• 2. Ана тілі, сөз өнері туралы мақал-мәтелдер.

1. Ана сүті - бой өсіреді,

Ана тілі - ой өсіреді.

2. Ананың сүті - тәтті,

Баланың тілі-тәтті.

3. Құр судан май шықпайды,

Құр сөзден мән шықпайды.

4. Жақсының сөзі ақыл шақырады,

Жаманның сөзі ашу шақырады.

5.Ер жігіттің екі сөйлегені - өлгені,

Емен ағаштың иілгені - сынғаны.

6.Бас кеспек болса да, тіл кеспек жоқ

7.Бал тамған тілден, у тамар.

3 Синоним. Антоним. Омоним.

Айтыулы әртүрлі, бірақ мығынасы жақын сөздерді синонимдер дейміз. Мысалы: әдемі, сұлу, көркем, ажарлы; оқушы, шәкірт; мұғалім, ұстаз.

Қарама-қарсы мәндес сөздерді антоним дейміз. Мысалы : ақ-қара, күн-түн, ұзын-қысқа, туды-өлді, ақылды-ақымақ, кедш-кетті, жақсы-жаман.

Дыбыстаулы бірдей, бірақ мағыналары әртүрлі сөздерді омоним дейміз. Мысалы: Жаз айлары: маусым,шілде,тамыз.

Сен ағаңа хат жаз.

Билет №6

• «Қара шаңырақ» туралы әңгімелеңіз.

• Ұлттық тағамдар туралы диалог құрастырыңыз.

• Оқшау сөздер

1 «Қара шаңырақ» туралы әңгімелеңіз.

Қазақ отбасында кенже ұл – шаңырақ иесі. Кенже бала отбасындағы ең кіші бала, кіші ұл. Кенже бала әке-шешесімен тұрады. Кенже баланың өз отбасы болса да, ата-анасымен бірге тұрады. Кенже бала – қара шаңырақ иесі. Қара шаңырақ – үлкен үй, әке-шеше үйі.қара шаңыраққа барлық осы отбасының балалары, туыстары жиналады. Әке-шеше қара шаңырақты кенже ұлына береді. Бұл дәстүрдің мәні зор.

2

- Әр елде ұлттық тағамдары бар. Мен қазақ халқының ұлттық тағамдары жақсы көремін. Сен қазақ тағамдарының қандай түрлерін білесің?

-Қазақ тағамдарының түрлері: нан, сүт, ет. Дастарқанның қасиетті асы -не?

-Дастарқанның қасиетті асы- нан, бауырсақ.

-Мен ойлаймын, ең құрметті дәмі шырын- бұл қымыз. Шұбат, қымыз нелердің сүтінен дайындалады?

-Шубат -түйе сүтінен, қымыз- бие сүтінен дайындалады. Осы сусындар денсаулыққа өте пайдалы. Ал сиыр, қой сүтінен не жасалады?

-Сиыр мен қой сүтінен айран ұйытылып көже жасалады. Ірімшік- қандай тағам?

-Ірімшік- сүттен жасалатын тағам, өте дәмді. Құрт бұл не?

-Құрт сүттен жасалатын, өте құнарлы тағам. Қышқып шөл қандырады. Ал беспармақ неден пісіріледі?

-Беспармақ піскен ет және жаймадан пісіріледі. Наурыз көже неден құрылады?

-Наурыз көже айран, су, тұз, бидай, ет, мейіз, күріштен құрылады. Ұыз- бұл не?

-Ұыз жаңа төлденген малдың ең алғашқы сүтінен пісірілген сүт тағам. Қазақ ұлттық тағамдары туралы не ойлайсын?

- Қазақ ұлттық тағамдарының көне заманнан ұрпақтан ұрпаққа жеткізеді. Нан, сүт, ет - бұл біздің дастарқанымыздың негізі деп ойлаймын,

3 Оқшау сөздер – құрамында тұрса да, басқа мүшелермен грамматикалық байланысқа түспейді. Түрлері: қаратпа сөздер (обращение), қыстырма сөздер (вводное слово), одағай сөздер (междометие).

Қаратпа сөздер – біреудің назарын өзіне аудару үшін қолданылатын сөздер.

Мысалы: Балам, сағат неше?

Қыстырма сөздер – сөйлемдегі ойға қатысты сөйлеушінің түрлі көзқарасын білдіретін сөздер. Мысалы : Сонымен, біріншіден

Одағай сөздер – сөйлемдегі ойға байланысты сөйлеушінің түрлі көңіл-күйін білдіретін сөздер. Мысалы: пай-пай, қап, шіркін.

Билет №7

• «Алтын адам» туралы әңгімелеңіз.

• «Ұлттық аспаптар» туралы диалог құрастырыңыз.

• Төл сөз бен автор сөзі. Төл сөз бен төлеу сөздің айырмашылығы неде?