5. Дебиторлық қарызды басқару.

Дебиторлық қарыздың деңгейіне келесідей факторлар әсер етеді:

• өнімнің түрі, сатып алу көлемі, сатып алушылардың түрі негізінде тұтынушылардың бағасы мен классификациясы;

• дебиторлармен есеп айырысуды қадағалау, дебиторлық қарыздың нақты қалпының бағасы;

• инкассация мен коэффициенттерді есепке ала отырып, ақша ағымдарын жоспарлау және талдау.

Дебиторлық қарыздың нақты қалпының бағасы – айналыс капиталын басқарудың ең маңызыды сұрақтарының бірі.

Бұл баға пайда болу мерзімінің әр түрлі дебиторлық қарыздың топтары бойынша жекелеп жүргізіледі.

Дебиторлық қарыздың нақты қалпының бағасы.

Қарыздың пайда болу мерзіміне байланысты дебиторлардың классификациясы	Дебиторлық қарыздың сомасы, мың тг.	Жалпы сомадағы жеке бөлігі, %	Үмітсіз қарыздың мүмкіндігі, %	Үмітсіз қарыздың сомасы, мың тг.	Қарыздың нақты көлемі, мың тг.
0-30	1000	43,82	2	20	980
30-60	600	26,29	4	24	576
60-90	500	21,91	7	35	465
90-120	100	4,38	15	15	85
120-150	50	2,19	25	12,5	37,5
150-180	20	0,88	50	10	10
180-360	10	0,44	75	7,5	2,5
360-тан жоғары	2	0,09	95	1,9	0,1
	2282	100,0	5,52	125,9	2156,1

125,9/2282 = 5,52%

Есептеу бойынша кәсіпорын 128,9 мың тенге дебиторық қырыз алады. Бұл сомаға күмәнді қарыздар бойынша резерв құру дұрыс болады.

Ақша қаражаттарының түсімін максимизациялау мақсатында кәсіпорын төлеу формасының икемді шарттағы келісімдер мен икемді баға қалыптастыруды жүргізу керек.

Жеңілдіктер ұсынысы 3 жағдайда өзін-өзі ақтайды:

1 – бағаның төмендеуі сатудың кеңейуіне әкеледі. Тауар жоғары көлемдегі тұрақты шығындарды қажет етеді,

2 – Жеңілдіктер жүйесі ақша түсімін интенсифицирлейді. Бұл кәсіпорындағы дефицит жағдайында болады.

3 – Төлеуді тездету үшін жеңілдіктер жүйесі төлеу мерзімі өткен үшін айыппұл жүйесінен қарағанда тиімдірек.

6. Ақшалай активтерді басқару.

Ақшалай ағымды басқару қаржылық менеджердің жұмысының ең маңызды бағыттарының бірі болып табылады. Оның құрамына мыналар кіреді: ақша құралдары айналымының уақытын (қаржылық цикл), ақшалай ағымды таңдау, оны болжау, ақша құралдарының оптималды деңгейін анықтау, ақша құралдарының бюджетін құрастыру және т.б.

Қаржылық цикл немесе ақшаның айналыс циклы ақша құралдарының айналыстан алынған уақытты көрсетеді.

Операциялық цикл қаржылық ресурстардың запастары мен дебиторлық қарыздарда қатырылған барлық уақыт көлемін көрсетеді.

Ақша құралдарының қозғалысының қорытындысы болып қарапайым баланстық теңдеудің ақшалай ағымына құрылымы болып табылады:

ДС^Н + ДСⁿ + ДС^К + ДС^О;

ДС^Н - кезең басындағы ақша құралдарының қалдығы;

ДСⁿ - кезең ішіндегі ақша құралдарының барлық ағымы;

ДС^К - кезең ішіндегі ақша құралдарының барлық ағыны;

ДС^О - кезең аяғындағы ақша құралдарының қалдығы.

Аналитикалық жоспарда негізгі 2 көрсеткіш қызығушылық көрсетеді: соманың ағымы мен ағынының арасындағы айырмашылық.

Көптеген көрсеткіштерді дәлме ләл анықтау қиын болғандықтан, кей жағдайларда ақша ағының болжау ағымның негізгі құрастырушыларын ескере отырып: реализация көлемі, түсімнің қолма-қол бөлігі, кредиторлық қарызды болжау және т.б бюджеттік ақша қаражатын жоспарлаған кезеңде құрастырады. Белгілі бір кезеңге болжау жасау кезеңдер бойынша жасалады: кварталдар бойынша жыл, айлар бойынша жыл, айлар бойынша квартал және т.б.

Қандай жағдай болмасын болжау медодикасының процедуралары мына кезектілікпен орындалады:

Кезеңдер бойынша ақша түсімін болжау;

Кезеңдер бойынша ақша қаражаттарының шығысын болжау;

Кезеңдер бойынша таза ақша ағымын есептеу (артық болуы/жетіспеушілігі)

Кезеңдер бойынша қысқа мерзімдік қаржыландыруда жиынтық тұтынушылықты анықтау.

Бірінші этаптың мағнасы бұл-мүмкін ақша түсімінің көлемін анықтау болып табылады.Белгілі бір қиындықтар мына есептеуде туындауы мүмкін егер кәсіпорын тауарды түсіру бойынша табысты анықтау методиканы қолданатын болса.Ақша қаражатының түсімінің негізгі көздері болып тауарлар реализациясы болып табылады, ол тауарларды сату бойынша қолма-қол ақшаға және несиеге сату бойынша бөлінеді.Тәжірибиеде көптеген кәсіпорындар шоттарды төлеу үшін сатып алушыларға қажетті орташа уақыт кезенің анықтайды.Осыған қарай отырып тауардың реализациясы үшін табыстың қай бөлігінің осы кезеңде төленетінің қайсысы келесі кезеңде төленетінің.Келесіде баланстық әдістің цептік әдіс көмегімен ақша қаражаттарының түсімін есептейді және дебиторлық қарыздың өзгеруін.Базалық баланстық тенестірілуі мынадай түрге ие:

ДЗ_н+ВР═ДЗ_к+ДП

Мұндағы: ДЗ_н-кезең басына тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін дебиторлық қарыз

ДЗ_к-кезең соңына тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін дебиторлық қарыз

ВР-кезең бойынша реализациядан түсім

ДП-Берілген кезеңде ақша қаражаттарының түсімі.

Дәлірек есептеу төлеу мерзімі бойынша дебиторлық қарыздың классификациясын болжайды.Мұндай классификация статистикақ мәліметтерді жинау және алдынғы кезеңнің дебиторлық қарызының өтелуі бойынша фактілік мәліметтер анализінің көмегімен орындалуы мүмкін.Анализды айлар бойынша жасауға кеңес береді.Сол арқылы, орташа дебиторлық қарыздың бөлігінің төленуін анықтауға болады сәйкесінше 30 күнге, 60 күнге, 90 күнге дейін және т.б.Ақша қаражаттарының түсімінің басқа көздері болған жағдайда болжау бағасы тікелей шот әдісімен орындалады;алынған баға берілген кезеңдегі реализациядан түскен ақша түсіміне қосылады.

Екінші этапта ақша қаражаттарының шығуы есептеледі.Оның негізгі құрамындағы элементі болып кредиторлық қарызды өтеу болып табылады.Кәсіпорын өздерінің шоттарын уақытында өтейді деп есептейді, бірақ кейбір жағдайларда төлемді кешіктіруге болады.Төлемді кешіктіру процесін кредиторлық қарызды «ұзарту»деп атайды; бұл жағдайда ұзартылған кредиторлық кредиторлық қарыз қосымша қысқа мерзімдік қаржыландыру көзі ретінде қабылданады.Нарықтық экономикасы дамыған елдерде тауарларды төлеудің әртүрлі системасы бар, көп жағдайда төлем мөлшері төленген кезеңіне байланысты диффирициалданады.Осы системаны қолданған кезде ұзартылған кредиторлық қарыз қаржыландырудың қымбат көзі болып табылады, себебі қамсыздандырушылардың көрсететін жеңілдіктерінің бір бөлігін жоғалтады.Ақша қаражаттарын қолданудың басқа бағытына қызметкерлердің еңбекақысы жатады, әкімшілік және басқа тұрақты және өзгермелі шығындар және де капиталдық салымдар, салықтарды төлеу, пайыздар, дивидендтер.

Үшінші этап екі алдынғы этаптың логикалық жалғасына жатады, мүнда болжамды ақша түсімдері мен ақша ағымының күтілетін таза төлемдерін үлестірумен байланысты.

Төртінші этапта қысқа мерзімдік қаржыландырудағы жиынтық қажеттілік есептеледі.Бұл этаптың мағнасы ақша ағымын қамтамассыз етуге қажет қысқа мерзімдік банктік суданың әр кезең бойынша мөлшерін анықтау болып табылады.Есептеуде мақсаттық сақтандыру қоры ретінде,сонымен қатар пайдалы инвистициялар үшін есептелетің шоттағы ақша қаражатының күтілетін минималын есепке алуды ұсынады.

Миниалды қажетті ақшалық активтердің мөлшерін есептеуді екі әдіспен есептеуге болады.

Бірінші әдіс.

Минималды қажетті ақшалық активтердің ∑ есептелуі жоспарланған ақшалық ағымына негізделеді, ағымдық шаруашылық операциялар алдағы кезеңгі мына операциялар ақшалық активтердің көлемі бойынша.

ДА _min=ПР _{да ∕} о_{да (67)}

ДА _min-алдағы кезеңгі ағымдағы шаруашылық қызметтер бойынша минималды қажетті ақшалық активтерге қажеттілік.

ПР _да -алдағы кезеңгі ағымдағы шаруашылық қызметтер бойынша болжанатын төлемдік айналым көлемі

о_да - есептік кезең уақыты бойынша ақшалық активтердің айналымы.

Екінші әдіс.

ДА _min=ДА_к+ ПР _да - о_{да ∕} о_{да (68)}

ДА_к-есептік кезең соңына ақша қаражаттарының қалдығы

ПР _да -алдағы кезеңгі ағымдағы шаруашылық қызметтер бойынша жоспарланатын төлемдік айналым көлемі

ФРДА- есептік кезеңде ағымдық шаруашылық операциялар бойынша төлемдік айналым көлемі

о_да- есептік кезеңдегі ақшалық активтердің айналымы.

Қаржылық менеджменттің шетелдік тәжірибесінде минималда, оптималда, максималда, ақшалық активтерді орташа қалдығын анықтаудың одан да киын әдістері анықталады және қолданылыды, егер төлемдердің түсімінің жспары және ақша қаражаттарының шығыны айлық аралықта ұйымдастырылуына байланысты анықтылық болса. Ақша қаражаттарының оптималды қалдығын анықта( мұнда кассадағы және банктік шоттағы жиынтық қалдық) қаржылық менеджердің негізгі қызметінің бірі болып табылады.

Көбінесе батыс тәжірибесінде Баумоль моделі мен Миллер-Ор моделі кеңінен қолданылады.Бірінші моделді 1952 жылы В.Баумоль негізін қалаған, ал екіншісін М. Миллер мен Д. Ор 1966 жылы құрастырған болатын.Бағалы қағаздар нарығының дамымағанына және жоғарғы инфляцияға байланысты бұл моделдер біздің отандық тәжірибеге енуі қиынға соғып отыр.

Баумоль моделі.

Кәсіпорын ақша қаржаттарының максималды және мақсаттық бағыттағы деңгейінде жұмыс істей бастайды, содан кейін белгілі бір уақыт аралығында оларды шығындалады.Тауарлар мен қызметтер реализациясынан түскен қаражаттарды кәсіпорын қысқа мерзімді бағалы қағаздарға салады, ақша қаражаттарының қоры таусылған кезде, яғни нөлге тең болған кезде және қауіпсіздіктің белгілі бір деңгейіне жеткен кезде кәсіпорын бағалы қағаздарының бір бөлігін сатады да сол арқылы бастапқы өсімге дейін ақша қаражаттарының қорын толтырады.

Алдағы кезеңдегі ақшалық активтердің қалдығы мына көлемдерде анықталады:

а ) ақшалық активтердің минималды қалдығы нөлдік деп қабылданады.

б ) оптималды ( максималды) қалдығы мына формуламен есептеледі:

Да_max═²√2* р_к*о_да/2*сп_кфн

Да_max- жоспарланған кезеңдегі ақшалық активтердің оптималды қалдығы.

р_к-бір операция бойынша қызмет көрсетудің қысқа мерзімдік қаржылық салымдарының орташа шығындарының сомасы.

о_да- алдағы кезеңдегі ақшалық активтердің жалпы шығыны.

сп_кфн- қарастырылатын кезеңдегі қысқа мерзімдік қаржылық салымдардың пайыздық ставкасы.

в) ақшалық активтердің орташа қалдығы олардың оптималды қалдығының жартысы ретінде жоспарланады.

Миллер – Орр моделі

Баумоль моделі ақша шығындары орнықты және болжанатын кәсіпорында үшін қол жетімді және қарапайым модель болып табылады.Нақты жағдайда бұл өте сирек кездеседі мұнда есеп айрылысу шотындағы қалған қалдық кездесоқ өзгереді және өзгерулер блуы мүмкін.Миллер мен Ордың құрастырған моделі қарапайым және күнделікті шындық арасында келісімді көрсетеді.Егер кәсіпорының күнделікті түсімін және шығының болжауға болмайтын болса.онда міне сұрақтарға жауап беругуге көмектеседі.Миллер мен Ор өздерінің моделін құрған кезде Бернули процесін қолданған,ол- стохастикалық процесс,мұнда ақшаның түсімі мен шығының кезеңнен кезеңге өтетінің көрсететін кездесоқ жағдай болып табылады.Есеп айрылысу шотындағы қалдығын басқарудағы қаржылық менеджер іс-әрекетінің логикасы төмендегідей шоттағы қаражаттардың қалдығы жоғары деңгейде жеткенге дейін өзгертіп отыртады.Мұндай жағдай болған кезде кәсіпорын орташа деңгейге жеткізу үшін, яғни ақша қаражатының қорын қайтару үшін ликвидті бағалы қағаздарды сатып ала бастайды,егер ақша қаражаттарының қоры төменгі деңгейге жетсе, онда бұл жағдайда кәсіпорын алдынғы кезеңде жинаған бағалы қағаздарын сатады жа сол арқылы ақша қаражаттарының қорын орташа деңгейге дейін толықтырады.

Миллер мен Пр моделі бойынша алдыңғы кезеңдегі ақшалық активтердің қалдығы мына көлемде анықталады:

а ) Есептік кезеңдегі минималды олардың кезең көлемі ақшалық активтердің минималды қалдығы ретінде қабылданады ( мағнасы нөлден үлкен болуы керек)

б) ақшалай активтердің оптималды қалдығы мына формуламен есептеледі:

Да_опт═³√3* р_к*от_да/4*сп_кфв

От- есептік кезеңдегі ақшалай активтердің орташадан ауытқуының оптималды мөлшері.

в )Ақшалай активтердің максималды қалдығы оптималды ақшалай активтердің үш есе көлемі ретінде қабылданады.

Бұл қалдықтың мөлшерден асып кетуі қысқа мерзімдік қаржылық салымдарға өзгертуін талап етеді.

г ) ақшалай активтердің орташа қалдығы осы жағдайда мына формуламен есептеледі:

ДА_ср= Да_{min +}Да_max/2 (71)

ДА_ср- жоспарланған кезеңдегі ақшалай активтердің орташа қалдығы

Да_min, Да_max- алдында есептелген, ақшалай активтердің максималды және минималды қалдығы;

«Қаржылық менеджмент» пәнінен тест сұрақтары

1. Кәсіпорын қаржысы – бұл...

а) кәсіпорынның қаржылық ресурстарын қалыптастыру және қолдану процесінде жүзеге асырылатын қоғамдық қатынастар жиынтығы;

в) жалпы мемлекеттік ақша қаражаттарының қорын қалыптастыпу және қолдану процесінде жүзеге асырылатын, мемлекетпен ұйымдастырылған, ақша қатынастарының жиынтығы;

с) ақша құралдарын құруда, қалыптастырудағы еркін эклнлмикалық қатынастар

д) халықтың ақша қорларының қалыптасуымен байланысты экономиаклық қатынастар жиынтығы;

е) дұрыс жауабы жоқ.

2. Кәсіпорынның меншікті қаржы ресурстарына қатысты пункті ата?

а) пайда болған тәуекелдер бойынша сақтық төлемдер;

в) негізгі қызметтен табыс;

с) қаржылық-өндірістік топтан түсетін ақша ресурстары;

д) инвестициялық қорлардың ақша қаражаттары;

е) несие үшін пайыз.

3. Қаржылық менеджментте қаржыны басқару объектілерін атаңыз?

а) қаржылық әдістер

в) қаржылық ресурстар

с) қаржылық ақпарат

д) қаржылық құралдар

е) ақша айналымы

4. Кәсіпорын қаржысын басқарудың басым мақсаты неде?

а) банкроттықты алдын алу

в) бәсекелестермен күресте лидерлік

с) максималды табыс

д) компанияның максималды нарықтық құны, тиісінше оның басшыларының байлығы

е)

5. Кәсіпорынды қаржыландыру түсіндіріледі?

а) қайтарымсыз негізде ақша қаражаттарының түсім бағытындағы қозғалысы

в) төлемділік, қайтарысдылық шартта ақша қаражаттарының қозғалысы

с) қайтарымсыз және қайтарымды негізде ақша қаражаттарының түсім бағытындағы қозғалысы

д) бюджеттен түсетін қаржылар

е) дұрыс жауабы жоқ

6. Баланстың активінде топтастырылған:

а) мүлік және құқық

в) мүлікті қалыптастыру құралдары

с) шаруашылық процестер

д) ақша қаражаттарының құралдары

е) дұрыс жауабы жоқ

7. Есепті-аналитикалық жақтан фирма капиталы – бұл...

а) меншік иегерлеріне тиісті қаражат жиынтығы

в) кәсіпорынның таза активтері

с) кәсіпорынның негізгі және айналым қаражаттары

д) оның активтерінің үлкендігі

е) оның активіне меншікті, сонымен қатар қарыздық түрде авансирленген кәсіпорын балансында есепке алынған, кәсіпорын меншігіндегі қаражат

8. Кәсіпорынның таза активтерінің көрсеткіші келесі мақсаттарға қолданылады?

а) меншікті капиталдың нақты үлесін анықтау үшін

в) олардың үлесі туралы мәліметті салық органдарына ұсыну үшін

с) Таза активтер мен баланстың пассив бөліміндегі ІІІ бөлімнің сомасы арасындағы соманың сәйкессіздігін бағалау үшін

д) кәсіпорынның таза активтерінің және оның жарғылық капиталының үлесінің тең дәрежелігін анықтау үшін

е) дұрыс жауабы жоқ

9. Кәсіпорынның резервтік капиталы келесідей мақсатта қолданылуы мүмкін?

а) шығындарды жабу үшін

в) кәсіпорынның инвестициялық жобаларын қаржыландыру үшін

с) өзге қаражаттардың жоқтығы жағдайында облигациялық қарыздарды жабу үшін

д) бағалаушы резервтер құру үшін

е) жай акциялар бойынша дивидндтерді төлеу үшін

10. Қолдану мақсаты бойынша капитал бөлінеді:

а) негізгі және айналмалы

в) тауарлы, өндірістік және қаржылық

с) өндірістік, ссудалық, алыпсатарлық

д) өндірістік және қаржылық

е) дұрыс жауабы жоқ

11. Айналыс процесінде болуына байланысты капитал бөлінеді:

а) материалды, материалды емес және ақшалай формадағы капитал

в) өндірістік, тауарлы және ақшалай формадағы капитал

с) тұтынылатын және жинақтаушы капитал

д) негізгі және айналмалы капитал

е) дұрыс жауабы жоқ

12. Акционерлік қоғамның жарғылық капиталы қосымша қаржыландыру көздерінің пайда болуынан құрылуы мүмкін – эмисиондық табыс. Бұл табыс баланстық баптың қай бөлімінде көрініс табады?

а) жарғылық капитал

в) резервтік капитал

с) қосымша капитал

д) жинақтау қоры

е) дұрыс жауабы жоқ

13. Қаржылық рычагтің эффект үлесі бейнелейді?

а) қарыздық қаражатты қолдану нәтижесінде мүлік құнының өсуі

в) кәсіпорынның нарықтық құнының үлесі

с) кәсіпорынның қаржылық тәуекелі

д) төлемділігіне қарамастан қарыздық қаражатты қолдану арқылы, меншікті капиталдың рентабельділігін өсіру

е) дұрыс жауабы жоқ

14. Қарыздық және меншікті қаражат қатынастырының коэффицентін өсіру?

а) әрдайым қаржылық рычагтің эффектілігінің төмендеуіне әкеледі

в) әрдайым кәсіпорын жұмысының эффектілігінің төмендеуін білдіреді

с) кәсіпорынның рентабельділігінің өсуіне әкеледі

д) несиелік ресурстарды тарту саясатының тиімді жүргізілуі салдарынан қаржылық рычагтің эффективтілігінің өсуіне әкеледі

е) барлық жағдайда да кәсіпорынның меншікті капиталының рентабельділігінің төмендеуіне әкеледі

15. WACС көрсеткішін қолданудың экономикалық мәні келесіде жатыр?

а) ол кәсіпорынның операциялық іс-әрекетінің табыстылық көрсеткіші болып табылады

в) ол инвестициялық жобаның табыстылық көрсеткіші болып табылады

с) ол инвестициялау эффективтілігінің базалық көрсеткіші болып табылады

д) ол кәсіпорынның қарыздық қаражатының құндылық көрсеткіші болып табылады

е) дұрыс жауабы жоқ

16. Инвестицияланған капитал баланста қалай көрсетілген:

а) жарғылық және резервтік капитал

в) жарғылық капитал және мақсатты бағытталған қорлар

с) жарғылық капитал және резервтік қорлар

д) жарғылық капитал және қосымша капиталға тиісті эмиссиондық табыс

е) дұрыс жауабы жоқ

17. Өндіріс көлемінің өзгеруіне байланысты шығындар қалай бөлінеді?

а) тікелей және жанама

в) негізгі және қосымша

с) тұрақты және айнымалы

д) меншікті және қарыздық

е) қалыпты және қалыпты емес

18. Өнімді өткізуден түскен түсімнің өсуіне байланысты тұрақты шығындар үлесі, жалпы өткізген өнім шығынының соммасынан?

а) өседі

б) төмендейді

в) өзгермейді

г) 50%-ға өзгереді

д) дұрыс жауабы жоқ

19. Өнім жеткізілді, тауар сатылды, қызмет көрсетілді, төлем жүргізілген жоқ, бірақ табыс баланста көрсетілген. Мұндай жағдай:

а) жеткізу принціпі бойынша үлестіру факті көрсетілген жағдайда

б) жеткізу принціпі бойынша үлестіру факті көрсетілген жағдайда

в) қызметке, тауардға, өнімге меншік құқығының өту ережелерін сақтамағанда және табыстылық есебінде кәсіпорынның нақты көрсете алу мүмкіншілігі жағдайында

г) мүмкін емес

д) дұрыс жауабы жоқ

20. Шығынсыздық нүктесі – бұл...

а) өткізу көлемі өнімді, яғни табыс мөлшері өткізу мен өндіруге кеткен барлық шығындарды жаба алады

б) өткізу көлемі, яғни табыстар кәсіпорынның барлық айнымалы шығындарын жаба алады

в) өнім бірлігіне келетін құнның маржиналдық табыс үлесін сипаттайтын көрсеткіш

г) тұрақты шығындардың өсуіне әкелетін өндіру көлемі

д) дұрыс жауабы жоқ

21. Операциялық рычаг эффектісі келесіні анықтауға мүмкіндік береді?

а) кәсіпорынның тұрақты шығындары өзгергенде табыс қалай өзгеретіндігін

б) кәсіпорынның айнымалы шығындары өзгергенде өткізуден түскен түсім қалай өзгеретіндігін

в) өткізуден түскен түсім өзгергенде табыс қалай өзгеретіндігін

г) кәсіпорынның барлық шығындарының ішінде тұрақты және айнымалы шығындар ара қатынасы

д) дұрыс жауабы жоқ

22. Өндірістік рычагтің әсер ету күші:

а) рентабельділікке максималды жақын

б) өткізу көлемінің көбеюі салдарынан өседі

в) өндіру көлемінің азаюы салдарынан өседі

г) кәсіпорын табысы және өнімді өткізуден түскен түсім көбейгенде азаяды

д) дұрыс жауабы жоқ

23. Кәсіпорынның жалпы шығынында тұрақты шығындардың үлесі қаншалықты болған сайын?

а) соншалықты операциялық рычаг күшінің деңгейі төмен

б) белгілі бір өндіріс көлемінде соншалықты операциялық рычаг күші жоғары

в) соншалықты өндіріс көлемі қысқарғанда тәуекел төмен

г) соншалықты операциялық және қаржылық рычаг жоғары

д) дұрыс жауабы жоқ

24. Қаржылық тұрақтылық қорының үлесі мен операциялық рычаг күшінің әсері арасындағы қандай қатынас?

а) тікелей қатынас

б) кері қатынас

в) қатынас жоқ

г) дұрыс жауабы жоқ

25. Операциялық рычаг эффекті 3-ке тең. Бұл келесіні білдіреді:

а) егер фирма өткізу көлемін 5%-ға өсірсе(төмендетсе), онда жоспарлы табыс 15%-ға өседі(төмендейді)

б) егер фирма тұрақты шығындарын 5%-ға өсірсе, онда өткізуден түсім 15%-ға төмендеген

в) егер фирма айнымалы шығындарын 5%-ға өсірсе, онда түсім 15%-ға өскен

г) егер фирма айнымалы шығындарын 5%-ға өсірсе, онда онда түсім 30%-ға өскен

д) дұрыс жауабы жоқ

26. Айналым қаражаты – бұл...

а) кәсіпорынның айналым капиталына авансирленген, капиталдың бір бөлігі

б) әр бір өндірістік циклде дайын өнім құнына қосылатын заттар мен еңбек құралдарының бірі

в) өзіне қорлар, дебиторлық қарыздар, қысқа мерзімді қаржылық салымдар және ақша қаражаттарын қосатын кәсіпорынның айналым активтері

г) қалыптастырылатын айналым қаражаттары

д) дұрыс жауабы жоқ

27. Кәсіпорынның айналым қаражаттар құрамына кіреді?

а) қоймадағы дайын өнімге, жанар-жағар майға, қосымша бөлшектерге, қосымша материалдарға авансирленген қаражаттар

б) айналым қорына және айнымалы өндірістік қорға авансирленген қаражаттар

в) есеп айырысу қаражаттары және ақша қаражаттарына, қоймадағы дайын өнімге, аяқталмаған өндіріске авансирленген қаражаттар

г) айналым қорына, болашақ кезең шығындары, аяқталмаған өндіріске авансирленген қаражаттар

д) дұрыс жауабы жоқ

28. Айнымалы өндірістік қорға кіреді:

а) болашақ кезең шығындары, аяқталмаған өндіріс, өндірістік қорлар түріндегі заттар, сонымен қатар қоймадағы дайын өнім

б) болашақ кезең шығындары, аяқталмаған өндіріс, өндірістік қорлар түріндегі заттар және кейбір еңбек құралдары

в) болашақ кезең шығындары, аяқталмаған өндіріс, өндірістік қорлар түріндегі заттар, сонымен қатар есеп айырысу қаражаттары және ақша қаражаттары төленбеген, бірақ дайын өнім түрінде өткізген қосымша қаражат

г) өндірістік инвентарь

д) дұрыс жауабы жоқ

29. Қалыптастырылатын айналым қаражаттарына қатысты:

а) қоймадағы дайын өнім және айнымалы өндірістік қордағы қаражаттар

б) айналым қорлары және айнымалы өндірістік қордағы қаражаттар

в) кәсіпорынның ақша қаражаттары және қоймадағы дайын өнім, айнымалы өндірістік қордағы қаражаттар

г) кәсіпорынның ақша қаражаттары және қорлары

д) дұрыс жауабы жоқ

30. Кәсіпорынның меншікті айналым қаражаттары келесідей анықталады?

а) меншікті капитал + ұзақ мерзімді міндеттемелер – айналмайтын активтер

б) айналмалы активтер

в) ағымдағы активтер – ағымдағы міндеттемелер

г) меншікті капитал – тартылған капитал

д) дұрыс жауабы жоқ

31. Айналмалы қаражаттардың нормативі – бұл...

а) күнде бекітілетін, тауарлы-материалды құндылықтар қорының мөлшерімен минималды экономикалық негізделген қатысты үлесі

б)

в)

г) айналым қорлары және айнымалы өндірістік қорлар

д) дұрыс жауабы жоқ

32. Төмендегі келтірілген айналым активтерін жабу көздерінің қайсысы меншікке жатады?

а) таза айналиалы капитал

б) тұтыну қорлары

в) дивидендтер бойынша есеп айырысу

г) ұйым қызметкерлері алдында еңбек ақы төлеу қарыздары

д) дұрыс жауабы жоқ

34. Неғұрлым кәсіпорынның қаржылық-эксплуатациялық үлесі төмен болса, соғұрлым:

а) кәсіпорынның тұрақты жұмысын қамтамасыз ету үшін кәсіпорынға өзіндік капитал көздері көптеп қажет етіледі

б) кәсіпорынның тұрақты жұмысын қамтамасыз ету үшін кәсіпорынға өзіндік капитал көздері аз қажет етіледі

в) өндірістік бағдарлама үшін олардың қажеттілігін салыстырғандағы кәсіпорынның өндірістік қорларының аздығы

г) кәсіпорынның шығындық өткізулері

д) қарыздық капитал көптеп қажет етіледі

35. Кәсіпорынның айналым активтерінің айналымдылық кезеңі неғұрлым аз болса, соғұрлым оған өзге тең шарттарда қажет?

а) айналым қаражаттарының аздығы

б) айналым қаражаттарының көптігі

в) ақша қаражаттарының көптігі

г) дебиторлық қарыздың көптігі

д) дұрыс жауабы жоқ

36. Тапсырыс көлемін және оның механизмін оптимизациялау моделі келесі минимизациялауға негізделген?

а) сатып алу көлемі (тауарлар партиясы)

б) кәсіпорында тауарлар партиясын сатып алу бойынша операциялық шығындар

в) кәсіпорында тауарлар партиясын сатып алу және тапсырыстарды сақтау бойынша операциялық шығындар жиынтығы

г) кәсіпорын қорларын сақтауға шығындар

д) дұрыс жауабы жоқ

37. Қалдық дебиторлық қарыздың өсуі білдіреді?

а) өткізу көлемінің ұлғаюы және кәсіпорынның қосымша қаржылық ұсталымдары

б) кәсіпорынның қалдық ақша қаражаттарының ұлғаюы

в) кәсіпорынның қалдық дебиторлық қарыздың азаюы

г) өткізу рентабельділігінің көрсеткішінің төмендеуі

д) дұрыс жауабы жоқ

38. Кредиторлық қарызбен салыстырғанда дебиторлық қарыздың айналымдылығының жылдамдығының келесідей жағдай туғызады:

а) кәсіпорынның төлем қабілеттілігінің жоғарлауы

б) кәсіпорынның рентабельділігінің жоғарлауы

в) кәсіпорынның бәсеке қабілеттілігінің жоғарлауы

г) кәсіпорынның өзіндік айналым қаражаттарына қажеттілігінің төмендеуі

д) дұрыс жауабы жоқ

39. Күмінді қарыздар бойынша резервтер құрылады:

а) барлық жиынтық қарыздардан

б) белгілі бір кезеңде қалыптасатын қарыздар тобынан

в) әр қарыз бойынша жеке

г) бір қарыз тобы бойынша

д) дұрыс жауабы жоқ

40. Айналым қаражаттарының нормалануы жағдайында ағымдағы қоймалық қор – бұл...

а) жеткізілетін материалдар көлемін бұзу, партиялардың дұрыс түспеуі, материалдар мен шикізаттарды жеткізу мерзімі мен шарттары бойынша уақыттың бұзылуы

б) жеткізудің екі легі арасындағы өндірістік қорлардың ұйым қоймасында болу уақыты

в) өндіріске материалдарды дайындауға қажет уақыт

г) материалдарды технологиялық дайындауға қажетті уақыт

д) дұрыс жауабы жоқ

41. Акционерлік қоғам облигацияларының иелерінің келесідей құқықтары бар:

а) кепілденген дивидендтер алу

б) кепілденген пайыздар алу

в) дауыс құқығымен акционерлік қоғам жұмысын басқаруға қатысу

г) даус құқығынсыз акционерлік қоғам жұмысын басқаруға қатысу

д) акционерлік қоғамды жабу кезінде облигация номиналын алуға

42. Акция – бұл...

а) үлестік бағалы қағаз

б) қарыздық бағалы қағаз

в) гибридті бағалы қағаз

г) өндірісті бағалы қағаз

д) дұрыс жауабы жоқ

43. Қайта эмиссияланған акциялар инвесторлар арасында келесідей бағамен қойылады:

а) номиналды

б) нарықтық

в) баланстық

г) ликвидациялық

д) дұрыс жауабы жоқ

44. Негізгі қорларды қайта бағалаға кезде олардың қай құны анықталады?

а) бастапқы

б) нарықтық

в) қалдық

г) қалпына келтіру

д) дұрыс жауабы жоқ

45. Кәсіпорын факторингтік келісімге келесі жағдайда келеді?

а) негізгі қорларды алуға ақша қаражаттарының жетіспеуі

б) портфельді инвестицияларды қаржыландырудың қажеттілігінен

в) кәсіпорын айналымында ақша қаражаттарының жетіспеушілігі болса

г) егер шұғыл түрде алынатын ақшадан пайда көп болса, уақытылы алғанға қарағанда(шарт бойынша)

д) дұрыс жауабы жоқ

46. Факторингті компанияға талаптың сатылғандығы туралы қарызгерді хабарлау?

а) жасырын факторингте

б) ашық факторингте

в) реестр құқығындағы факторингте

г) реестр құқығынсыз факторингте

д) жабық факторингте

47. Аталған аудармалы көздердің қайсысы капиталды салымды қаржыландыруға бағыттала алмайды?

а) кәсіпорынның таза табысы

б) апатты аударымдардан келген шығындардың орнын сақтандыру төлемдері түрінде жабатын қаражаттар

в) амортизациялық аударымдар

г) тұрақты пассивтердің өсімі

д) дұрыс жауабы жоқ

48. Тәжірибеде инвестициялық жобаны бағалаудағы уақыт факторы білдіреді?

а) инвестицияларды жүзеге асырудың бірінші жылына сәйке келетін, нәтижелер мен шығындарды дисконттау

б) инвестицияларды жүзеге асырудың бірінші жылына сәйке келетін, нәтижелер мен шығындарды компаундирлеу

в) инвестицияларды жүзеге асырудың соңғы жылына сәйке келетін, нәтижелер мен шығындарды компаундирлеу

г) кәсіпорын дамуының екі нұсқасын салыстыру: «жобасыз» және «жобамен»

д) дұрыс жауабы жоқ

49. Қаржылық инвестициялар портфелінің мәне келесіде:

а) максималды табыстылықпен қаржылық құралдарды алу

б) қаржылық құралдарды олардың курстық бағасымен максималды өсуін алу

в) а және б жауаптарының сәйкестігі

г) әртүрлі қаржылық құралдарға салымдардың диверсификация жолымен «тәуекел-табыстылық» қатынасының оптимизациясы

д) дұрыс жауабы жоқ

50. Баланс пассиві активтерге қатысты келесі функцияны атқарады?

а) жабу

б) қаржыландыру

в) талап

г) қалпына келтіру

д) үлестіру

51. Кәсіпорынның меншікті айналым қаражаттары келесіні білдіреді:

а) оның меншік капиталының үлесін

б) дебиторлық қарызды алып тастағандағы кәсіпорынның айналым капиталының үлесін

в) кәсіпорынның меншік капиталының бөлігін

г) оның міндеттемелерін алып тастағандағы кәсіпорын активтері

д) дұрыс жауабы жоқ

52. Өтімділік – бұл...

а) олардың мобильділік деңгейі

б) міндеттемелерді жабу деңгейі

в) олардың баланстық құнының жоғалуынсыз ақша қаражаттарының трансформациялану мүмкіндігі

г) айналым құралы ретінде ақша функцияларын орындау мүмкіндігі

д) дұрыс жауабы жоқ

53. Меншікті айналым қаражатының және меншікті капиталдың қатынасын келесі коэффицентпен бағалауға болады:

а) капитал концентрациясы

б) капитал икемділігімен

в) меншікті капитал мультипликаторлығымен

г) меншікті капитал рентабельділігімен

д) дұрыс жауабы жоқ

54. Табысты толық жоғалту қаупі:

а) катастрофалық тәуекел

б) шұғыл тәуекел

в) мүмкін тәуекел

г) кәсіпкерлік тәуекел

д) инвестициялық тәуекел

55. Бағалаудың статистикалық әдісі келесі көрсеткішке енгізделген:

а) табыстың орташа үлесі, жоғалтуларды математикалық күту, вариация коэффиценті, дисперсия, стандартты ауытқу

б) табыстың орташа үлесі, табыстың орташа үлесін алу мүмкіншілігі, стандартты ауытқу, дисперсия, вариация коэффиценті

в) вариация коэффиценті, стандартты ауытқу

г) корреляция, вариация коэффиценті

д) дұрыс жауабы жоқ

56. Болашақ құнды ескере отырып ақшаның ағымдағы құнын анықтау процесі:

а) хеджирлеу

б) компаундинг

в) индексация

г) дисконттау

д) секьюритизация

57. Қаржылық-эксплуатациялық қажеттіліктің тар мағынада:

а) қорлар – несиелік қарыздар

б) ағымдағы активтер – кәсіпорын пассивтері

в) несиелік – дебиторлық қарыздар

г) қорлар – несиелік қарыздар – дебиторлық қарыздар

д) қорлар + дебиторлық қарыздар – несиелік қарыздар

58. Қаржылық-эксплуатациялық қажеттіліктің кең мағынада:

а) қорлар – несиелік қарыздар

б) ағымдағы активтер – кәсіпорын пассивтері

в) несиелік – дебиторлық қарыздар

г) қорлар – несиелік қарыздар – дебиторлық қарыздар

д) қорлар + дебиторлық қарыздар – несиелік қарыздар

59. Қаржылық-эксплуатациялық қажеттіліктің кері мағынасы нені білдіреді?

а) кәсіпорында артық айналым қаражаттары бар

б) кәсіпорында айналым қаражаттарының жетіспеушілігі байқалады

в) кәсіпорында артық негізгі қаражаттары бар

г) кәсіпорында негізгі қаражаттарының жетіспеушілігі байқалады

д) дұрыс жауабы жоқ

60. Қосымша құн – бұл...

а) өткізілген өнім – сыртқы шығындар

б) тауарлы өнім – шығындар

в) өткізілген өнім – еңбек ақы шығындары

г) тауарлы өнім – еңбек ақы шығындары

д) өткізілген өнім – айнымалы шығындар

61. Инвестициялық эксплуатациялауда брутто нәтижелік – бұл...

а) қосылған құн – өнімнің өзіндік құны

б) қосылған құн – айнымалы шығындар

в) өткізілген өнім – еңбек ақы шығындары

г) қосылған құн – еңбек ақы шығындары

д) өткізілген өнім – қосылған құн

62. Инвестициялық эксплуатациялауда нетто нәтижелік – бұл...

а) баланстық табыс

б) БРЭИ – негізгі құралдарды қалыпқа келтіру шығындары

в) БРЭИ – өнімнің өзіндік құны

г) БРЭИ + негізгі құралдарды қалыпқа келтіру шығындары

д) өткізілген өнім – шығындар

63. Активтердің экономикалық рентабельділігі – бұл келесідей қатынас:

а) табыстың өзіндік құнға

б) табыстың өнімді өткізуден түскен түсімге

в) НРЭИ-дің айналымға

г) БРЭИ-дің айналымға

д) НРЭИ-дің активтерге

64. Коммерциялық маржа келесіні көрсетеді:

а) айналым рентабельділігін

б) өнімнің рентабельділігін

в) өндіріс рентабельділігін

г) жалпы рентабельділікті

д) дұрыс жауабы жоқ

65. Трансформация коэффиценті келесіні көрсетеді:

а) кәсіпорын активтерін қолдану тиімділігін

б) негізгі қорларды қолдану тиімділігін

в) айналым қорларының падалану тиімділігін

г) материалдық ресурстардың пайдалану тиімділігін

д) дұрыс жауабы жоқ

66. Пайыздың орташа есептік ставкасы – бұл...

а) несиелер бойынша қаржылық ұсталымдардың өткізген өнім соммасына қатынасы

б) несие бойынша пайыздың активтер соммасына қатынасы

в) несиелер бойынша қаржылық ұсталымдардың қарыздық қаражат соммасына қатынасы

г) несиелер бойынша қаржылық ұсталымдардың меншікті қаражаттарға қатынасы

д) несиелер бойынша қаржылық ұсталымдардың инвестицияларға қатынасы

67. Қаржылық рычаг эффекті – бұл...

а) кәсіпорын активтерінің рентабельділігі несие пайызынан жоғары болу шарты бойынша, қолданатын қарыздық қаражаттар арқылы меншікті капитал рентабельділігін өсіру

б) кәсіпорын активтерінің рентабельділігі несие пайызынан төмен болу шарты бойынша, қолданатын қарыздық қаражаттар арқылы меншікті капитал рентабельділігін өсіру

в) кәсіпорын активтерінің рентабельділігі несие пайызынан тең болу шарты бойынша, қолданатын қарыздық қаражаттар арқылы меншікті капитал рентабельділігін өсіру

г) кәсіпорын активтерінің рентабельділігі несие пайызынан жоғары болу шарты бойынша, қолданатын қарыздық қаражаттар арқылы пассивтер рентабельділігін өсіру

д) дұрыс жаубы жоқ

68. Қаржылық рычаг эффектілігі келесі формуламен анықталады:

а) ҚРЭ = (1 – ССП ) * (дифференциал) * (Плечо)

б) ҚРЭ =(1 – ССП ) * (дифференциал) / (Плечо)

в) ҚРЭ =(1 – ССП ) + (дифференциал) * (Плечо)

г) ҚРЭ =(1 – ССП ) – (дифференциал) * (Плечо)

д) ҚРЭ =(1 – ССП ) * (дифференциал) + (Плечо)

69. Қаржылық рычаг эффектілігінің дифференциалы келесідей болуы керек:

а) кері

б) нөлге тең

в) оң

г) бірге тең

д) дұрыс жауабы жоқ

70. Қаржылық рычаг күшінің әсері көрсетеді:

а) несиемен байланысты қаржылық тәуекел деңгейін

б) форс-мажорлы жағдаймен байланысты сыртқы тәуекел деңгейі

в) борышқор-кәсіпорнымен байланысты қаржылық тәуекел деңгейі

г) мемлекеттің пайыздық саясатымен байланысты қаржылық тәуекел деңгейі

д) дұрыс жауабы жоқ

71. Операциялық (өндірістік) рычаг эффектісі:

а) өнімді өндіру кезіндегі кез келген өзгеріс, табыс деңгейінің белсенді өзгеруіне әкеледі

б) кәсіпорынның пайыздық саясатындағы кез келген өзгеріс, табыс деңгейінің белсенді өзгеруіне әкеледі

в) өнімді өткізуден түскен табыстың кез келген өзгеріс, табыс деңгейінің белсенді өзгеруіне әкеледі

г) дивидендтік саясаттағы кез келген өзгеріс, табыс деңгейінің белсенді өзгеруіне әкеледі

д) дұрыс жауабы жоқ

72. Қаржылық тұрақтылық қоры келесі формуламен анықталады:

а) түсім  айнымалы шығындар

б) түсім  тұрақты шығындар

в) түсім  рентабельділік шегі

г) түсім  ағымдағы активтер

д) түсім  ағымдағы пассивтер

73. Лизинг – бұл...

а) құрал жабдықтардың ұзақ мерзімді арендасы

б) негізгі құралдардың арендасы

в) құрал жабдықтарды сатып алу

г) ұзақ мерзімді несиелендіру

д) негізгі құралдарды қолдану

74. Амортизация – бұл...

а) кәсіпорынның ақша қаражаттарын жинақтау

б) кәсіпкерлік жұмысты талап етпейтін, тұрақты алынатын табыс

в) негізгі қорлардың физикалық және материалдық тозуына байланысты, олардың құнын шегеріп тастау

г) табысты жоғарлататын ақша қаражаттарының соммасы

д) айналыста жүрген ақша қаражаттары

75. Кәсіпорын ішіндегі жоспарлау – бұл...

а) ақша қорларын қалыптастыру

б) капиталдың оптималды деңгейіне жету әдісі

в) шаруашылық жұмыстың координациялау әдісі мен тәсілі

г) ресурстарды қолдану эффективтілігі

д) кәсіпорынның шарушылық ету негізі

76. Бизнес-жоспарлау – бұл...

а) қаржылық және ұйымдық-құқықтық құжаттар жүйе

б) қойылған мақсатқа жетуді қамтамасыз ететін іс-шаралар комплексі

в) инвестициялық жұмыстың тәуекелдігін төмендететін құжат

г) шешім қабылдау

д) жобаның технико-экономикалық негізделуін ойлап табу

77. Инвестициялардың технико-экономикалық негізделуі – бұл...

а) инвестициялардың эффективтілігін және мақсаттылығын негіздейтін құжат

б) шешімдер нақтыланатын және бөлшектелінеті құжат

в) стратегиятық шешімтаңдау әдісі

г) жалпы нақтыланған жоба жоспары

д) жеке объектілердің ұйымдастырылған-технологиялық сызбасы

78. Сақтандыру – бұл...

а) қаражатты тартуға негізделген қызмет түрі

б) алған шығындардың ақшалай орын толтырылуы

в) қаржылық көмек формасы

г) қаржыландыру көзі

д) инвестициялау объектілеріне капиталды орналастыру

79. Сыртқы қаржыландыру көздері – бұл...

а) таза табыстың бір бөлігі

б) амортизациялық аударымдар

в) қарыздық және тартылған қаражаттар

г) өнімді өткізуден табыс

д) инвестициялық жобаларды өткізуден табыс

80. Кәсіпорынның материалдық емес активтері?

а) кәсіпорынның ақша қаражаттары

б) физикалық объект болып табылмайтын құндылықтар

в) кәсіпорынның еңбек құралдары

г) кәсіпорынның материалды-өндірістік қорлары

д) оның міндеттімелерінің минусындағы кәсіпорын активтері

81. Жоба экспертизасы:

а) жобаның барлық аспектілерінің бөлшекті анализін қамтамасыз ету

б) жобаны өткізу нәтижесінде экономикалық анализін қамтамасыз ету

в) бұл жобаның жеке бөліктері бойынша қорытынды

г) жалпы жоба жоспарын нақтылау

д) ұйымдық-техникалық сызбалар

82. Ақшалай активтерге инвестиция – бұл...

а) акция алу

б) басқа кәсіпорындар жұмысына қатысу құқығын алу

в) портфельдік инвестициялар

г) негізгі қаражаттарды алу

д) жинақтаушы депозиттерге салымдар

83. Таза айнымалы капитал – бұл...

а) ағымдағы активтерді ұлғайтуға шығындар

б) тартылған қаражаттар

в) негізгі капиталға инвестициялар

г) ағымдағы міндеттемелерсіз ағымдағы активтер

д) шығындарды қоспағандағы кәсіпорынның барлық табыстары

84. Тұрақты шығындар:

а) шикізаттар мен материалдарды сатып алу шығындары

б) кәсіпорынның ағымдағы шығындары

в) өзгермейтін сипаттағы шығындар

г) ағымдағы шығындар

д) ақша қаражаттары

85. Дисконтирлеу – бұл...

а) ақша құны

б) ақшаның болашақтағы құнын ағымдағы кезең құнына келтіру

в) пайыз ставкасы

г) ағымдағы ақша құнын оның болшақтағы құнына негізделіп анықтау

д) қаржылық активтердің табыстылық нормасын анықтау әдісі

86. Дивидендтер – бұл...

а) компанияның таза капиталын үлестіру

б) акционерлер арасында үлестірілетін, АҚ табысының бір бөлігі

в) пайыз ставкасы

г) бағалы қағаздарды сатудан түсім

д) метериалдық емес активтерді иемденуден табыс

87. Артықшылығы бар акция құқық береді:

а) компанияны басқаруға қатысуға

б) төлем мерзімі түскенге дейін өтеуге

в) дивидендтер алуға

г) барлық компанияны иеленуге

д) дивидендтерді үлестіргенде басым дауысқа

88. Облигация бойынша табыс?

а) облигация бойынша купондар төлеу

б) облигацияларды қайта сату

в) дивидендтер

г) облигацияларды сатып алғанда барілетін жеңілдіктер

д) марапаттар

89. Қаржылық жоспар – бұл...

а) болашақ іс-шаралар жоспары

б) шығындар және табыстар балансы

в) компания жұмысын жорамалдау

г) ТЭП-ті ойлап табу процесі

д) қаржылық көрсеткіштерді жоспарлау

90. Бюджет – бұл...

а) табыстар мен шығыстарды көрсететін қаржылық жоспар

б) компания жұмысына стимул беретін құрал

в) маркетингтік саясатты жоспарлау

г) тауарлық өндірісті жоспарлау

д) тұрақта және айнымалы шығындарды көрсететін қаржылық жоспар

91. Кәсіпорынның жолпы бюджеті қамтиды?

а) жеке шаралар

б) кәсіпорынның даму жобасы

в) кәсіпорынның барлық шаруашылық бағыттары

г) кәсіпорынның жеке құрылымдарының жұмысы

д)барлық қаржылық көрсеткіштер

92.Кассалық жоспарлау – ол ...

а) ұйым қызметін жоспарлау

б) кіріс пен шығысты бағалау процесі

в) барлық түсім көздерін және қолдағы қаражаттардың шығысын бағалау процесі

г) табыстылықты талдау

д) ақша қаражаттарын басқару

93.Өткізуден тыс операциялардан табысқа мыналар жатады:

а) ұйымның барлық табысын

б) кәсіпорынның таза табысын

в) жалға беру, дивидент, пайыз бойынша табыс

г) өнімді өткізуден табыс

д) кәсіпкерлік қызметінен табыс

94.Портфельдік инвестициясы – ол ...

а) кәсіпорынның жарғылық капиталына салым

б) бағалы қағаздарды сатып алу

в) материалдық активтерді сатып алу

г) несиелерді сатып алу

д) материалдық емес активтерді сатып алу

95. Өткізіліп алған пайда тәуекелін мынаған жатқызуға болады:

а) несиелік тәуекел

б) инвестициялық тәуекел

в) валюталық тәуекел

г) ликвидтілік тәуекел

д) таза тәуекел

96. Сақтандыру мынаның көмегімен жүргізіледі:

а) ұйымның меншікті қорынан

б) сақтандыру салымдарынан құралатын ақша қорынан

в) ұйым табысынан

г) жарғылық капиталдан

д) басқа да табыс көздерінен

97. Табыс капитализациясы – ол ...

а) табыстың жиналуы

б) инфляция коэффиценті бойынша табысты түзету

в) табыстың болашақтағы құнына сүйене отырып оның ағымдағы құнын анықтау

г) кәсіпорынның қолдануына берілген табысының бір бөлігін капиталды құрылысқа салу

д) табыстың болашақтағы құнын оның ағымдағы құнына сүйене отырып анықтау

98. Айналымнан тыс активтерді және айналым қаражаттарының жүйелік бөлігін ұзақ мерзімді пассивтер көмегімен жабу келесі қор көздерінің құрылымын бағалау тәртібінің моделіне сәйкес келеді:

а) идеалды

б) агрессивті

в) консервативті

г) компрамисті

д) аралас

99. Келесі тапсырысты қажет ететін, қор деңгейін анықтауға мүмкіндік беретін көрсеткіш:

а) шикізат құрамының құны

б) тауар тапсырысының құны

в) тапсырыстың экономикалық негізделген деңгейі

г) тапсырыс деңгейі

д) қайта тапсырыс нүктесі

100. Белгілі бір жағдайда кәсіпорын үшін ақша қаражатының оптималдық соммасынм анықтауға мүмкіндік беретін қай модель?

а) Уильям Баумоль моделі

б) Дюпон моделі

в) Миллер-Орра иоделі

г) Альтман моделі

д) Экономикалық негізделген деңгей моделі

101. Өндіріс көлемінің өзгеруіне байланысты шығындар қалай бөлінеді?

А) тікелей және жанама

Б) негізгі және қосымша

В) тұрақты және айналмалы

Г)меншікті және қарыздық

Д) қалыпты және қалыпты емес

102. Шығынсыздық нүктесі-бұл....

А)өткізу көлемі өнімді, яғни табыс мөлшері өткізу мен өндіруге кеткен барлық шығындарды жаба алады

Б) өткізу көлемі, яғни табыстар кәсіпорынның барлық айналмалы шығындарын жаба алады

В) өнім бірлігіне келетін құнның маржиналдық табыс үлесін сипаттайтын көрсеткіш

Г) тұрақты шығындардың өсуіне әкелетін өндіру көлемі

-Д) дұрыс жауабы жоқ

103. Акция бұл-....

А) үлестік бағалы қағаз

Б) қарыздық бағалы қағаз

В) гибридті бағалы қағаз

Г) өндірісті бағалы қағаз

Д) дұрыс жауап жоқ

104. Инвестициялық эксплуатациялаудағы брутто нәтижелік –бұл....

А) қосылған құн - өнімнің өзіндік құны

Б) қосылған құн – айналмалы шығындар

В) өткізілген өнім – еңбек ақы шығындары

Г) қосылған құн – еңбек ақы шығындары

Д) өткізілген өнім - қосылған құн

105. Инвестициялық эксплуатациялаудағы нетто нәтижелік –бұл....

А) баланстық табыс

Б)БРЭИ – негізгі құралдарды қалыпқа келтіру шығындары

В) БРЭИ - өнімнің өзіндік құны

Г) БРЭИ + негізгі құралдарды қалыпөқа келтіру шығындары

Д) өткізілнег өнім – шығындар

106. Активтердің экономикалық рентабельділігі-бұл келесідей қатынас:

А) табыстың өзіндік құнға

Б) табыстың өнімді өткізуден түскен түсімге

В) НРЭИ-дің айналымға

Г) БРЭИ- дің айналымға

Д) НРЭИ-дің активтерге

107. коммерциялық маржа келесіні көрсетеді

А) айналым рентабельділігі

Б) өнім рентабельділігін

В) өндіріс рентабельділігін

Г) жалпы рентабельділікті

-Д) дұрыс жауап жоқ

108. Трансформация коэффициенті келесіні көрсетеді:

А) кәсіпорын активтерін қолдану тиімділігін

Б) негізгі қорларды қолдану тиімділігін

В) айналым қорлардың пайдалану тиімділігін

Г) материалдық ресурстардың пайдалану тиімділігін

Д) дұрыс жауап жоқ

109. Қаржылық рычаг тиімділігі келесі формуламен анықталады:

А) ҚРЭ = ( 1- ССП) *(дифференциал) * плечо)

Б) ҚРЭ = ( 1- ССП) *(дифференциал) / (плечо)

В) ҚРЭ = ( 1- ССП) +(дифференциал) * (плечо)

Г) ҚРЭ = ( 1- ССП) -(дифференциал) * (плечо)

Д) ҚРЭ = ( 1- ССП) *(дифференциал) + (плечо)

110. Қаржылық рычаг эффектілігінің дифференциалы келесідей болуы керек:

А) кері

Б) нөлге тең

В) оң

Г) бірге тең

Д) дұрыс жауап жоқ

111. Лизинг –бұл...

А) құрал жабдықтардың ұзақ мерзімді арендасы

Б) негізгі құралдардың арендасы

В) құрал жабдықтарды сатып алу

Г) ұзақ мерзімді несиелендіру

Д) негізгі құралдарды қолдану

112. Амортизация –бұл . . ..

А) кәсіпорынның ақша қаражаттарын жинақтау

Б) кәсіпкерлік жұмысты талап етпейтін, тұрақты алынатын табыс

В) негізгі қорлардың физикалық және материалдық тозуына байланысты, олардың құнын шегеріп тастау

Г) табысты жоғарлататын ақша қаражаттарының сомасы

Д) айналыста жүрген ақша қаражаттары

113. Дивидендтер –бұл...

А) Компанияның таза капиталын үлестіру

Б) акционерлер арасында үлестірілетін, АҚ табысының бір бөлігі

В) пайыз ставкасы

Г) бағалы қағаздарды сатудан түсім

Д) материалдық емес активтерді иемденуден табыс

114.Менеджмент функциялары:

нарыкты зереттеу, жоспарлау, уйымдастырушылык, координация, тарату, кайта ондеу, бакылау

-функционалдык, институционалдык, уйымдастырушылык

-удайы ондиристык, ондиристык, бакылау

дурыс жауабы жок

115.Тауекел неше топка болинеды?

2

-3

-4

-5

-6

116.Тауекел менеджментинин стратегиясы:

тауекелды баскарудын жалпы багдарын аныктау

-аныктайтын жагдайда тауекелдерды талдау, багалау, томендету адисын колдауга болады

таукелдерды шешу, бойынша экономикалык катнастарды уйымдастыру, тауекелдерды аныктау, сактандыруды уйымдастыру

-жоспарлау, бакылау, координациялау, реттеу, болжау

117.Каржылык менеджмент келесидей принциптерге негизделеды:

жоспарлык жане жуйелик, максатты багытталу жане стратегиялык орнектелуы, диверсификация

удайы ондиристык, ондиристык, бакылаушы

функционалдык, институционалдык, уйымдастырушылык

алыпсатарлык, таза

дурыс жауабы жок

118.Каржылык тауекелды багалау ушин жагдайдын мумкиндигын аныктау керек. Жагдайдын мумкиндигын 2 адиспен аныктауга болады:

объективты, субъективты

таза, алыпсатарлык

ондиристык, удайы ондиристык, бакылаушы

ишкы жане сырткы

барлык жауаптар дурыс емес

119.Каржылык менеджменты неше жуйеден турады?

1

2

3

4

5

120.Каржылык менеджмент стратегияся дегенимыз не?

узак мерзим каржылык кызметке багытталган адистермен баскару формалары

статегиялык багдарламаларды жузеге асыруга жане агымдагы кызметты камтамасыз етуимен байланысты кызмет

каржылык ресурстардын колданулындагы акша корларынын бакылануы

1 жане 2 жауаптары дурыс

дурыс жауабы жок

121.Тауекел турин атаныз:

экологиялык, саяси

табиги, коликтык

таза, табиги

алыпсатарлик, коликтык

таза, алыпсатарлик

122.Таза тауекел бойынша кандай натиже алынады?

нолдик жане ондык

ондык жане керисынше

нолдык жане керисынше

ешкандай натиже алынбайды

барлык жауабы дурыс

123.Тауекел менеджменты дегенимиз не?

каржылык ресурстармен капиталдык айналымы мен жане сайкес каржылык катыныстарды уйымдастыруды жузеге асыратын баскару жуйесы

касипорыннын кыска жане узак мерзиды активтерине каржылык салымдар

каржылык ресурстардын колданудагы акша корларынын бакылануы

касипорыннын тауекелин баскару жане сайкес экономикалык катынастарды уйымдастыру жуйесы

барлык жауабы дурыс емес

124.Алып сатарлык тауекел бойынша кандай натиже алынады?

нолдик жане ондык

ондык жане керисынше

нолдык жане керисынше

ешкандай натиже алынбайды

ешкандай жауап дурыс емес

125.Жагдайдын ыктималдылыгын томендету адисин аныктаныз:

реттеу адисы

болжау адисы

бакылау адисы

жоспарлау адисы

косымш акпарат алу

126.Биржада немесе нарыкта оз есебинен операция жургизетын компания немесе жеке тулга:

брокер

дилер

дисконт

андеррайтер

барлык жауабы дурыс

127.Евровалюта нарыгында айналыста журетын узак мерзимды миндеттер:

евродоллар

евроноттар

евробонд

евродепозит

1 жане 3 жауаптары дурыс

128.Делдал жане дилер миндеттемелерин бириктыретын компания

брокер

дилер

дисконт

андеррайтер

зайем

129.Каржылык менеджмент жуйесы:

баскарушы, баскарылатын

департамент, баскарма

акша корлары, персонал

болжау, жоспарлау

департамент, акша корлары

130.Касипорыннын ар жуйедегы звеноларынын бырынгай принципын негизделу адистерынын колдануын камтамасыз ететин менеджмент функциясы:

жоспарлау

болжау

координация

бакылау

жуйелеу

131.Бул козкарас бойынша каржылык менеджментты жалпы кукыктык механизимынын баскару органы ретинде карастырады.

институционалды

уйымдастырушылык-кукыктык

кукыктык

функционадык

кукыктык-функционалдык

132.Каржылык менеджмент принципы:

жоспарлык жане жуйелык

адилеттилик

уйымдастырушылык

кайта ондеу

адилеттилик, кайта ондеу

133.Керысынше натиже алу мумкындигы….

менеджмент

тауекел

сауда

сактандыру

менеджмент, сауда

134.Касипорын онимын тасымалдаумен байланысты тауекел туры:

экологиялык

муликтык

коликтык

ондиристык

экологиялык, коликтык

135.БРЭЙ+енбек акы шыгындары =

НРЭЙ

косымша кун

экономикалык рентабильдык

коммерциялык моржа

дурыс жауабы жок

136.Менеджменттын эволюциясында кукык негизынде неше этаптарды атауга болады?

2

3

4

5

9

137.Ф.Телор кандай идеясын устанды?

экономикалык

зерттешилик

гылыми

мадени

дурыс жауабы жок

138.Каржылык менеджмент концепциясынын негизы?

касипкерлык кызмет

тауекелдилык кызмет

агенттык кызмет

касипкерлык кызмет, агенттык кызмет

ешкандай концепция жок

139.Каржылык менеджменттын метриалдык негизы неден куралады?

акша айналымынан

кредиторлык карыз

дебиторлык карыз

ТМК

барлык жауап дурыс

140.Менеджментке дастурлы функциялар:

жоспарлау уйымдастыру

мотивация

баскару

уйымдастыру

жогарыдагы аталгандардын барлыгы

141.Капиталмен байланысты кызмет жане каржылык менеджментын функциясынын жиынтыгын ыске асырады:

ондиристык, улестиру, баскару функциялары

ондиристык емес функция

кайта ондеу, жоспарлау функциялары

улестирушы функция

теккана жоспарлау функциясы

142.Объект функцияларына не киреды?

тауекел шешу

экономикалык катнастарды уйымдастыру

тауекелды аныктау

сактандыру уйымдастыру

жогарыда аталгандардын барлыгы

143.Экономикалык рентабельдылик экономика козкарас бойынша

шыгындарды натижелыктер мен сайкес мумкиндык беретын касипорыннын тиымды кызмет етуын корсететын корсеткыш

косымша капиталды орналастыру жане табыс алу

баскарудын жалпы багдары

дурыс жауабы жок

барлык жауабы дурыс

144.Каржылык тауекелдын 2 натижесы:

акшанын сатып алу кабылеттылигыне байланысты

каражаттарды салуымен байланысты тауекел

валюталык операция жане дефляция

1 жане 2 жауаптары дурыс

барлык жауап дурыс

145.Каржылык тактика-

оз кызметынде ишкы каржыландыру кайнар коздерыне багытталады

сырткы кайнар коздерыне багытталып туракты капиталдын жиналуын камтамасыз етеды

максатты багыттану жане стратегиялык орнектенуы

оз кызметын алдын-ала аныкталган жоспар корсеткыштерге багындыру

дурыс жауабы жок

146.Несиелык тауекел- ол:

касыпорыннын онымын тасымалдау мен байланысты

ондырыстын кызметтын токтауы

пайыздык акциялардын каржылык активтердын табыстылыгы мен байланысты

кредитордын оз борышын жане пайызды толеу алмау тауекелы

пайыздык акциялардын байланысы

147.Касыпорыннын кыска жане узак мерзымды актылерыне каржылык салымдар – ол:

болжау

ондиристык

кайта ондеу

удайы ондиристык

дериватор

148.Томенгылердын кайсыс менеджмент функциясына жатпайды?

дериватор

тарту

координация

уйымдастырушылык

болжау

149.Баланстык табыс пен озындык кун толенетын несиелер бойынша пайыздын косындысы?

косымша кун

БРЭИ

коммерциялык маржа

НРЭИ

координация

150.Коммерциялык маржа- ол?

ол айналым рентабелдылыгын корсетеды

ол узак мерзымдык каржылык кызметке багытталган адистермен баскару формалары

ол касыпорында курылган кун болигы болын келеды

каржылык, менеджмент касыптык кызмет турынде карастырады

дурыс жауабы жок

151.Айналыстан белгилы валюта формасын алып тастау- ол:

АЮ

эмбарго

демонитаризация

алтын паритет

координация

152.DPS- бул:

келтирылген кун

акциядан келетын дивиденд

косымша кун

меншыкты компаниянын рентабельдилыгы

дериватор

153.Тауекелге кандай адистер асер етеды?

координация

мумкындик шыгшындарды томендету

шектеу

бакылау

болжау

154.Евро валюталык жуйе- бұл?

жалпы наррыка катысушы елдер арасындагы валюталык катнастар формасы

баска елдын валютасындагы депозит

биржадагы фьючерс келисимдер аркылы куралган бага

бул кыска мерзимды несиелик операциялар нарыгы

аталгандардын барлыгы дурыс

155.Каржылык жагдайды талдауга колданылатын корсеткыштерды ата:

амортизациялык кор

акша агымы

косылган кун

капитал айналысы

Дурыс жауабы жок