- •Алматы, 2012
- •1. Жалпы мәліметтер:
- •Биологиялық химия кафедрасының биохимия пәнінен сабақ беретін оқытушылары туралы мәліметтер
- •2.3. Пәнді оқытудың міндеттері:
- •2.4. Пәнді оқытудың соңғы нәтижелері:
- •2.5. Пәннің реквизитіне дейін және реквизитінен кейін
- •2.7. Дәрістердің тақырыптық жоспары
- •2.8. Биохимиядан студенттердің өз бетінше атқаратын жұмыстарының тақырыптық жоспары
- •2.9. Әдебиеттер:
- •2.10. Оқыту және сабақ беру әдістері
- •2.11. Студенттердің білімдері мен дағдыларын бағалаудың критерийлері және ережелері
- •Дәрістер
- •Тәжірибелік сабақтар
- •Биологиялық химия пәні бойынша студенттің тәжірибелік дағдыларын бағалау критерийлері
- •Биологиялық химия пәні бойынша студенттің коммуникативті құзырлылығын бағалау критерийлері
- •Биологиялық химия пәні бойынша студенттің өздігінен білім алу құзырлылығын бағалау критерийлері
- •Иллюстрациялы материалдар:
- •Әдебиеттер:
- •Тотығудан фосфорлану (тф ).
- •Иллюстрациялы материалдар:
- •Әдебиеттер:
- •Иллюстрациялы материалдар:
- •Әдебиеттер:
- •Иллюстрациялы материалдар:
- •Әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •Әдебиеттер:
- •Әдебиеттер:
- •Әдебиеттер:
- •Оқыту міндеттері:
- •Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •3.Төмендегі сұрақтар бойынша жаңа тақырыпты бірігіп талдау:
- •6. Әдебиеттер:
- •Бақылау:
- •1.Тақырыбы: Белоктар.
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •Мақсаты:
- •Оқыту міндеттері:
- •Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •№4 Сабақ
- •2.Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау
- •Мақсаты:
- •Оқытудың міндеттері:
- •Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Білім берудің және оқытудың әдістері:
- •2) Блиц-сұрақ немесе тест сұрақтарымен жұмыс жасау.
- •Жазбаша бақылау (билеттер берілген).
- •6. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Оқыту әдістері мен құралдары:
- •Ауызша сұрау төмендегі сұрақтар бойынша жүргізіледі:
- •6. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау
- •Трансферазалар, лиазалар
- •Мақсаты:
- •Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту тәсілі және құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау
- •3. Оқыту міндеттері:
- •Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •4.Рольдік ойындар (қосымшаны қараңыз).
- •6. Әдебиеттер:
- •Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5.Оқыту және сабақ беру әдістері:
- •6. Әдебиеттер:
- •2.Мақсаты:
- •3. Оқытудың міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •Тесттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқытудың міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқытудың міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •Тесттер:
- •Тақырыбы: Аралық бақылау №1. Ферменттер. Энергия алмасуы. Тотығу түрлері. Витаминдер.
- •Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5.Оқыту және сабақ беру әдістері:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау:
- •Көктемгі (іv) семестр
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Сабақтың сценариі:
- •6. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқытудың міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту мен білім берудің әдістері:
- •2. Жазбаша бақылау тақырып бойынша берілген билеттер бойынша жүргізіледі. 3. Ауызша сұрауға арналған сұрақтар:
- •7. Әдебиеттер:
- •№ 4 Сабақ.
- •Оқыту және сабақ беру әдістері:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •3. Ауызша сұрау
- •4. Жазбаша жұмыс билет бойынша жүргізіледі
- •6. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау:
- •Мақсаты:
- •Оқыту міндеттері:
- •Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Білім берудің және оқытудың әдістері:
- •Әдебиеттер:
- •Бақылау:
- •Жаттығулар
- •Жағдайлық есептер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары.
- •2.Блиц-сұрау тест бойынша жүргізіледі.
- •3.Жазбаша сұрау билеттер бойынша жүргізіледі.
- •4,5 Лабораториялық жұмыс және кіші топтарда жұмыс істеу.
- •6. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау
- •2.Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту және сабақ берудің әдістері:
- •6.Әдебиеттер:
- •7.Бақылау
- •3. Оқыту міндеттері:
- •6.Әдебиеттер:
- •7.Бақылау
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту және сабақ беру әдістері:
- •1.Нейроэндокриндік реттелудің сызбанұсқасы.
- •6. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау:
- •Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Шағын топта жұмыс жасау үшін арналған жағдайлық есептер:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау.
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиеттер:
- •2.Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6.Әдебиеттер:
- •7. Бақылау
- •1.Тақырыбы: Аралық бақылау №2: Гормондар. Қан және зәр биохимиясы.
- •2.Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5.Оқыту мен сабақ беру әдістері:
- •6.Әдебиеттер:
- •7. Бақылау:
- •Оқыту міндеттері:
- •Өткізу формасы:
- •5.Тақырып бойынша тапсырмалар
- •7. Әдебиеттер:
- •1.Тақырыбы: Белоктар.
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •Белок молекуласының құрылымдары (структуралары)
- •6. Әдебиеттер:
- •6. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиеттер:
- •Мақсаты:
- •Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •5.Тақырып бойынша тапсырмалар
- •2. Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •5.Тақырып бойынша тапсырмалар
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •6. Әдебиеттер:
- •2.Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •6. Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •Тесттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқытудың міндеттері:
- •5. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •7. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5.Тақырып бойынша тапсырмалар:
- •6. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқытудың міндеттері:
- •7. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Сабақ сценариі:
- •6. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •1. Сабақты ұйымдастыру –осөж мақсатымен таныстыру
- •2. Тақырып бойынша кеңес беру.
- •3. Студенттердің өзіндік жұмысы:
- •4. Осөж нәтижелері:
- •5. Әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •2. Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •2.Тақырып бойынша консультация беру.
- •3. Ситуациялық есептерді және жаттығуларды шығару
- •Сарғыштанудың түрлері
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары.
- •2.Тақырып бойынша консультация беру.
- •3. Ситуациялық есептерді және жаттығуларды шығару
- •2.Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •7.Әдебиеттер:
- •8.Бақылау:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5.Тақырып бойынша тапсырмалар:
- •7.Әдебиеттер.
- •8.Бақылау
- •6.Таратылатын материал:
- •7. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау:
- •Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Сабақты өткізу түрі:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау
- •6. Әдебиеттер:
- •8. Ұсынылатын әдебиеттер
- •3. Орындау түрі:
- •Орындау критерийлері:
- •Баға критерийлері:
- •8. Ұсынылатын әдебиеттер
- •1. Тақырыбы: Адам тіндерінің көмірсулары
- •3. Тақырып бойынша тапсырма: қарастырылып отырған тақырып бойынша келесі сұрақтарды талдау керек,
- •4.Орындау түрі:
2.Мақсаты:
Студенттерде бүйректің атқаратын қызметтері және ондағы метаболизм ерекшеліктері туралы түсінік қалыптастыру.
Студенттерде қалыпты жағдайдағы және патология кезіндегі зәрдің физикалық-химиялық қасиеттері мен химиялық құрамы туралы білім қалыптастыру.
Кәсіби әдебиетпен жұмыс істеу барысында студенттердің дағдылары мен талдай білу қабілеттерін қалыптастыру.
Жаңа терминдер мен түсініктерді енгізу.
3.Оқыту міндеттері:
1. Бүйректің осмостық және артериялық қысымды реттеудегі роліне, ондағы заттар алмасуының ерекшеліктеріне студенттердің назарын аудару.
2. Қалыпты жағдайдағы зәрдің физикалық-химиялық қасиеттері мен химиялық құрамын және олардың патология кезіндегі өзгеруін қарастыру.
3. Диурез, полиурия, олигоурия, никтурия, анурия, энурез, уремия, изостенурия, гиперстенурия, гипостенурия, гиперхромурия, гипохромурия, урохром, уроэритрин, эритропоэтин, пиурия, протеинурия, глюкозурия, гематурия, билирубинурия, хилурия, кетонурия, зәр диастазасы, креатинурия, ламинин, энтактин терминдеріне анықтама беру.
4. Зәр құрамын талдау, ондағы өзгерістердің пайда болу себептерін көрсету.
5. Студентті кәсіби әдебиетті оқып білуге және ғаламтордан ақпарат табуға ынталандыру.
4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Қалыпты жағдайдағы және патология кезіндегі зәрдің мөлшері.
Қалыпты жағдайдағы және патология кезіндегі зәрдің меншікті салмағы.
Қалыпты жағдайдағы және патология кезіндегі зәрдің рН-ы.
Қалыпты жағдайдағы және патология кезіндегі зәрдің иісі, түсі, мөлдірлігі.
Дені сау адам зәрінің химиялық құрамы.
Индикан және басқа да эфиркүкірт, эфирглюкурон қышқылдары, химиялық табиғаты, түзілуі, зәрдегі осы заттардың мөлшерінің арту себептері.
Креатинурия, креатиннің құрылысы және оның түзілуі, креатиннің бүйрек шегі туралы түсінік, креатинурияның себептері.
Несеп қышқылы, химиялық табиғаты, түзілуі, зәрдегі мөлшерінің арту себептері.
Гиппур қышқылы, химиялық табиғаты, түзілуі, зәрдегі мөлшерінің арту және төмендеу себептері.
Глюкозурия, түрлері және себептері.
Протеинурия, түрлері және себептері.
Кетон денелері – өкілдері, химиялық табиғаты және түзілуі, кетонурия – себептері.
Тікелей емес және тікелей билирубин, химиялық табиғаты және түзілуі, билирубинурия – себептері.
Гематурия – себептері. Эритроцитурия және гемоглобинурия туралы түсініктер. Осы күйлерді бір-бірінен қалай ажыратуға болады?
Зәр диастазасы, түсінік, себептері.
5. Оқыту әдістері мен құралдары:
Әдіс – аралас (біріккен):
Блиц-сұрақ
Дискуссия немесе шағын топта жұмыс жасау
Жазбаша бақылау
Оқыту құралдары: тесттік тапсырмалар, жаттығулар, жағдайлық есептер, «Биологиялық химиядан практикум» (2004ж.), Абитаева С.А. «Биохимияның кейбір тараулары» (Алматы, 2004ж.), Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 3 Бөлім- «Биологиялық сұйықтықтар мен тіндер биохимиясы» (2009).
1. Сабақты ұйымдастыру бөлімі - оқытушы студенттерді тексеріп, сабаққа келмеген студенттердің себебін білу. Кейін сабақтың жоспары, мақсаты мен міндеттерімен таныстырып, үйге тапсырма беріледі: Аралық бақылау: «Гормондар. Қан және зәр биохимиясы» Студенттердің келесі сабаққа өз бетінше дайындалуына арналған сұрақтар:
Қандағы кальций мен фосфаттардың мөлшерін реттейтін гормондар. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
Негізгі алмасуды реттейтін гормондар. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
Су-минерал (су, натрий мен калий деңгейін) алмасуын реттейтін гормондар. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
Гипогликемиялық әсер көрсететін гормон. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
Контринсулярлы гормондар. Түзілетін орны. Олардың гипергликемиялық әсерінің механизмдері.
Қантты диабет дамуының биохимиялық механизмдері.
Гипертиреоз дамуының биохимиялық механизмдері.
Гипотиреоз дамуының биохимиялық механизмдері. Ересектер мен балалардағы гипотиреоз. Эндемиялық зоб.
Катехоламиндер. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
Анаболикалық эффект көрсететін гормондар. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
Әйел адамдардың жыныс гормондары. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
Ер адамдардың жыныс гормондары. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
Эйкозаноидтар. Олардың түзілетін орны. Эйкозаноидтардың негізгі өкілдерінің физиологиялық әсері.
Гипофиз гормондары. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері..
Қан сарысуының белоктары мен белок фракциялары. Қалыпты жағдайдағы пайыздық мөлшері. Қағаздағы электрофорез әдісінің принципі.
Белок электрофореграммасының түрлері, олардың диагностикалық маңызы.
Қан плазмасының ферменттері, түрлері, диагностикалық маңызы.
Гиперлипидемиялар, олардың диагностикалық маңызы.
Мочевина және несеп қышқылы. Олар қайда түзіледі? Қан сарысуындағы қалыпты мөлшері. Оларды қанда және зәрде анықтаудың диагностикалық маңызы.
Билирубиннің түрлері. Олар қайда түзіледі? Қан сарысуындағы қалыпты мөлшері. Қандағы және зәрдегі билирубинді анықтаудың диагностикалық маңызы
Креатин және креатинин. Олардың түзілетін орны. Маңызы. Қандағы креатининнің қалыпты мөлшері. Қандағы креатинин мөлшерінің артуы нені көрсетеді? Креатинурия қандай жағдайда байқалады?
Қан плазмасының азотсыз органикалық заттары. Олардың қалыпты жағдайдағы мөлшері. Оларды анықтаудың диагностикалық маңызы.
Натрий және калий. Осы элементтердің қан плазмасы мен эритроциттердегі қалыпты мөлшері және организмдегі маңызы. Қандағы натрий мен калий деңгейін қандай гормон реттейді?
Қалыпты зәрдің физикалық-химиялық қасиеттері және химиялық құрамы. Зәр құрамындағы заттардың тәуліктік қалыпты мөлшері.
Зәрдің патологиялық компоненттері. Олардың зәрде пайда болуының негізгі себептері.
Атеросклероз дамуының биохимиялық механизмдері.
Қантты диабет кезіндегі қан және зәр құрамындағы биохимиялық өзгерістер.
Орташа молекулалы пептидтер. Олардың диагностикалық маңызы.
2. Блиц-сұрақ тест бойынша жүргізіледі, оқытушы студентті тақтаға шығарады, ол тесті ішінен оқып, дұрыс жауабын бірден айтуы тиіс, немесе оқытушы қай тесті оқу керектігін нұсқайды, студент жауап береді. Студенттің жауабы Білім құзырлылығын бағалауда ескеріледі.
3)Дискуссия немесе шағын топта жұмыс жасау – келесі проблемалық сұрақтар бойынша жүргізіледі:
Шағын топтарда жұмыс істеу кезінде топ 3 шағын топшаға бөлінеді (3 адамнан тұратын) және әрбір топшаға жеке кесте беріледі. Кестені толтыруға және оны шағын топтыңішінде талқылауға уақыт беріледі. Кейін шағын топтың өкілдерінің біреуі кесте толтыру бойынша нәтижелерді айтады.
№1 кесте. Зәрдің физикалық қасиеттері және олардың патология кезінде өзгеруі
Физикалық қасиеті |
Норма |
Қалыпты жағдайда өзгеруі |
Патология кезінде өзгеруі |
Мөлшері |
|
|
|
Меншікті салмағы (салыстырмалы тығыздығы) |
|
|
|
рН |
|
|
|
Түсі |
|
|
|
Мөлдірлігі |
|
|
|
Иісі |
|
|
|
№2кесте. Зәрдің химиялық құрамы
Компонент |
Сапалық сипаттама |
Мүмкін болатын өзгеру себептері
|
Мочевина |
|
|
Креатинин |
|
|
Аммоний тұздары |
|
|
Амин қышқылдары |
|
|
Несеп қышқылы мен пуриндер |
|
|
Гиппур қышқылы |
|
|
Күкірт және глюкурон қышқыларының эфирлері (соның ішінде индикан) |
|
|
Органикалық қышқылдар (цитрат, оксолат, сукцинат, пропионат,т.б.) |
|
|
Стероидты гормондар, көбінесе 17-ОКС |
|
|
Хлоридтер |
|
|
Фосфаттар |
|
|
Сульфаттар (құрамында күкірті бар органикалыққосылыстардан-цистеин, цистин, метионин, күкірт қышқылының эфирлері) |
|
|
№3 кесте.Зәрдің патологиялық құрамдас бөліктері
Зәрдің патологиялық құрамдас бөлігі |
Негізгі сапалық реакциялар |
Анықтаудың клиникалық маңызы |
Белок (протеинурия) |
|
|
Зәр «диастазасы» - α – амилаза және ұйқы безі липазасы. |
|
|
Қан-а) гематурия (зәрде эритроциттердің болуы), б)гемоглобинурия (зәрде гемоглобиннің болуы) |
|
|
Глюкоза (глюкозурия) |
|
|
Кетон денелері (кетонурия) |
|
|
Тікелей биллирубин, уробилин(стеркобилинмен шатастырмау қажет,ол қалыпты зәрдің құрамында бар). |
|
|
Жазбаша бақылау билеттер бойынша жүргізіледі (билеттер берілген).
Қорытынды жасау – кестелер және билет сұрақтары бойынша берілген жауаптар тексеріледі, бағалар қойылады.