1,49) Тәуелсіз қоздырудың тұрақты тоқтағы қозғалтқыштың электрмеханикалық және механикалық сипаттамалары. ДПТ НВ-да электрмеханикалық және электрмагнитті процестер (1 суретті қара) якорь шынжыры мен орам қоздыруындағы  электр теңсіздіктері (Кирхгоф) теңдеуімен, сонымен бірге электрмагнитті момент теңдеуімен жазылады:                           

(2.1)

(2.1) жүйе теңдеулерінің ортақ шешімімен  ω = f(I) электрмеханикалық сипаттама теңдеуін аламыз.                              

(2.2) 

және ω = f(M) механикалық сипаттама теңдеуі

(2.3) 

Жетектің орнықтылық режіміндегі жұмысы

және (2.3) теңдеуі мына түр береді

(2.4) 

(2.5)

R_доб =0 және номиналды мәндерде тұрғызылған кернеу сипаттамалары  U_Я ≠U_Н кезінде табиғи, Ф≠Ф_Н немесе R_доб ≠0 - жасанды электрмеханикалық немесе механикалық сипаттамалар деп аталады. Электрмеханикалық сипаттамалардың сипаттама нүктелері (2 суретті қара) (I = 0, ω = ω₀ = U_Н/kФ_Н) бос жүрісте, (I =I_К=U_Н/R_ЯΣ, ω=0) қысқа тұйықталуда, I_Я=I_Н, ω = ω_Н) номиналды режімде идеальды нүкте болып табылады. Осы координаттың кез келген жұбы бойынша сипаттама тұрғызуға болады. Енгізілген мәндерді сипаттама қатаңдығына қойғанда: 

;  (2.6)

Электрмеханикалық және механикалық сипаттамалар үшін келесі өрнекті жазуға болады. 

     (2.7)

 Жетектің жұмыс режімі 2 суретте келтірілген және төмендегідей анықталады.

Қозғалтқышты жұмыс режімінде (3 суретті қара) ЭҚ энергияны электрлік тордан (жүйе) пайдалынады және механикалық энергия білігіне береді. Керіқосылу (қарсы) (4 суретті қара) режімінде ЭҚ энергияны механизмнен жиналғанын пайдаланады және қосымша кедергілерді ыдыратады.  Рекуперативті (генераторлық) тежелуде (5 суретті қара) ЭҚ энергияны ЭҚ механизмінен жиналғанын пайдаланады және қосымша кедергілерді ыдыратады.

2,10,34) Тәуелсіз қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқышын автоматты түрде басқару

Тәуелсіз қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқышы (ТТҚ) электр энергиясын механикалық энергияға түрлендіру үшін қолданылатын автоматты басқару жүйесінің бір бөлігі болады. Машиналардың кері жұмыс істеу принципі бойынша тәуелсіз қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқыштары қозғалтқыштық режиммен бірге тежеу режимдерінде де жұмыс істей алады. Тежеу режимдерінде тұрақты ток машинасы генератор ретінде жұмыс істейді, ал әртүрлі тежеудің түрлері бір-бірінен тек тұрақты ток желісі кернеуі мен якорь кернеуі бағытына қатысты болады. Үш тежеу түрі бар: р екуперативті, динамикалық және қарсы қосумен тежеу.

Рекуперативті тежеу режимінде қозғалтқыштың қарсы э.қ.к – сі тұрақты ток желісі кернеуінен U үлкен болады және рекуперативті тежеу режиміндегі электр механикалық сипаттамасының теңдеуі төмендегідей болады

   .                                     (2.1.16)

Қарсы қосу режимінде қозғалтқыштың қарсы э.қ.к – сі желі кернеуімен U бірге қозғалтқыштың якорь тізбегін қоректендіреді. Тұрақты ток желісімен U тізбектеле қозғалтқыш генератор ретінде жұмыс істейді және барлық энергия жылу түрінде қозғалтқыштың якорь тізбегінде бөлінеді. Бұл режимде қозғалтқыш өзінің иінкүшіне қарама-қарсы бағытта айналады. Қарсы қосу режиміндегі қозғалтқыштың электр механикалық сипаттамасының теңдеуін аламыз

 

(2.1.17)

Динамикалық режимде қозғалтқыш якорі желіден ажыратылған (U=0) және тежеу кедергісіне тұйықталған. Динамикалық тежеу режиміндегі электр механикалық сипаттаманың теңдеуі

 

.     (2.1.18)

 

 

(2.1.19)

 

мұнда _с - (2.1.13) - (2.1.14) теңдеулерінен анықталатын қозғалтқыш М жылдамдығының статикалық төмендеуі

(2.1.20)

3) Тізбектей қоздырудағы ТТҚ электрмеханикалық қасиеттері. Механикалық және электрмеханикалық сипаттама теңдеуі ТҚ ТТҚ арналған теңдеумен сәйкес келеді. Басты айырмашылық, ТҚ ТТҚ ағыны жүктеме тогының функциясы болып табылады, яғни

;    (4.1)           ;      (4.2)

 

.

Ф=φ(I) - тәуелділігі-магниттелу сипаттамасы - қарапайым аналитикалық мінездеме бермейді және оның мысал түріндегі суреті  4.2 суретте көрсетілген.

ТҚ ТТҚ сипаттамасының тұрғызылуы берілгендер бойынша немесе дайындалу ұсынылған завод кестелі немесе графикалық түрдегі немесе арнайы әдебиетте келтірілген универсалды сипаттама қолдануда, немесе (4.3 суретті қара).

Соңғысы қатысты бірліктер қозғалтқыш тоғынан  момент пен жылдамдық тәуелділігін ұсынады. Абсолютті бірлікке өту базалық номиналды өлшем арқылы іске асады. Осындай механикалық ДПТ НВ сипаттамасының тұрғызылуы 4.4 суретте көрсетілген. Жүктеме өзгеру аумағында сипаттама қатаңдығы тұрақты емес. Осы түрде біршама жүктемеде ДПТ ПВ транспорттайтын құрылғы қолдануда анықталатын бірсарынды жіберу болады. Оның тағы бір ерекшелігі идеалды бос жүріс жылдамдығында (яғни, I=0 болған кезде). 

 

Бұл осындай машиналарды білікке жүктемесіз жіберуге болмайтынын білдіреді. Реалды машиналарда ω₀ өлшемі қалған магнитті өрістерде шектеулі, бірақ номиналды ондық рет көтеруге болады.