8 Тақырып. Тамшылы сұйықтардың ағуы.

Сабақтың мақсаты: Саңылау мен саптама арқылы ағатын сұйықтың шығыны мен жылдамдығын анықтау.

Есептерді шешуге арналған нұсқау.

Бұл бөлімнің есптерін шығарғанда бернулли теңдеуін жазбастан, оның негізінде алынған дайын тәуелділікті пайдалану керек (38 бет). Бұл кезде ағу коэффициенттерін арасындағы өзара байланысты білу керек.

Егер сұйықтың ағуы ауыспалы тегеурінде өтсе, онда сұйық қозғалысын қалыптасқан деп қарастыруға болады.

Бақылау сұрақтары.

1. Торричелли формуласын жазыңыз. 2. , , , . 3 коэффициенттерін сандық мәнін көрсетіңіздер және формуласын жазыңыздар. 3. Ағыс координаталары бойынша нақты жылдамдық және ағу коэффициенті қалай анықтауға болады? 4. Қашан шығын көп: саптама арқылы аққан кезде немесе бірдей диаметрлі саңылау арқылы аққан кезде? 5. Тегеурін мен ағыстың арасындағы байланыс қандай? 6. Ағыстың үзілуі дегеніміз не? Олардың пайда болу себептері? 7. Қандай ағыс қолайлы: саптама немесе тесік? 8. Тұрақты және ауыспалы тегеуріндегі сұйық көлеміне тең ағу уақыты неге тең? 9.Неге конусты шығарғыш саптама кіші шығын коэффициентіне ие бола отырып, сұйықтың көп мөлшерін көп шығарады және керісінше?

10. Есептерді шешіңіз.

1. Тегеуріндер және қандай қатынаста болады, егер цилиндрлік саптама және бірдей диаметрлі тесік бірдей шығын шығаратын болса. В

2. Ашық резервуарда диаметрі , резервуар түбінде орналасқан ағыс шығынмен ағуы үшін қандай тегеурін туғызу керек екенін анықтау керек.

3. Бактан дөңгелек тесік арқылы ағатын судың ағу жылдамдығы мен шығынын анықтау керек. Егер су деңгейі , шығын коэффициенті және жылдамдық коэффициенті болса.

4. Диаметрі жұқа қабырғалы дөңгелек тесіктен ағуын зерттеген кезде ағыс диаметрі және белгіленген цилиндрді толтыру уақыты . Сығу , жылдамдықтың , шығын және кедергі коэффициентінің сандық мәндерін анықтау керек.

Әдебиеттер:

4.1.3. Задачник по гидравлике, гидромашинам и гидроприводу /под редакцией Б.Б. Некрасова/ – М.: Высшая школа, 1989. - 192 б. –47 – 68 бет;…

4.2.2. Старк С.Б. Основы гидравлики, насосы и воздуходувные машины. – М.: Государственное научно-техническое издательство литературы по черной и цветной металлургии, 1961. – 461 б. –145 – 177 бет;

4.2.3. Яблонский В.С., Исаев И.А. Сборник задач и упражнений по технической гидромеханике. – М.: Государственное издательство физико-математической литературы, 1963. – 200 б. –120 – 128 бет.

4 Студенттің өздік жұмысы

Әдістемелік ұсыныстар

Әрбір студентке пәнді оқу барысында жеке үй тапсырмалары беріледі. Үй тапсырмалары пәннің негізгі бөлімдерінің барлығын қамтиды және теориялық білімдері қандай деңгейде меңгерілгенін және сол теориялық білімдері практикалық есептерді шешуге қолдана алатындығын көрсетеді.

Әрбір тапсырма А4 формат беттерде орындалу және есептеу жұмыстарына қойылатын талаптарға сай рәсімделіп жазылуы қажет. Өздік жұмыс анық жазуымен жазылу керек. Есептеу - графикалық жұмыстың сыртқы бетінде студенттің аты-жөні, мамандығы, курсы, тобы, вариант номері және тапсыру уақыты көрсетулі керек.

Есептерді шешу кезінде оларға қысқаша түсініктемелер беріледі, есептерде қолданатын барлық формулар міндетті түрде көрсетіледі және қажетті сызбалады масштабын ескеріп орындалады. Үй жұмысының соңында пайдаланылған әдибеттерге сілтеме жасау қажет.

Тапсырмаларды орындауды оны тапсырудың соңғы күніне қалдырмаңыз. Өкінішке орай кебір студенттер солай жасайды. Сізге бұл жағдайда күрделірек есептерді шешу кезінде қиыншылықтар туындайды.

Егер сіз тапсырма жұмыстарын орындағанда белгіленген графикті ұстансаңыз, есептерді шешу кезінде туындаған сұрақтарға ОСӨЖ өткізу кезінде жауап бере аламын.

Бақылау есептерінің номерін студенттің сынақ кітапшасының соңғы саны бойынша (кесте 1), ал есепте көрсетілген шамалардың сандық мәндерін студенттің сынақ кітапшасының соңғы санының алдындағы сан бойынша алады (кесте 2).

Есептерді шығаруға қажетті жетіспейтін параметрлерді берілген оқулықтың қосымша кестелерінен немесе басқа анықтамалық оқулықтардын алуға болады.

10-кесте

Шифрдың соңғы саны	Бірінші үй жұмысының тапсырмасы	Екінші үй жұмысының тапсырмасы	Үшінші үй жұмысының тапсырмасы	Төртінші үй жұмысының тапсырмасы
1	1, 3, 8, 10, 12	13, 16, 20, 24	25, 27, 30, 33	36, 38, 40
2	2, 4, 6, 7, 9	14, 19, 21, 22	26, 29, 31, 34	37, 39, 41
3	1, 5, 7, 11, 12	15, 20, 22, 24	28, 29, 33, 35	36, 40, 41
4	2, 3, 6, 8, 10	13, 17, 19, 22	25, 29, 32, 34	37, 38, 39
5	1, 4, 6, 9, 12	16, 20, 23, 24	26, 27, 30, 31	36, 38, 39
6	2, 3, 5, 8, 11	13, 18, 21, 22	27, 28, 31, 35	36, 39, 41
7	1, 5, 6, 10, 12	15, 19, 22, 23	25, 27, 31, 34	37, 38, 40
8	2, 5, 7, 8, 10	16, 18, 20, 24	26, 27, 33, 34	37, 40, 41
9	1, 3, 5, 7, 11	14, 18, 21, 23	28, 29, 31, 35	36, 38, 41
0	2, 5, 6, 9, 12	15, 17, 21, 24	26, 29, 30, 33	37, 38, 41

Бақылау тапсырмалары