37. Завяршэнне разгрому Германіі і яе капітуляцыя. Патсдамская канферэнцыя.

Берлінская аперацыя (16 апреля-8 мая 1945) стала завяршальнай стратэгічнай наступальнай аперацыяй, праведзенай войскамі Чырвонай Армии.В аперацыі ўдзельнічалі войскі 1-га і 2-га Беларускіх і 1-га Украінскага франтоў сумесна з Балтыйскім фронтам і Дняпроўскай флатыліяй, а таксама 1 -я і 2-я арміі Войска Польского.Разгромив сілы гітлераўцаў на подступах да Берліна, савецкія войскі пачалі яго штурм.30 красавіка Гітлер скончыў жыццё самоубийством.В той жа дзень над рэйхстагам было паднята Знамя Победы.В поўнач 8 мая ў прадмесці Берліна- Карлсхорсте-ў прысутнасці ваеннага кіраўніцтва армій СССР, ЗША, Вялікабрытаніі, Францыі і прадстаўнікоў германскага рэйха быў падпісаны Акт аб безагаворачнай капітуляцыі нацысцкай Германии.9 мая 1945 СССР святкаваў Дзень Победы.24 чэрвеня 1945 г. на Краснай плошчы ў Маскве адбыўся Парад Победы.Командовал ім маршал Рокоссовский.Потсдамская канферэнцыя (17 ліпеня-2 Жніўня 1945 г) кіраўнікоў краін-пераможцаў: СССР, ЗША і Вялікабрытаніі адбылася пасля паразы Германии.На ёй саюзнікі пацвердзілі рашэнні Крымскай конференции.Было прынята рашэнне аб дэмакратызацыі Германіі, яе дэмілітарызацыі і денацификации.Был створаны Міжнародны ваенны трыбунал для правядзення суда над нямецкімі ваеннымі злачынцамі.

38. Вайна з Японіяй і яе капітуляцыя. Пасля адхіленні японцамі ультыматуму аб безумоўнай капітуляцыі ЗША нанеслі ядзерны ўдар па гарадах Хірасіма (6 жніўня) і Нагасакі (8 жніўня). У выніку першай у свеце атамнай бамбардзіроўкі загінула больш за 100 тысяч і пацярпела каля паўмільёна чалавек. З вясны 1945 на Далёкі Усход пачынаецца перадыслакацыя войскаў СССР і яго саюзнікаў. Сіл ЗША і Англіі было цалкам дастаткова для разгрому Японіі. Але палітычнае кіраўніцтва гэтых краін, баючыся магчымых страт, настойвала на уступленні СССР у вайну на Далёкім Усходзе. СССР жніўні 8 абвясціў Японіі вайну. 9 жніўня групоўка савецкіх войскаў у складзе Забайкальскага (камандуючы - маршал Р.Я. Маліноўскі), 1-га (камандуючы - маршал Мерецков) і 2-га (камандуючы - генерал Пуркаев) Далёкаўсходнія франтоў, а таксама Ціхаакіянскага флоту (камандуючы - адмірал Юмашев ) і Амурскай ваеннай флатыліі (камандуючы - контр-адмірал Антонаў), якая налічвала 1.800.000 чалавек, разгарнула баявыя дзеянні. Для стратэгічнага кіраўніцтва ўзброенай барацьбой ліпені 30 было створана Галоўнае камандаванне савецкіх войскаў на Далёкім Усходзе, якое ўзначаліў маршал Васілеўскі. Страты праціўніка амаль удвая перавысілі страты, панесеныя Савецкай армией.Вступление СССР у вайну канчаткова зламала супраціў Японіі. 14 жнівень яе ўрад вырашыла прасіць аб капитуляции.2 верасня 1945 у Такійскай бухце на борце амерыканскага лінкора «Місуры» прадстаўнікі Японіі падпісалі Акт аб безагаворачнай капітуляцыі. Гэта азначала канец другой сусветнай вайны

39. Паслеваеннае ўрэгуляванне ў Еўропе. Першай буйной праблемай пасля вайны стала падпісанне мірных дагавораў з былымі эўрапейскімі саюзьнікамі фашысцкай Германіі - Італіяй,Балгарыяй,Румыніяй,Венгрыяй,Фінляндыяй.Асноўныя палажэнні будучых мірных дагавораў былі намечаны на Ялцінскай і Патсдамскай канферэнцыях. ў верасні - кастрычніку 1945 г. паміж дзяржавам пераможцамі апынуліся сур'ёзныя супярэчнасці, якія паглыбляліся ва ўмовах фарміравання двух курсаў у міжнароднай палітыцы. СССР спрабаваў, і даволі паспяхова, замацаваць свой уплыў у краінах Цэнтральнай і Паўднёва-Усходняй Еўропы, Захад - не дапусціць гэтага.Зыходзячы з прынцыпаў Атлантычнай хартыі, Захад патрабаваў даць народам гэтых краін права самастойна выбіраць свой шлях развіцця. СССР імкнуўся прывязаць гэтыя краіны да сябе, ператварыць у трамплін далейшага прасоўвання сацыялізму.Пытанні мірнага ўрэгулявання з былымі саюзнікамі Германіі вырашаліся на сесiях Савета міністраў замежных спраў (восень 1945- першая палова 1946) і на Парыжскай мірнай канферэнцыі (29 ліпеня - 16 кастрычніка 1946).У працэсе выпрацоўкі мірных артыкулаў выявіліся сур'ёзныя рознагалоссі. ЗША і Англія імкнуліся разглядаць мірныя дамовы ў цеснай сувязі з ўнутранымі зменамі ў названых краінах. Для выключэння камуністычнай дыктатуры, Англія і ЗША адстойвалі прынцыпы стварэння кааліцыйных урадаў на шматпартыйнай аснове шляхам свабодных выбараў. Для кантролю выбарчага працэсу, у прыватнасці ў Балгарыі і Румыніі, прапаноўвалася стварэнне інспекцыйных груп. СССР, верны палітыцы камунізацыі , выступіў за тое,каб не звязваць мірныя дамовы з унутрыпалітычным развіццём краін Цэнтральнай і Паўднёва-Усходняй Еўропы.Удалося прыйсці да кампрамісу. Першыя пасляваенныя гады характарызаваліся ўзаемнымі саступкамі. З прычыны гэтага ў склад урадаў Балгарыі і Румыніі ўвайшлі прадстаўнікі "іншых дэмакратычных групЗ вялікай цяжкасцю вырашаліся таксама пытанні тэрытарыяльнага парадку. Заходнія дзяржавы падтрымлівалі тэрытарыяльныя прэтэнзіі Грэцыі ў Балгарыю і Албанію. Савецкі Саюз падтрымліваў сваіх сацыялістычных пратэжэ. Вострая барацьба разгарнулася вакол статусу горада Трыеста з прылеглай тэрыторыяй. Савецкі Саюз падтрымаў французскі праект, і Трыест стаў свабоднай тэрыторыяй пад эгідай ААН .1954 г. Трыест адышоў да Італіі, а тэрыторыя на ўсход ад яго - да Югаславіі).Аб'ектам вострых сутыкненняў сталі італьянскія калоніі Самалі, Лівія, Эрытрэя. Англія хацела паставіць іх пад свой кантроль. ЗША імкнуліся размясціць там свае ваенныя базы. Францыя схілялася да таго, каб пакінуць іх Італіі, але пад кантролем ААН

40. Складванне новай сістэмы калектыўнай бяспекі і стварэнне Арганізацыі Аб’яднаных Нацый. БССР – адна з краін – заснавальніц ААН. Страты беларускага народа ў вайнеПасля трохгадовай нямецкай акупацыі Беларусь, якая няспынна змагалася з ворагам, нягледзячы на страты, узбагаціла свой палітычны статус. 27 красавіка 1945 г. Міжнародная канферэнцыя ў Сан-Францыска, скліканая для заснавання Арганізацыі Аб’яднаных Нацый, прыняла рашэнне аб уключэнні БССР у лік краін-заснавальніц гэтай арганізацыі, што з’явілася прызнаннем міжнароднай супольнасцю вялікага ўкладу народа Беларусі ў разгром фашызму ў гады Другой сусветнай вайны. Сталін дамагаўся ўключэння дзвюх рэспублік у новы сусветны орган, спасылаючыся на велізарныя страты і ўклад Беларусі і Украіны ў перамогу над фашысцкаю Нямеччынай. Але ёсць меркаванне, што Сталін так сама праследаваў яшчэ адну мэту, калі настойваў на членстве савецкіх рэспублік у ААН. Гэтае ён рабіў больш з той прычыны, каб суняць украінскі і беларускі нацыянальныя рухі, якія выявілі сябе ў часе акупацыі. Прэм’ер-міністр Чэрчыль на Ялцінскай канферэнцыі згадзіўся з першымі довадамі Сталіна. «Я спачуваю Беларусі, – сказаў ён, – якая перамагае тыранаў, сплываючы крывёю». А крыві пралілася на Беларусі сапраўды зашмат. На пачатак мая 1945 г., калі скончылася вайна, Беларусь страціла звыш 2,2 млн. Жыхароў, 380000 было дэпарціравана чорнарабочымі ў Германію. Было спалена альбо разбурана 209 гарадоў і мястэчак і 9 200 вёсак (1,2 млн. будынкаў). Рэспубліка страціла 61% коней. 69% буйной рагатай жывёлы. 89% свіней, 78% авечак. Матэрыяльныя страты ў дзяржаўных цэнах 1941 г. дасягалі 75 млрд. рублёў.буйнейшыя

41. Галоўныя ўрокі Вялікай Айчыннай і Другой сусветнай войнаў. Вайна, якую распачала нацысцкая Германія супраць Савецкага Саюза, не была звычайнай вайной. Гэта была вайна на знішчэнне цэлых народаў.Метады гэтай вайны прынцыпова адрозніваліся ад метадаў, якія выкарыстоўваліся немцамі ў заходнееўрапейскіх ваенных кампаніях. Па сутнасці гітлераўскае кіраўніцтва паставіла перад нашай краінай пытанне аб жыцці і смерці,і ў выніку атрымала адказ усіх народаў Савецкага Саюза ў форме Вялікай Перамогі.Пад час вайны шмат памылак дапусціла кіраўніцтва СССР, і асабліва асабіста І.Сталін і вышэйшы генералітэт. Але гэта было наша кіраўніцтва, а як вядома, народ мае тых кіраўнікоў, якіх заслугоўвае, і нашы народы атрымалі Перамогу так, як маглі. Пасляваенная савецкая прапаганда перамогу прысудзіла выключна перавагам сацыялістычнага строю, але гэта не зусім так. Толькі разам, аб’яднаўшыся, народы СССР здолелі супрацьстаяць агрэсіі паловы Еўропы.ў Чырвонай Арміі больш 200 разоў паўтарылі подзвіг А.Матросава, масавай з’явай было выкарыстанне ў паветраных баях тараннага ўдару. 561 лётчык выкарыстаў яго як апошні сродак. У той жа час нямецкія асы і простыя лётчыкі нават над Берлінам не рызыкавалі тараніць савецкія самалёты. Зоркі Герояў Савецкага Саюза атрымалі сотні і дзесяткі прадстаўнікоў дзесяткаў нацый і нацыянальнасцяў адной краіны. Гэта рускія, якуты, украінцы і абхазы, беларусы і літоўцы, татары і карэлы, яўрэі і эстонцы і г.д.Вялікая Айчынная вайна з’яўлялася толькі часткай вялікай, глабальнай Другой сусветнай вайны, якая адбілася на жыцці больш за 75% насельніцтва планеты. Вайна паказала, як лёгка яна можа пачацца, і як цяжка яе спыніць. Больш адказнасці патрабавалася ад вядучых краін свету ў правядзенні сваёй знешняй і ўнутранай палітыкі.

42. Правядзенне карных аперацый германскіх войск супраць партызан і мірнага насельніцтва на тэрыторыі Беларусі. Подзвіг братоў Цубаў. Палітыка каланізацыі і генацыду ўключала гвалтоўны вываз савецкіх людей на катаржныя работы ў Германію

Колькасць насельніцтва, вывезенага гітлераўцамі з часова акупаванай тэрыторыі СССР на работы ў Германію Рэспублікі Колькасць вывезеных на работу ў Германію РСФСР 1.906.661, Украінская ССР 2.402.234, Беларуская ССР 399.374, Усяго 5.269.413 Гета – у гады Вялікай Айчыннай вайны раѐны гвалтоўнай ізаляцыі яўрэяў. На Беларусі было больш за 100 гета. Самыя вялікія у Мінску (100 тыс. чал.), Адным з найбуйнейшых гарадскіх лагераў смерці было мінскае гета, створанае гітлераўцамі 19 ліпеня 1941 г. Гета было абнесена высокай агароджай з калючым дротам. Выходзіць з гета яўрэі маглі толькі на работу ці па спецыяльным дазволе. На спіне і грудзях яны павінны былі насіць жоўтыя знакі. За парушэнне правілаў пагражаў расстрэл. На насельніцтва гета фашысты накладвалі кантрыбуцыі, зборам якіх займаўся яўрэйскі камітэт і яўрэйская паліцыя. У гады акупацыі ў мінскім гета сістэматычна паўтараліся пагромы, было знішчана каля 100 тыс. чалавек. Усяго ў Беларусі існавала больш за 100 яўрэйскіх гета, у якія фашысты сагналі сотні тысяч яўрэяўжыхароў Беларусі і іншых краін свету. Фашысты правялі больш за 140 карных аперацый, у ходзе якіх спалілі каля 5,5 тыс. населеных пунктаў разам з усімі ці часткай жыхароў. У правядзенні карных аперацый прымалі ўдзел не толькі ахоўныя дывізіі і паліцэйскія сілы, але і кадравая армія, на ўзбраенні якой былі танкі, самалёты, артылерыя. У час гэтых аперацый цэлыя раёны ператвараліся ў "мёртвыя зоны".Брэсце (34 тыс. чал.), два у Бабруйску (20 тыс.), Віцебску (20 тыс.). За гады акупацыі ў Беларусі загінула каля 400 тыс. яўрэяў, большасць з іх – вязні гета.

Подзвiг братоў Цубаў. У ходзе карнай экспедыцыі ў лютым 1943 г. фашысты ўварваліся ў вёсцы Навіны. Але яна апынулася пустой. Раз'юшаныя фашысты запатрабавалі ад старога жыхара Міхаіла Цубы паказаць дарогу да партызанаў, але ён наадрэз адмовіўся. Фашысты застрэлілі яго на вачах у брата, і тады Іван Цуба пагадзіўся "паказаць" фашыстам месцазнаходжанне партызан. Іван завёў карнікаў у гразкія цяжкапраходныя балоты ў басейне ракі Лані. Звар'яцелыя гітлераўцы забілі старога. Але ім не ўдалося пазбегнуць народнай помсты: партызаны атачылі карнікаў у балоце і разграмілі. Так беларускі селянін Іван Цуба паўтарыў легендарны подзвіг Івана Сусаніна. Вёска Навіны перайменавана ў вёску Цубы.