1)Тэт бос ұштарының температурасын түзету.

Термоэлектрлік термометрді градуиерлеу кезінде оның бос ұштарының температурасы тұрақты температура кезінде 0^o C ге тең болады. Алайда практика кезінде температура өзгерген жағдайда термометрдің бос ұштарының температурасы тұрақты болғанмен, 0-ге тең болмайды.

Термометрдің бос ұштары температурасының өзгеруімен термометрдің термоэлектрлік термо ЭҚК-і де өзгереді. Бұл өзгеріс бос ұштарына түзету енгізуді қажет етеді. t тұрақты температурада t_oграуирлегенде тең бос ұштар температурасы арту жағына ауытқып t_o’ мәнге тең болды дейік. Бұл жағдайда термоэлектрлі термометр өсіретін термо э.қ.к. Е_АВ(t ,t_o’) оның градуирленген мәнінен өзгеше болады.

(4-2-9)теңдеуін пайдаланып мына айырмашылықты анықтаймыз

Е_АВ(t ,t_o)—Е_АВ(t ,t_o’)=e_АВ(t)—e_АВ(t_o)—e_АВ(t)+e_АВ(t_o’)

Ал e_АВ(t) мүшесін қысқартып

Е_АВ(t ,t_o)—Е_АВ(t ,t_o’)= e_АВ(t_o’) —e_АВ(t_o)= Е_АВ(t_o’, t_o).

Өзгертуден кейін бұл теңдеу мына түрге келеді:

Е_АВ(t ,t_o)=Е_АВ(t ,t_o’)+Е_АВ(t_o’, t_o) (4-4-1)

Бұл теңдеуден термоэлектрлі термометрдің бос ұштарының температурасын арттыру сәйкес t_o’ және t-ға тең дәл сондай термометрдің Е_АВ(t_o’, t_o) термо э.қ.к. тең шамаға кемітеді.

Егер t_o’t_o-ден кем болса, онда теңдеу мына түрге келеді:

Е_АВ(t ,t_o)=Е_АВ(t ,t_o’)—Е_АВ(t_o’, t_o) (4-4-2)

Және Е_АВ(t_o’, t_o) кері таңбаға ие.

(4-4-1) және (4-4-2) термо э.қ.к.-ны потенциометр көмегімен өлшеген жағдайда қажет.

Термо э.қ.к.-ны милливольтметр көмегімен есептеген кезде Е_АВ(t ,t_o’) мәнін басқа теңдеу көмегімен есептейді.

2)Гидроаростатикалық плотнометрлер.

Тығыздықты өлшеу қышқылдардың және сілтілердің концентрациясы, пульпалар құрамы және тағы басқа сияқты сұйықтықтардың қасиеттерін анықтауға көмектесетін тәсілдердің бірі.

Сұйықтықтардың тығыздығын анықтау үшін көбінесе салмақтық, гидростатикалық және радиоизотоптық плотномерлерлер қолданылады.

Аралық түрлендіргіштің типіне қарай плотномер унифицирленген электрлік немесе пневматикалық шығыс сигналына ие болуы мүмкін.

Гидростатикалық плотномердің жұмысы тұрақты биіктікті сұйықтық бағанының қысымы оның тығыздығына пропорционалды болатынына негізделген. Тығыздықты өлшеу үшін ыдыстағы сұйықтық бағанының биіктігін тұрақты ұстап тұрудың қажеті жоқ. Өлшеуіш құрал ретінде дифманометрді қолданған жеткілікті. Мұндай қосылу кезінде ол екі сұйықтық бағанының қысым айырмасын өлшейді. Ыдыстағы кез келген деңгейде сұйықтық деңгейлерінің айырмасы тұрақты және қысымдар айырмасы тек тығыздықтар өзгерісіне тәуелді екені анық.

Гидростатикалық плотномерлерде өлшеуіш құрал ретінде дифманометрді қолдану оның екі камерасына да әсері бірдей және өлшеу нәтижесіне әсерін тигізбейтіні асқан қысымды ыдыстарда қолдануға мүмкіндік береді.

9-билет

1)Термопараның бос ұштарындағы ТК (температура компенсациясы) құрылғысы.

Егер бос ұштардың температурасы 0^оС тең емес болса, онда олардың температурасын автоматты компенсациялау үшін ТК қолданады.

ТК құрылғысы көпірлі сұлба ретінде ұйымдастырылады (3.2 сурет).

R₁, R₂, R₃ – манганин ре-зисторлар;

R_м – мыс резистор; 

ӨА – өлшеуіш аспап.

t_o=0 кезінде көпір тепе-теңдікте, яғни диагональ кернеуіU_cd=0.

Көпірдің тепе-теңдік шарты:

R₁∙ R₃ = R₂∙ R_м,  яғни

R_м = (R₁∙ R₃)/ R_2.

t_o>0 = болғанда R_м ұлғаяды да түзетуге қажетті термоЭҚК-ті компенсациялайтын U_cd пайда болады (2.5 қарау), яғни   U_cd = Е_АВ( , t_о).

 Онда ӨА кірісінде  Е_АВ(t, t_о) = Е_АВ(t, ) + U_cd.

t_o = (0 –50) ^оС өзгеру аралығында ТК құрылғының қателігі ±3 ^оС тең.