13. Титриметриялық анализдің түрлерін көрсетіңіз. Реакцияларға қойылатын талаптар.

Негізгі анықтамалар:

Титриметриялық әдіс – бұл зерттелетін немесе анализденетін

заттың көлемін өлшеуге арналған әдістер.

Титрлеу - бұл стандартты ерітіндіні анализдейтін ерітіндіге тамшылап эквивалентті нүктеге жеткенше қосу процесі.

Эквивалентті нүкте (э.н.)– қосылған титранттың анықтайтын затқа химиялық эквивалентті мәні.

Титрлеудің соңғы нүктесі (т.с.н.) - тәжірибеде индикатордың

түсінің өзгеруіне немесе физикалық қасиетінің өзрегуіне байланысты табылады

Титрлейтін ерітіндіні жиі жұмысшы ерітінді немесе титрант деп атайды.

Титр – 1 мл ерітіндідегі еріген заттың грамм немесе миллиграмм мөлшері (Т).

1. Жүретін реакциялар бойынша

• Протондарды тасымалдау реакциялары

Қышқылды-негіздік (протолиттік) титрлеу

Н₃О⁺ + ОН^- = 2Н₂О,

- электрондарды тасымалдау реакциялары

Тотығу-тотықсыздану титрлеу

аОх₁ + bRed₂ = aRed₁ + bOx₂

- Нашар диссоцияланатын комплексті қосылыстардың түзулуі

Комплексометрлік титрлеу

М + L = ML,

- Нашар еритін қосылыстар түзілуі

тұндырып титрлеу

M + X = MX¯

Реакцияларға қойылатын талаптар:

1. Реакция аяғына дейін жүруі керек.

2. Реакция үлкен жылдамдықпен жүруі керек.

3. Ерітіндіде титрант тек анықтайтын затпен белгілі стехиометриялық қатынаста әрекеттесу керек.

4. Эквивалентті нүкте дәл аныталуы тиіс.

Титрант ерітіндісі стандартталған болуы керек

Тұндырып титрлеу:

М⁺ + X^- = MX↓

• Бұл әдісте анықтылытын компонент титрантпен суда нашар еритін қосылыс түзеді.

Жұретін реакцияларға қойылатын талаптар:

1. Реакция жоғары жылдамдықпен жұру керек;

2. Реакция қайтымсыз болу керек;

3. Индикаторды дұрыс таңдау керек;

4. Реакция стехиометриялы болу керек;

5. Суда нашар еритін қосылыстың ерігіштігі төмен болу керек S < 10^-5 моль/л және анықтылытын зат сандық жағынан толық тұнбаға түсу қажет;

6. Титрлеу нәтижесінде адсорбция т.б. Тұнбаны ластайтын құбылыстар әсер етпеуі қажет. Тұндыру әдістерінің арасында ең жиі қолданылатын әдістер:

7. Аргентометрлік анализ. Бұл әдісте титрант ретінде AgNO3 қолданылады. Бұл әдісті қолданып Cl-, Br-, CNS-, I-, CN- иондарын анықтауға болады. Ag+ + Cl- = AgCl

8. Меркурометрлік анализ. Титрант ретінде Hg2(NO3)2 қолданылады. Бұл әдіспен Cl-, Br-, I- иондарын анықтауға болады. Hg22+ +2Cl- = Hg2Cl2

9. Роданометрлік анализ. Титрант ретінде KCNS және NH4CNS қолданылады. Бұл әдіспен Ag+ анықтауға болады (Br-, I-,AsO43-). Ag+ + Cl- = AgCl

10. Ag++CNS-=AgCNS Fe2+ + CNS- = [FeCNS]2+

11. Гексацианометрлік анализ. Титрант ретінде K4[Fe(CN)6] қолданылады. Zn2+ aнықтауға болады.

12. 3Zn2+ + 2K+ + 2[Fe(CN)6]4- = Zn3K2[Fe(CN)6]2

Қышқылды-негіздік титрлеу (протолитометрия) қышқылдар мен негіздердің бір-бірімен және қышқылды-негіздік қасиет көрсететін тұздардың олармен әрекеттесуіне негізделген:

Н₃О⁺ + В → ВН⁺ + Н₂О, не Н₃О⁺ + ОН^- ↔ ВН⁺ + Н₂О

Пайдаланылатын титрантқа байланысты бұл әдісті алкалиметрлік (титрант - негіз) және ацидиметрлік (титрант - қышқыл) титрлеу деп бөлуге болады. Ацидиметрлік титрлеу күшті, әлсіз негіздерді, негізгі тұздарды, негіздік қасиет көрсететін әлсіз қышқылдардың тұздарын т.б. анықтауға қолданылады. Алкалиметрлік титрлеумен күшті және әлсіз қышқылдарды, қышқыл тұздарды, қышқылдық қасиет көрсететін әлсіз негіздердің тұздарын т.б. анықтайды.