2.7 Конфуций философиясы

        

Конфуций ілімі - адамды бірінші кезекте әлеуметтік өмірдің мүшесі ретінде қарастыратын ежелгі философиялық мектеп.

Конфуциандық философия қарастыратын негізгі сұрақтар:

1) Адамдарды қалай басқару керек?

2) Қоғамда өзін қалай ұстау керек?

         Конфуций ілімі қоғамды жұмсақ басқару үлгісін ұсынады. Оған мысал ретінде басшының өз қоластындағыларға - әкенің өз ұлдарына қарағанындай мейірім - қамқорлыққа немесе бағыныштылардың өзбастығына – інілердің өз ағасына қарым - қатынасындағыдай сенім - құрметке, адалдыққа, жауапкершілікке толы болу керектігін уағыздайды.

         Конфуций іліміндегі алатын ереже (жэнь - адамсүйгіштік):

         - «Өзіңе тілемейтінді басқаға жасама».

         Конфуций ілімінің басты қағидалары:

1)     қоғамда және қоғам үшін өмір сүру;  

2)     императорға бағыну;

3)     жасы мен жағдайы үлкен, атағы жоғарыларды тыңдау; 

4)     адамгершілікті сақтау; 

5)     ұстамды болу, шектен шықпау, ұшқарылыққа салынбау;

6)     бір-біріне жол беру, өзара ізет-ілтипат.

         Конфуций ілімі басшы, жетекші қандай болу керек деген сұраққа мән береді, көп тоқталады.

Басшы, жетекші:

1)     императорға бағынады;

2)     конфуциандық қағидаларды сақтайды;

3)     қажетті білімдерді игерген;

4)     еліне қызмет ететін патриот;

5)     биікті көксейтін, жоғары мақсаттарға ұмтылатын;

6)     ізгілікті;

7)     мемлекетке, айналадағыларға тек жақсылық жасайтын;

8)     мәжбүр ету емес, үлгі көрсету, түсіндіру арқылы ықпал ету;

9)     қол астындағылардың және мемлекеттің қамын ойлау;

Бағыныштылар:

1)     басшыға, жетекшіге құрмет көрсетуге;

2)     жұмыста тыңғылықты болуға;

3)     үздіксіз оқу және өзін-өзі жетілдіруге тиіс.

Ежелгі грек философы Сократ сияқты Конфуций де ештеңе жазбаған, оның ойлары айтқан нақыл сөздері, пікірлері шәкірттерінің арқасында «Лунь Юй» («Кеңес пен толғам») кітабында жинақталған.

 

Әдебиеттер тізімі

1. Онтология даосской философии. – М., 1994. – 34 б.

2. М.Томпсон. Восточная философия. – М., 2000. – 240 б.

3. «Лунь-Юй» // «Жұлдыз». 1996., №6 (М. Мағауиннің аудармасы).

4. Фэн Ю-лань. Краткая история китайской философии. – СПб.

5. Чанышев А.Н. Философия древнего мира: Учебник для вузов. – М., 2001.

6. Ежелгі Шығыс философиясы. 20 томдық. – Алматы: Жазушы, 1-ші том.

 

3 Дәріс. Антикалық философия

 

3.1 Антикалық философия қалыптасуының алғышарттары және даму кезеңдері.

3.2 Ежелгі Грек  философиясының алғашқы кезеңі. Натурфилософиялық кезең.

Милет мектебі (Фалес, Анаксимандр, Анаксимен).

Пифагор және пифагорлік Одақ.

Элей мектебі (Ксенафон, Парменид, Элейлік Зенон).

Атомистік философия. Демокрит.

3.3 Антикалық философияның классикалық кезеңі.

Софистік мектеп.

Платон философиясы.

Аристотель философиясы.

Әдебиеттер тізімі.

 

3.1 Антикалық философия қалыптасуының алғышарттары және даму кезеңдері

 

         Ежелгі грек философиясы (ілімі, мектептері) деп қазіргі Греция мен Кіші Азиядағы грек полистерінде (қала-мемлекеттерде), Жерорта жағалауларында, Қырымда, Азия мен Африканың эллиндік мемлекеттерінде және Рим империясында өмір сүрген грек философтары жасаған рухани философиялық қазына аталады. (Ежелгі Рим философиясы ежелгі грек философиясымен тікелей «Ежелгі грек-рим» немесе «Антикалық философия» деген атпен бірігеді).