіріс функциясы және Кобб Дуглас. Изокванта және оның ерекшеліктері. Технологиялық алмастыру мөлшері.

Өндіріс технологиясы деп өндіріс факторларын, яғни шикізаттар мен ресурстарын белгілі бір өңдеу үрдістері арқылы дайын өнімге айнадыруды айтамыз. Әсер етуші факторлар: шикізат пен материалдар,өнеркәсіптің өндірген тауарлары, еңбек күші, капитал.Өндіріс үрдісін зерттеуде қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді кезеңдерге бөлінеді. Қысқа мерзімді кезең – өндіріс факторларын белгілі бір бөлігі тұрақты, қалған бөлігі өзгермелі болады. Ұзақ мерзімді кезеңде өндіріс факторлары өзгеруі мүмкін. Өндіріс функциясы - бұл өндіріс факторларын қолданып максималды мүмкін болатын өнім көлемі арасындағы байланыс.

Q = F ( K, L, M )

Q – өндіріс көлемі

F – функция

K – капитал

L – еңбек

M – материалдар

Өндіріс функцияның түрлері:

1. Кобб-Дуглас – Q = F (K, L) = A* K^α – L^β

A – технологиялық коэффицент

α, β – капитал мен еңбек өнімділігінің ара салмағын анықтайтын коэффицент

2. Q = min (L,K) технология мен жұмысшы бірге бір

3. Q = min (mL, nK)

m, n оң мәнді сандар, бір технологияға екі жұмысшы.

Өндіріс функциясының қасиеттері:

1. Қолданылатын факторлар санын арттыруды өнім көлемінің азаюына әкелмейді.

2. Факторлар өзгеріссіз қалғанда, бір фактор шығынын көбейтудің шектеуі бар

3. Өндіріс факторлары толықтырушы, алмастырушы қасиеті бар

Изокванта – бұл берілген қнім көлемін өндіру үшін қолданылатын ресурстарының әртүрлі комбинацияларын көрсететін қисық

Изокванта картасының келесідей қасиеттері:

1. Изокванталық қисық бір-бірімен қиылыспайды

2. Изокванта координата басынан алыстаған сайын, жоғары өндіріс көлемін көрсетеді

3. Алмастырудың шекті нормасы өндіріс көлемі өзгеріссіз қалғанда, еңбекті бір мөлшерге көбейткенде, капиталды қандай шамаға төмендету керек екендігін көрсетеді

MRS = - ∆K = MPL

∆S MPK

Технологиялық ауысу нормасы (MRTS_LK) – басқа факторлардың өзгерістеріне байланысты бір фактордың қажет сандық өзгерістерін көрсететін шама (тұрақты шығару көлемінде) (marginal rate of technical substitution):

MRTS_LK = ­­– ΔК/ ΔL Q = const шартында.

Технологиялық ауысудың шекті нормасы факторлардың шекті өнімдерімен тікелей байланысты – норма олардың кері өзара қатынасына тең.

MRTS_LK = (­­– ΔК/ ΔL) (МР_L/МР_K), мұнда

МР_L – еңбектің шекті өнімі (marginal product), еңбекті пайдаланудың бірлікке өзгеруінің нәтижесінде жиынтық өнімнің өзгеруі:

МР_K – капиталдың шекті өнімі – капиталды пайдаланудың бірлікке өзгеру нәтижесінде фирма жиынтық өнімінің өзгеруі.

18. Жалпы, орташа, шекті өнімдердің түсініктері. Графигі

Жалпы өнім – өндіріс факторлары өзгеріссіз қалғанда белгілі бір мөлшерде өндірілетін өнім көлемі.

Орташа өнім – өндіріс факторлары бір-бірін пайдаланғанда шығарылатын өнім мөлшері

A P (L) = TP = Q

L L

A P (k) = TP = Q

K K

Шекті өнім – өндірілген өнім көлемінің өсімшесі осы өндіріс факторының өсімшесіне қатынасымен анықталады.

M P (L) = ∆TP = ∆Q

∆ L ∆L

M P(K) = ∆TP = ∆Q

∆K ∆K

MP (L) (П )

MP (L) ( П )

MP (L) (П*)

Max

AP(L)

L

A P (L) max AP (L) = MP(L) П*

( MP(L) >AP(L)) AP (L) П

( MP(L) < AP(L)) AP (L) П

M P (L) = 0 = Q max

A P (L) = 0 Q = 0

Өндірістің сатылары:

1. Егер, L=0 бастап, L=L* тепе теңдікке дейін жүреді. Яғни, өндіріс басталғаннан кейін AP(L) максималдығына дейін жалғасады

2. AP (L) максималдығынан бастап, MP (L) 0 болғанға

3. MP (L) = 0, яғни MP (L) тек теріс мән қабылдайды

Факттар бойынша икемделік зерттеліп отырған фактор 1% - ға өзгергенде өндіріс нәтижесінің қаншалықты өзгеретінін көрсетеді

E (L) = MP (L) E (X) = MP (K)

AP (L) AP (K)