11.2. Бу турбинаның реттеу жүйесінің атқаратын жұмыстары.

Орнықты жұмыс тәртібі кезінде, бу генератордың (бу қазанның) жылу жүктемесі тұрақты болады. Құраманың ішкі өзгерістері отын және су шығысы арқылы реттеледі, ал сырьқы өзгерістер – қысым реттегіш 2 арқылы, «өзіне дейін» реттеді.

Бұл реттеу синхронизатор 4 арқылы реттегіш клапанын 1 ашып жабумен атқарылады (1-ші сурет, а-реттеу түрі). «Озіне дейін» реттегіш, бу генераторды қысым төмендеуінен қорғайды, ал құраманың жүктеме реттеуін қамтамасыздандырмайды.

1-ші сурет. Қайраттық құраманың қуатын реттеу (басқару) сүлбесі: а - орнықты жұмыс тәртібі, б және в – реттеу жұмыс тәртібі; 1 – турбинаның реттеу клапаны; 2 – қысым реттегіш; 3 –жүктеме реттегіш; 4 - турбина синхронизаторы; 5 – бу генератордың жылу жүктемесін реттегіш; 6 – клапан орналасу орынын көрсеткіші; 7 - дифференциатор; ЦВД, ЦСД и ЦНД - жоғары, орташа және төмен қысымды цилиндрлар.

Реттеу жұмыс тәртібі

Турбогенератор электр жүйеде қуат реттеуге (тоқ жиелігін реттеуге) пайдаланса, оның жүктемесі өзгеріп тұрады, ол реттеу тәртібінде жұмыс атқарады деген сөз. Егер турбогенератордың жүктемесі тез өсе бастаса, бу генератор өнімділігі жеткіліксіз болады. Сондықтан, реттегіш клапандардың қосымша ашылуын ұйымдастыру қажет, бұған байланысты қысым төмендеп, бу генератор қосымша бу өнімделеді. Бұдан басқа тәсіл төмен қысымды жылытқыштарға бу беруін ажыраты.

Егер турбогенератордың жүктемесі төмендесе, бу шығысы артық болып оның қысымы жоғарлап, турбина жұмысына қауіптік туғызады, бұл кезде артық буды БРОУ арқылы конденсаторға жіберуге болады. Сондықтан, реттеу жүйесінің жұмысы өте сенімді болуы қажет, егер жүктеме өзгерсе, реттегіш клапан бу шығысын тез өзгертуі қажет. 1-ші суретте қайраттық құраманың реттеу жұмыс тәртібінің екі түрі көрсетілген:

1) Реттегіш клапан арқылы турбина қуатын реттеуіне келетін негізгі сигнал (дабыл) – тапсырма бойынша қуат N₃ (1-ші сурет, б-реттеу түрі). Бу генератордың жылу жүктемесін реттейтін, қоректі су шығысын D_п.в өзгертетін реттегішке, қысым Р_п.п және дифференцаторлардан шығатын екі сигнал h_кл , D_п.в келеді (мұнда h_кл – реттегіш клапанының орналасуы; D_п.в – қоректі су шығысы, реттеу жүйесінің жұмыс сапасын көтереді).

2) Турбина қуатын реттеуіне келетін негізгі сигнал (дабыл) – тапсырма бойынша қуат N₃ пен деректі қуат N_ф айырмашылығы (1-ші сурет, в-реттеу түрі). Бұл сигна екі қысым айырмашылығымен (Р_р - Р_пр) сипатталады. Электрлік жүктеме өзгерген кезде N₃ – N_ф сигнал пайда болады, турбинаның қуат реттегіші іске кірісіп осы айырмашылығын кетіруге тырысады, реттегіш клапандар арқылы, куат айырмашылығы нольге теңестіріледі, N₃ – N_ф = 0. Бұл реттеу жүйе электр-гидравликалық реттеу жүйе деп аталады.

Электр жүйесінің қуаты мен тоқ жиелігін, бір неше қайраттық құрамалар арқылы реттеу сүлбесі

Электр жүйесіндегі жүктеменің өзгеруі тоқ жиелігіне әсер етіп өзгертеді, сондықтар бу турбиналардың жылдамдылық реттегіштері реттеу клапандарының орналасуын өзгертіп турбина қуатын реттеп отырады. Турбогенераторлар арасында, қуат бөлісуі олардың статикалық сипаттамасына байланысты, 2-сурет. Пайдалану ереже бойынша реттеудің бірқалыпсыздығы δ:

δ = [(n_max – n_min)·100%]/n_o

1,5 - 3% аралығында болуы қажет.

2-сурет. Қуат (айналым жылдамдылық) реттегіштің статикалық сипаттамасы

Статикалық сипаттамасына байланысты (жатық әлде тіп-тік), 2-сурет, айналым жылдамдылығы өзгеруіне байланысты ∆n қуаттары өзгеше өзгереді (∆N_г1 < ∆N_г2). Қазіргі кезде, электр жүйесінің қуаты мен тоқ жиелігін реттеген кезде, турбогенераторлардың тиімділігін ескереді. Бірінші жүктемеге қосылатын тиімділігі ең жоғары, ал содан соң тиімділігі орташа турбогенераторлар іске қосылады. Бұл реттеу жүйенің сүлбесі 3-ші суретте көрсетілген. Турбогенераторлардың тиімділігі «ввод данных» арқылы беріледі.

3-сурет. Блокты жылу электр станцияның реттеу жүйесі УРАН

11.3. Турбина қалақша торларының қақтануын қандай белгілер арқылы білуге болады?

Ылғал бумен істейтін турбина сатыларында көп жағдайда жұмыс қалақтарының беттерінде қақтың п.б. байқауға болады. Қақтың түзілуінің нәтижесінде қалақтардың беттері тегіс болмайды. Тіпті қаққа ұшыраған бөлігінің жұлынып алынуы мүмкін. Өте аз бұзылуының өзінде-ақ вибрациялық дірілдің пайда болуы және саты ПӘК-нің төмендеуі мүмкін.

18.3. Турбинаны вакуум нашарлауының қандай себептері болады?

Вакуум нашарлауынан (төмендеуінен) қорғау жүйесі

Вакуум нашарлаған (төмендеген) кезде турбинаның бу шығатын жағы қызады. Температура 70 ^оС аспау, ал вакуум 650 сн.мм аспау қажет. Бұдан асса турбина роторы ұзарады, статор қисайып ротор статорға қажалады. Бұл апатқа әкеледі. Сондықтан ажыратқыш іске қосылады.

12.2. Бу турбинаның лабиринтты тығыздауыштардың түрлері мен құрылысы.

Лабиринтті тығыздағыштар көрінісі

а) баспалдақты; б) тік ағынды

Қазіргі бу турбиналардың лабиринтті тығыздағыштарының құрылысы:статорда қылдары ал роторда жырашық; роторда қылдар статорда жырашық; тiк ағынды (ТҚЦ); қылдары бар сатысызды тығыздағыштар болады

12.3. Турбина конденсаторында вакуумының пайда болу себебі.

Бу турбинада кеңейіп жұмысын атқарған бу конденсаторға барып шықтанады да суға айналады. Конденсатор (шықтағыш) қондырғысына конденсатордан басқа жабдықтар кіреді: эжектор; конденсат насосы; циркуляция (айналым) насосы, 1-ші сурет.

Конденсаторға салқындатқыш су циркуляция (айналым) насостарымен жіберіледі. Конденсат насосымен, шықтанған су, регенеративтік жүйесіне жіберіледі. Конденсатордың ішіндегі ауа, эжектор арқылы аластанады. Конденсаторға ауа бумен бірге және сорылып кіреді.

1-ші сурет. Конденсаттық қондырғының схемасы: 1-конденсатор; 2-циркуляция насосы; 3-конденсат насосы; 4-эжектор. Конденсатор корпусының ішінде құбыр беттері екі секцияға бөлінеді. Су бірінші (астыңғы) секциядан өтіп бұрылады да, екінші (үстіңгі) секциядан өтеді. Құбыр беттері салқын болғаннан, конденсаторға жіберілген бу шықтанып, суға айналады. Су көлемі будың көлемінен төмен болғанынан, конденсатордың ішінде вакуум пайда болады. Бірақ, вакуумды ұстап отыру үшін, буға қосылған ауаны аластап отыру қажет. Ауаны аластау үшін конденсатор патрубогіне 8 эжектор қосылады.

Конденсаторға таза бу түспейді, ал бу мен шықтанбайтын газ қоспасы түседі. Оны буауа қоспасы дейді. Конденсаторда ауаның болуы ондағы жылу процесстеріне әсерін тигізеді. Конденсаторға қаныққан бу түседі. Су көлемі будың көлемінен төмен болғанынан, конденсатордың ішінде вакуум пайда болады. Бірақ, вакуумды ұстап отыру үшін, буға қосылған ауаны аластап отыру қажет.