40) Халықаралық есеп айырысу банкі: функциялары мен негізгі операциялары

• Халықаралық есеп айырысу банкі – халықаралық қаржы институты. англ. Bank for International Settlements (BIS)

Халықаралық есеп айырысу банкі

• Алдыңғы қатардағы сауда мемлекеттердің орталық банктері құрылтайшы болып келеді.

• Әрқайсысы директорлар кеңесіне өзінің өкілін сайлайды.

• Кеңес жылына 10 реттен көп жиналмайды.

• Штаб-квартирасы Базельде(Швейцария) орналасқан.

Халықаралық есеп айырысу банкі мақсаттары:

• Орталық банктер арасындағы ынтымақтастықты нығайту;

• Халықаралық қаржы есеп айырысуын жеңілдету;

• Халықаралық қаржы операцияларына жаңа мүмкіндіктер құру;

• Халықаралық төлем оперцияларында сенімді тұлға немесе агент қызметін атқару. (Статья 3Устава БМР)

Халықаралық есеп айырысу банкі

• ХЕБ функцияларының бір бөлігін Халықаралық валюта қоры өз мойнына алады.

• Қазіргі таңда оның басты қызметі – орталық банктер арасындағы кооперация.

• Мүше-мемлекеттердің орталық банктеріне көптеген қызмет көрсетеді: крелит береді, депозит қабылдайды, делдал немесе гарант ретінде жұмыс атқарады.

• Акцияларының 75%-ы орт. банкілерге, қалғаны жеке меншік банкілер мен жеке адамдарға тиесілі.

Құрылу тарихы:

ХЕБ 1930 ж. Базелде (Швейцария) Ұлыбритания, Франция, Германия, Бельгия, Италияның орталық банкілері, АҚШ-тың Моргандар банкілері үйі басқарған 3 жеке меншік банкісі және жапондардың жеке банкілері құрған. Банк алтын және шет ел валюталарын сатып алады және сатады, орталық банкілерден сақтауға алтын қабылдайды, оларға кепілге несие береді немесе өзі несие алады, биржада құнды қағаздар сатады. Банкноттар шығаруға, тратталарды (аударма вексельдерді) төлеуге, үкіметке несие беруге, кәсіпкерлік компанияларға бақылау жасауға құқы жоқ.

2-дүниежүз. соғыс жылдарында мұнда фашистердің тонап алған алтындары сақталды. Сондықтан Бреттон-Вудсте болған конференцияда (1944) банкіні жою жөнінде қаулы қабылданды. Бірақ қырғи-қабақ соғыстың әсерінен бұл қаулы орындалған жоқ. Керісінше қаржы операцияларының көлемі ұлғайып, “Маршалл жоспарына” қатысты. 60-жылдардан бастап банк нарықтық қатынастарға көшкен елдердің дүниежүз. валюта жүйесін қолдау жөніндегі халықар. орт-на айналды. 1968 ж. Х. е. а. б. құрамына Еуропадағы барлық елдердің (ГДР мен КСРО-дан басқа) орт. банкілері мүше болды

ХЕБ қаржы агенті:

• Еуропалық көмір және болат бірлестігі

• Халықаралық Қызыл Крест Международного Красного Креста,

• Халықаралық пошта одағы

Еуропалық көмекші орган ретінде:

• Халықаралық валюта қоры

• Халықаралық Қайта құру және даму банкі

• Қазіргі таңда Халықаралық есеп айырысу банкі Швейцария өкіметіне есеп бермейді, салық төлемейді және өзінің полициясы бар;

• Халықаралық есеп айырысу банкінің жеке алтын қоры бар 116т.( 2012жыл 31 наурыз);

• ХЕБ-да сақталуда тұрған алтын 29,56млрд. АҚШ доллар бағаланады(575т.)