31. Пераход эканомікі на ваенныя патрэбы.

Адбывалася мабілізацыя эканомікі – перабудова яе на выпуск ваеннай прадукцыі, эвакуацыя прамысловасці і вытворчых фондаў сельскай гаспадаркі, матэрыяльных і культурных каштоўнасцяў, насельніцтва на ўсход. Знішчаліся прамысловые прадпрыемствы і іншыя каштоўнасці, якія вывезці не бола магчымасцяў.23 чэрвеня 1941 года быў уведзены мабілізацыйны план вытворчасці боепрыпасаў. Шэраг прадпрыемстваў адразу перайшоў на вытворчасць ваеннай прадукцыі. Працоўны дзень у дабравольным парадку склаў 10-12 гадзін у суткі. Прадукцыя прадпрыемстваў лёгкай і харчовай прамысловасцяў прызначалася выключна для арміі (абутак, бялізна, абмундыраванне, хлеб, сухары, мясныя кансервы). Калгаснікі паскорылі тэмпы ўборкі ўраджаю і здачы збожжа дзяржаве. У той жа дзень, 23 чэрвеня 1941 г. пачалася частковая эвакуацыя. 25 чэрвеня 1941 г. была арганізавана Цэнтральная эвакуацыйная камісія пры СНК БССР, якую ўзначаліў І.С.Былінскі. Умовы правядзення эвакуацыі на Беларусі былі неспрыяльнымі. Хутка наступала германская армія і прамысловасць заходніх абласцей БССР была страчана. З Мінска 24 чэрвеня збяжала партыйнае кіраўніцтва, пачалася паніка сярод насельніцтва, марадзёрства. Чыгунка была перагружана ваеннымі цягнікамі. У гэтых умовах прымаліся захады па эфектыўнай дзейнасці эвакуацыйных структур.Праз 24 эвакапункта на ўсход адпраўлялі дзяцей і дарослых. Усяго выехала каля 1,5 млн. грамадзян Беларусі. Было эвакуявана 161 аддзяленне Дзяржбанка, 116 ашчадных кас, больш за паўмільярда руб. грашовага фонду, вывезены матэрыяльныя і культурныя каштоўнасці. Эвакуяваны навучальныя і культурныя ўстановы. Перабазіравалі прамысловыя прадпрыемствы, энергетычныя ўстаноўкі. Вывозілі найбольш важныя часткі прадпрыемстваў, агрэгаты і вузлы. Прадпрыемствы з усходняй часткі Беларусі вывозіліся амаль цалкам (з “Гомсельмашу” вывезлі 1100 вагонаў маёмасці). Частка прадпрыемстваў знішчалася (узарвана больш за 10 тыс. прамыслова-вытворчых будынкаў прадпрыемстваў).Эвакуявалі матэрыяльныя рэсурсы сельскай гаспадаркі. Тэхніка і буйная рагатая жывёла адыходзіла на ўсход сваім ходам. Частка жывёлы перадавалася Чырвонай Арміі. Усяго ў тыл было адпраўлена 60% трактароў, 18% камбайнаў, 53% буйной рагатай жывёлы. Рэгулявалася праца чыгункі, праводзілася эвакуацыя яе рухомага саставу. Апошні эшалон з Мінска быў выведзены 28 чэрвеня, калі горад быў ужо захоплены.

32. Культура, духоўнае жыццё савецкага народа ў гады вайны. Левітан чытаў сводку інфармбюро. У час вайны вельмі добра працавалі дзеячы культуры. Ісакоўскі “Кацюша”, Шастаковіч “Сімфонія №7”, П.Глебка “Ноч, халодная зямлянка…”, Я.Купала “Беларускім партызанам”, Я.Колас, М.Лынькоў “Векапомныя дні”, І.Шамякін, М.Танк, П.Панчанка, Васіль Быкаў “Знак бяды”…

33. Палітычная агітацыя і прапаганда. Падчас Другой сусветнай вайны неабходнасць мабілізаваць узброеныя сілы і насельніцтва для вядзення цяжкай вайны павярнулася росквітам ў ваюючых краінах розных прапагандысцкіх тэхналогій, якія сталі неад'емнай часткай самай вайны.

У ход ішлі не толькі плакаты, але і гуказапіс, радыёпраграмы, прамыя прапагандысцкія аудыотрансляцыі на варожыя акопы, стварэнне калабарацыйных арганізацый.

Узровень апрацоўкі мэтавых груп часам апыняўся вельмі высокі. Значная частка насельніцтва Германіі яшчэ ў пачатку вясны 1945 года была ўпэўнена ў будучай перамозе, тады як на самой справе зыход вайны ўжо быў наканаваны. Улічваючы спецыфіку ўмоў, у якіх ствараліся агітацыйныя матэрыялы, няма нічога дзіўнага ў тым, што многія з іх сучаснаму чалавеку здаюцца залішне жорсткімі.

Савецкая прапаганда.Перыядычны друк быў вядучай формай савецкай прапаганды. Сфармаваны савецкай прапагандай вобраз ворага ў асобе Германіі , нацысцкай верхавіны і фашызму - але не нямецкага народа - з'явіўся важным фактарам маральнапалітычнай падрыхтоўкі СССР да вайны.

У СССР у перыяд вайны ў прапагандысцкіх мэтах стала выкарыстоўвацца гістарычнаяспадчына. У войску была адноўлена гвардыя , у змененым выглядзе вярнуліся георгіеўскія ўзнагароды і сімвалы, кадэцкія карпуса. Прадпрымаліся спробы выкарыстаць у прапагандысцкіх мэтах Царкву. Аб патрыятычнай пазіцыі Царквы шырока паведамлялася ў друку.

34. Дзейнасць беларускіх устаноў і арганізацый у савецкім тыле. У савецкім тыле знаходзілася шмат прадстаўнікоў беларускай навукі і культуры. На ўсходбыліэвакуіраваны 60 навукова-даследчыхінстытутаў і лабараторый, 6 тэатраў, больш 20 вышэйшых і сярэдніхнавучальныхустаноў. Вучоныя БССР вялідаследаванні, скіраваныя на ўдасканальваннетэхналогіівытворчыхпрацэсаў у прамысловасці, ажыццяўляліпошуксыравіны, вырашаліпраблемыпавышэнняўраджайнасцісельскагаспадарчых культур, распрацоўвал іэфектыўныя метады лячэння параненых і інш.У Маскве, Алма-Аце, Ташкенце, Чымкенце, Фрунзе і іншых гарадах аднавілі сваю работу навукова-даследчыя, вышэйшы і сярэднія навучальныя ўстановы, у тым ліку Акадэмія навук БССР. У 1943 г. на станцыі Сходня пад Масквой аднавіў работу Белдзяржуніверсітэт, у Яраслаўлі – Мінскі медыцынскі інстытут.Свой уклад у агульную справу разгрому ворагаў носілі дзеячы беларускай культуры. Яны стваралі новыя мастацкія творы, выступалі перад воінамі Чырвонай Арміі, прымалі ўдзел у зборыгрошай на патрэбыабароны. Знаходзячыся ў савецкім тыле, працоўныя Беларус ісваёй гераічнай і сама адданай працай сумесна з усімі народам і краіны стваралі трывалы падмурак перамогі над фашысцкайГерманіяй.

35. Вызваленчы паход савецкіх войск у Еўропу. Пасля завяршэння аперацыі «Баграціён» было праведзена 20 буйных наступальных аперацый, якія вызначылі канчатковую перамогу краін антыгітлераўскай кааліцыі над нямецка-фашысцкім блокам і мілітарысцкай Японіяй. У ходзе летне-асенняга наступлення 1944 г. толькі ў трох ваенных аперацыях – Беларускай, Львоўска-Сандамірскай і Яска-Кішынёўскайна фронце працягласцю 2200 кіламетраў – ад ЗаходняйДзвіны да Чорнага мора было разгромлена звыш 170 дывізійпраціўніка. Амальпоўнасцю была вызваленатэрыторыя СССР. Выведзены з вайнысаюзнікіГерманіі – Румынія, Балгарыя, Фінляндыя і Венгрыя. Са снежня 1944 г. Дэзерціры прыгаворваліся да смяротнага пакарання, а іх сем’і да канфіскацыі маёмасці і пазбаўлення свабоды. У сакавіку 1945 г. у вермахце былі ўведзены ваенна-палявыя суды.і.12 студзеня 1945 г. Войскі шасці франтоў, у тым ліку трох Беларускіх, пачалі Усходне-Прускую, Вісла-Одэрскую і Заходне-Карпацкую наступальныя аперацыі. Савецкае камандаван не змагло забяспечыць значную перавагу над праціўнікам у жывойсіле, а таксама ў тэхніцы. У выніку гэтых аперацый было знішчана і разгромлена больш за 100 дывізій, вызваленаамальусяПольшча і часткаЧэхаславакіі. Савецкіявойскіпрасунуліся на захадбольшчым на 500 кіламетраў, выйшлі на р. Одру за 60 кіламетраў ад Берліна.

У выніку паспяховага ажыццяўлення Карпацска-Дуклінскай аперацыі савецкія войскі сумесна з 1-м чэхаславацкім армейскім корпусам, які быў сфарміраваны на тэрыторыі Савецкага Саюза, уступілі на тэрыторыю Чэхаславакіі. 5 мая ў Празепачалосяпаўстанне, паўстаўшыязвярнуліся да савецкагакамандавання з просьбайабдапамозе. 9 мая 1945 г. прыактыўнайпадтрымцынасельніцтвавызвалілі Прагу. 140 тыс. воінаўЧырвонайАрміізагінулі ў баях за свабоду і незалежнасцьчэхаславацкаганарода. Чырвоная Армія выканала сваю вызваленчую місію, вызваліўшы адзінаццаць краін Цэнтральнай і Паўднёва-Усходняй Еўропы з насельніцтвам 113 млн. чалавек.

36. Адкрыццё другога фронта ў Еўропе. З самагапачаткувайны СССР пастаянна дамагаўся адкрыцця ў ЗапЕўропе 2 Фронта. Это было найважнейшайзадачайсяродпалітычных і стратэгічных задач, якіястаяліперадудзельнікаміантыгітлераўскайкааліцыі ў іхбарацьбесупрацьфашистов.Втраўні 1942 г. была дасягнута была дасягнутаядамоўленасцьабадкрыцці 2 фронту. у жніўні была зробленая першая спробавысадзіцьдэсант на ўзбярэжжыПаўночнайФранцыі ў раёнегорадаДъеп.Операцияскончыласяпоўнымпаразайсоюзников.НаТэгеранскайканферэнцыікіраўнікітрохдзярж. Вырашыліадкрыць 2 фронт дэсантнайаперацыяй на поўначыФранцыі не пазней за май 1944.Только 3 чэрвеня 1944 амер., англ. і канад.войскі (2,9 млнсалдат, 10 тыс. самалётаў, 7 тыскараблёў) высадзіліся на ўзбярэжжыСевернФранцыі ў Нармандыі (аперацыя «Оверлорд»).