1.Гидродинамиканың негізгі теңдеулері (тұтқыр сығылмайтын сұйықтың бірөлшемді моделі)
Гидродинамика(гидро... және динамика) – гидроаэромеханиканың сығылмайтын сұйықтықтың қозғалысын және оның өзімен шекаралас орналасқан қатты денемен әсерлесуін зерттейтін бөлімі.
Гидродинамика – сұйықтық пен газ механикасының ертеден келе жатқан әрі жақсы дамыған саласы.
Гидродинамика көмегімен сұйықтықтың жалпы қасиеттеріне механиканың негізгі заңдары мен тәсілдерін қолдана отырып, сұйықтық алып жатқан тұтас ортаның кез келген нүктесінің жылдамдығы, қысымы тәрізді өлшемдер анықталады.
Тұтқыр сығылмайтын сұйықтың бірөлшемді моделі үшін мына теңдеулері қолданылады:
Бернулли
теңдеуі:
Үзіліссіз теңдеуі: Q = v1S1 = v2S2 = const.
Гидродинамиканың негізгі теңдеуі Бернулли теңдеуі, ол ағыстың екі қимасы үшін жазылады
мұнда 
– геометриялық
тегеурін (қарастырылатын қиманың ауырлық
центрінен кездейсоқ алынған горизонталь
жазықтық арасындағы қашықтық);
-
пьезометрлік тегеурін (пьзометрдегі
ординатасы
бар нүктенің сұйықтың деңгейінің
жоғарлауы);
- жылдамдықтық
тегеурін (Пито түтігіндегі сұйықтың
жоғарлау деңгейі);
–
Бернулли теңдеуі құрастырып алынған
екі қима арасындағы тегеурін
шығыны.
Келтірілген
теңдеу нақты сұйықтың қалыптасқан
қозғалысы үшін жазылған. Идеал сұйықтың
ағуы кезінде – 
.
Сұйық
қозғалысымен байланысты бірде-бір есеп
Бернулли теңдеуінсіз шешілмейді.
Сондықтан Бернулли теңдеуін тек қана
біліп қана қоймай, сонымен қатар әртүрлі
жағдайлар үшін оны құрастыра білу керек,
оған тек практика жүзінде ғана жетуге
болады.
Практикалық
есептерді шешу үшін Бернулли теңдеуін
қолданғанда келесі нұсқауларды ескеру
қажет:
Бернулли теңдеуін, сондай-ақ үзіліссіздік теңдеуін тек тұтқыр сығылмайтын сұйықтардың қалыптасқан қозғалысын есептегенде қолданады.
Бернулли теңдеуін, жылдамдық бағытына нормаль болатын екі көлденен қима үшін жазады. Бұл қималар ағыстың түзусызықты аймағында орналасуы керек.
Бірінші есептеу қимасы, ол геометриялық тегеурін, қысым, жылдамдық қимасы (көп жағдайда ол резервуардағы тәуелсіз сұйық беті болады), екіншісі- осы мәндерді анықтауды талап ететін қима (құбырөткізгіштен шыға берістегі қима).
Есептеу қимасын, сұйық біріншісінен екіншісіне қозғала алатындай етіп нөмір қою керек, әйтпесе hw шамасы кері шамаға ауысуы керек.
Горизонталь жазықтықты салыстыруды шыға беріс (екінші) қиманың ауырлық центрі арқылы өткізу керек, сол кезде z2 = 0, ал z1 – оң шама болады.
Теңдеудің соңғы мүшесі ағынның барлық шығындарын, есептеу қимасын жергілікті деп, үйкеліс шығындарын (ұзындық бойынша) ескеру керек.
Егер Бернулли теңдеуінде бірнеше белгісіз жылдамдықтар болса оларды үзіліссіздік теңдеуі арқылы анықтауға болады, белгісіз барлық жылдамдықтарды біреуден Бернулли теңдеуі арқылы есептейміз.
2. Құбыр бойымен қысымның азаюы (екпіннің жоғалуы).
Бернулли теңдеуінде қысымның жоғалуы ағындағы суйыктың кедергі күшіне байланысты анықталады.
Гидравликалық кедергі — сұйықтықтардың құбырмен, каналмен ағуы кезінде олардың тұтқырлығы әсерінен туындайтын кедергі. Ол сүйықтық ағынының ұзына бойында туатын бойлық және жергілікті кедергі болып бөлінеді. Бойлық гидравликалық кедергі сүйықтық молекулаларының езара үйкелісі және сұйықтықтың ыдыс қабырғасымен үйкелісуінен, ал жергілікті гидравликалық кедергі ағын түріне тәуелді пайда болатын сүйықтық деформациясы (мыс., ағыстың күрт кеңейіп не тез тарылуы кезінде, ағыс бағыты өзгергенде, құбыр бойына ысырма немесе шүмек орнатылғанда) нәтижесінде пайда болады. Түзу әрі ұзын су арналарында (құбырларда, каналдарда) негізінен бойлық Гидравликалық кедергі басым түседі. Жергілікті Гидравликалық кедергі негізінен иіндері коп, жапқыш және т.б. жабдықтар жиі орнатылған құбырларда (үйді сумен қамтамасыз ететін не сорғы станциясы) болады.
Қысымның жоғалуы: hс = hд +hм
hд – бойлық жоғалу:
hм – жергілікті жоғалу:
-құбырдың
аймағындағы қарсыласу коэффициенті.
-
жергілікті гидравликалық кедергі
коэффициенті.
=[1-
]
-жылдамдық:
