6.10 Ұңғымадағы геофизикалық зерттеулер

Бұрғыланған барлық ұңғымалар каротажбен қамтылған. Тұрақты зонттау мен КС ПС әдісімен гамма және электрокаротаж жүргізілді (2680 п.м көлемде). Гама-каротаж деректері бойынша юралық жастың көмірсулы таужыныстары көмірсулы қабаттардың белсендігі төмен құмтасты-сазды түзілімдер фонында белсенділіктің жоғарғы мәнімен (25-30 мкр.сағ) тіркеледі. Электрокаротаж палеозойлық карбонатты таужыныстардың жабынын таужыныстардың меншікті кедергілерін күрт арттыру арқылы сенімді тіркеуге мүмкіндік берді.

8. Технологиялық сынамалау нәтижелері

№8 ұңғымадан алынған технологиялық сынамалар жіктелмеген триас-юралық қат-қабаттарының аллиттер мен бокситтеріне шоғырланған қорғасын-мырышты кендерді сипаттайды, онда қорғасын мен мырыштың орта мөлшері - 0,10-0,13%; мырыш - 0,08-0,19% қосалқы Al₂O₃ – 28.59%-28,42 және Fe – 8.85-8,93% құрайды.

Осы кеннің ерекшелігі кенішті денелердің 84 м дейін жеткен үлкен қалыңдықтары ондағы кен құраушылар мөлшерінің аз (1%) болуында.

Қорғасынның 0,1 %-ғы шекті мөлшерінде кенді денелер жиі жағдайда глинозем құрамды триас-юралық шөгінділердің барлық қабатын алады. Мұңдағы кенде боксит, аллит және темір түріндегі қосалқы глиземнің айтарлықтай мөлшері болады, олар мүмкіндігінше дәл солай анықталып, байытылуы қажет.

Минералдық зерттеулер кендену поллиметаллдық сипатқа ие екенін анықтады. Сынамада кенді минералдар эвпотекті типтегі құрылымдарда сульфитті формадағы станит Cu2FeSnS4 және сфалерит ZnS түрінде берілген. Цинктің басым көпшілігі оксидтер түрінде, цикит формасында, сонымен қатар мырышты шпинель құрамында, оның ыдырау құрылысында ZnFe₂O₄ фазасының бөлінуіндегі – франклинит (магнитен) және оған өтетін құрамдарда болады. Жекелеген қыртыстар цинк карбонатынан (сминсонит және т.б.) ал инелі бөлінулер – виллемиттен (Zn2[SiO₂]) құралған. Қорғасын негізінде сульфитті формадағы галенитте PbS, сонымен қатар қорғасын сульфовисмутиннінің розалиті типінде Pb₂Bi₂S₅ , Pb₂Cu₂Bi₁₀S₁₉ типтегі мыс- қорғасын сульфиттерінің түрінде болады.

Кеннің физико-мехаханикалық қасиеттері анықталды, олар 8.1 кестеде берілген.

Зертханалық жұмыстар жартылай өндірістік қондырғылардың келесі құрылғыларында жүргізілді:

• кенді ұсақтау осі бұрылатын доңғалақ диірменде жүзеге асты, ол әртүрлі таужыныстардың құрғақ және дымқыл әдіспен Т:Ж:Ш= 1:0,5:9 қатынаста периодты жұқа ұсақтауға арнал,ан.

• Флотация 60 А-ФЛ типті флотомашинада жүзеге асты;

• Құрғақ ұсақтау центробежной өзекті диірменде жүргізілді.

Қорғасын-мырышты кендерді уату мен бөлшектеуде «таза жұмыс» коэффиценттерін есептеу жүргізілді, ол 10,5 квт.сағ құрайды.

№1 кенді сынаманың минералдық сипаттамаларынан темірлі минералдарды алу мақсатында 12бСэ электромагнитті барабанды сепараторында ұнтақталған кенді магниттік сепарациялау тәжірибелері жүргізілді.

8.2 -кесте

Электромагниттік сепаратордағы тәжірибелер нәтижелері

Өнімдер	Шығыс, %	Мөлшері, %		Алынуы, %
		Fe	Al2O3	Fe	Al2O3
Магниттік фракция	0,14	50,98	10,35	0,82	0,052
Магнитсіз фракция	99,86	8,77	27,79	99,18	99,95
Кен	100,00	8,83	27,76	100,00	100,00

Кестеден магнитік сепарация оң нәтиже бермегені байқалды, мұнда темірлі минералдар соңдарға (хвосты) кетеді.

Темірқұрамды минералдарды центробежді инерциялық концентраторда ЦИК алудың зертеулері жүргізілді, келесі нәтижелер алынды: концентраттың 14% шығуында темір мөлшері 16,75%, алюминй 19,11% және (извлечение) алыну 26,5%, 9,35% сәйкесінше.

8.3 - кесте

Гравитациылық технологиялардың технологиялық көрсеткіштері

Өнімдер	Шығыс, %	Мөлшері, %		Алынуы, %
		Fe	Al2O3	Fe	Al2O3
Концентрат	14	16,75	19,11	26,5	9,35
Хвосты	86	7,56	30,14	73,5	90,65
Кендер	100,00	8,85	28,6	100,00	100,00

ЦИК-та екі өңдеу циклінен соң концентраттағы темір мөлшері 51,94 % артады, 49,8 % алынуда және кеннен 14 % алынуда.

Сәйкесінше қорғасын мен мырыш кеннен селективті флотациялау жолымен алынды. Селективті флотациияның алғашқы тәжірибесі мырышты алдын ала депрессирлеусіз жүргізілді. Нәтижелер 8.4 кестеде берілген.

8.4 - кесте

Флотациялық технологияның технологиялық көрсеткіштері

Өнімдер	Шығыс, %	Мөлшері, %				Алынуы, %
		Fe	Al2O3	Pb	Zn		Fe	Al2O3	Pb	Zn
Қорғасынды өнім	13,48	5,54	29,94	0,35	2,31		9,22	15,05	31,76	24,60
Мырышты өнім	6,25	5,08	31,05	0,21	1,53		3,92	7,24	8,83	7,55
Хвосты	80,27	8,77	25,96	0,11	1,07		86,86	77,71	59,41	67,84
кен	100	8,10	26,81	0,15	1,27		100,00	100,00	100,00	100,00

Кенен қорғасынды алу мүмкін болмады, себебі өлшері өте аз.

Мырыш-қорғасынды өнімді алу стадиясы алдын да депрессиялаудан соң мырышты өнімді алуға жетерліктей мөлшерде алынды.

8.5-кесте

Флотациялық технологияның технологиялық көрсеткіштері (екінші тәжірибе) – мырышты өнімді алу стадиясы.

Өнім атаулары	Шығыс, %	Мөлшері, %	Алынуы, %
Қорғасынды өнідірістік өнім	2,0	40,5	61,36
Хвосты	98,0	0,52	38,64
Кен	100,0	1,3	100,0
Мырышты өнідірістік өнім	1,8	40,1	56,83
Хвосты	98,2	0,55	43,17
Кен	100,0	1,27	100,0

Зертханалық зерттеулер кезінде қорғасын-мырышты кенді мырыштың 40,05% орта мөлшерінің және 61,36 % алынумен таза технологиялық суда байытудың сызбасы жасалды.

8.6 - кесте

Қорғасынды концентраттар мен өнімдерге қойылатын технологиялық талаптар

Мырышты концентарт маркасы МК	Мөлшері, %
	Zn не менее	Қоспалар
		Fe	SiO2	Cu	As
КЦ-1 КЦ-2 КЦ-3 КЦ-4 МӨ (мырышты өндірістік өнім)	56 53 50 45 40	5 7 9 12 16	2 3,5 4 5 6	1 1,2 1,5 2,5 3,5	0,05 0,1 0,3 0,5 Нормаланбайды

Жоғарыда келтірілген кестеге сәйкес мырыш ПЦ маркасына сәйкес келеді.

Зертеулер жүргізудің соңында сулы-шламды сызба есептеледі және су балансы жүргізілді, қорғасын мырышты кенді 50 к/сағ өнімділікпен алу кезінде 152,27 м³/сағ. техникалық су қажет болады. Технологиялық зерттеулер нәтижесінде кеннен темірлі концентратты ЦИК-ке гравитациялық өңдеу жолымен алу, мырыштық өндірістік өнімді алдын-ала депрессиялау арқылы флотация жолымен алу мүмкіндігі пайда болды. Al₂O₃ 30% аса мөлшері бар артында (хвосттар) КББ (Красноябрь бокситті басқармасы) –мен кенішпен шлихтование үшін жүзеге асыруға және ПАЗ-ға (Павлодар алюминий зауыты) жіберуге болады.