6. Әдебиеттер:

Қазақ тілінде:

Негізгі:

1. Плешкова С.М., Абитаева С.А., т.б. «Белоктар...». – Алматы, 2000 ж. – 3-36 б.

2.Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы 1Бөлім. Белоктар, ферменттер, витаминдер. – Алматы, 2009 ж. – 46-88 б

Қосымша:

1.Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж. - 125-127; 167; 193-195; 798 б.

2. Сейтембетов Т.С., Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж.. Биологиялық химия.-Қарағанды, 2007.

3.Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.

4. Сейтембетова А.Ж.., Лиходий С.С., Биологиялық химия, 1994.

5. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана, 2003 ж.

6. Плешкова С.М., т.б. Биохимия пәнінен студенттердің жеке дайындығына арналған тесттік сұрақтар. – Алматы, 2007 ж.

Орыс тілінде:

1. Северин Е.С. «Биохимия», 2007 стр.19-27

2. Николаев А.Я. “Биологическая химия”, Москва, 2004г., с. 16 - 59

3. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. “Биологическая химия”, Москва ,2004, с. 20 - 74

4. Строев Е.А. “Биологическая химия” – Москва, 1986г.

5. Аблаев Н.Р. «Биохимия в схемах и рисунках», 2005г. Сеитов З.С. “Биологическая химия”, Алматы, 2000, с. 85 – 134

7.Бақылау

Берілген сабақтағы құзырлылықты бағалау әдістеріне кіреді:

Білім құзырлылығын бағалау: студенттердің билеттерге, блиц-сұраққа, ауызша талдау кезіндегі берген жауаптары бойынша, тесттік тапсырмаларды тексеру арқылы жүргізіледі.

Жаттығулар:

1. Оттек жоқ жағдайда ҮКЦ жүреді ме? Неліктен?

2. α-Кетоглутар қышқылының тотығудан декарбоксилдену реакциясын жазыңыз. Осы реакцияны қандай фермент жылдамдатады? Қандай кетоқышқылдары осындай реакцияларға түседі?

3. .Қымыздықсірке қышқылының ҮКЦ-дегі ролі.

4. Янтарь қышқылының тотығу реакциясын жазыңыз. Бұл реакцияға қандай фермент қатысады?

5. ҮКЦ 3 молекула НАД-ты тотықсыздандыратыны белгілі. ҮКЦ –ның қандай реакцияларында жүреді?

6. БТ тізбегінде флавин ферменттерінің тотығуы кезінде шамамен 19 кДж энергия бөлінеді. Тотығудан фосфорлану реакциясы жүруі мүмкін бе?

7. КоQ мен Цхс ферменттері тыныс алу комплексінің құрамына кіреді ме? Олардың ролі.

8. Цх а-дан Цх b-ға электрондар тасмалдануы мүмкін бе?

9. Энергия алмасуы сатыларының өзара байланысын көрсетіңіз.

10. АцетилКоА толық тотыққанда қанша НАДН₂ түзіледі?

Жағдайлық есептер:

1. Жасуша құрамында АТФ саны көп те, ал АДФ саны аз. Осы жағдайда БТ жылдамдығы қандай? Неге?

2. Р/О коэффициенті 2-ге тең. Бұл нені білдіреді?

3. Р/О коэффициенті 1-ге тең. Мұны немен түсіндіруге болады?

4. ҮКЦ-де НАД-тың 3 молекуласы тотықсыздануы белгілі. ҮКЦ-нің қай жерінде осы реакциялар болатынын көрсетіңіз.

5. Жасушада анаэробты жағдай болды. ҮКЦ-нің реакциялары жүреді ме? Неге?

Тесттер:

1. Энергия алмасуының сатылары (ретпен орналыстырыңыз):

1. ҮКЦ

2. БТ

3. ТФ

4. Заттардың ерекше жолдар арқылы АСҚ-на дейін ыдырау

Дұрыс жауабын табыңыз

1. а, б, в, г

2. б, в, г, а

3. в, г, а, б

4. г, а, б, в

5. в, а, г, б

2. Лимон қышқылының циклі жүреді:

1. жасуша цитозолі

2. рибосомада.

3.ядро жасушасы

4.митохондрияда

5.Гольджи аппараты.

3.ҮКЦ-не түседі:

1.лактат

2.ПЖҚ

3..гидроксимай қышқыл

4.ацетилКоА

5.глюкоза

4.ҮКЦ – «метаболиттік ошақ» - онда:

1. АСҚ 2СО₂ + 3НАДН₂ + ФПН₂ + АТФ

2. АСҚ СО₂ + НАДН₂ + 3ФПН₂ + АТФ

3. АСҚ 2СО₂ + 2НАДН₂ + 2ФПН₂ + АТФ

4. АСҚ 2СО₂ + 3НАДН₂ + ФПН₂ +12АТФ

5.АСҚCО₂ + 4НАДН₂ + ФПН₂ +

5. Қандай қышқыл ҮКЦ-де тотығудан декарбоксилденуге ұшырайды?

1. алма қышқылы

2. қымыздықянтарь қышқылы

3. альфа-кетоглутар қышқылы

4. янтарь қышқылы

5. қымыздықсірке қышқылы

6. ҮКЦ-нде АТФ түзілетін реакция:

1. тотығудан фосфорлану

2. АМФ + Н₃РО₄

3. ГДФ + АДФ

4. ГТФ­тің АДФ­пен қайта фосфорлануы

5. АМФ + ЦДФ

7. Субстраттан фосфорлану реакциясына ҮКЦ-де түседі:

1. активті янтарь қышқылы

2. активті қымыздықсірке қышқылы

3.альфа-кетоглутар қышқылы

4.фумар қышқылы

5.алма қышқылы

8. ҮҚЦ-да келесі дегидрогеназалар тотықсызданады:

1.2НАДН₂ және 2ФПН₂

2.3НАДН₂ және ФПН₂

3.2НАДН₂ және 3ФПН₂

4.3НАДН₂ және 3ФПН₂

5.НАДН₂ және ФПН₂

9.ҮҚЦ-да тотықсызданған дегидрогеназалар тотығады:

1.БТ тізбегінде

2. Тотығудан фосфорлану кезінде

3.Оттегімен әрекеттескен кезінде

4.ГДФ-тің қайта фосфорлануында

5.Тотықсыздана аминдену жолымен

10. ҮКЦ-бұл:

1.АТФ көп мөлшерде түзілу процесі

2. тотықсызданған дегидрогеназалардың көзі

3.аэробты процесс

4.АСҚ толық жану процесі

5. дегидрогеназалар тотыққанжағдайдағы процесі

3 дұрыс жауапты таңдаңыз

11. ҮКЦ-ның маңызы жеткізуде:

1. субстраттарды БТ-ға

2. белок биосинтезі үшін аминқышқылдарды

3. пентозафосфат цикліне субстраттарды

4. тотығу үшін глюкозаны

5 БТ-ға НАДН₂,ФПН₂-лерді

2 дұрыс жауапты таңдаңыз

12. БТ-мен келесі процесс арасындағы сәйкестікті табыңыз:

1.Оттегін тасмалдау

2.Сутегі мен электрондарды тасмалдау

3.Электрондарды тасмалдау

4.СО₂ тасмалдау

5.Н₃РО₄ тасмалдау

13. БТ тізбегінде АТФ-тің түзілуі келесі нүктелерде болады:

1.НАДН₂-нің флавинферментпен тотығуында

2.ЦХО-ның тотығуында

3.Флавинферменттердің убихинонмен тотығуында

4.КоQН₂-нің тотығуында

5.ФерроЦХв-ның тотығуында

14.Тотығудан фосфорлану дегеніміз:

1.АДФ пен Н₃РО₄ -тен АТФ-тың түзілуі

2.БТ-да бөлінген энергияны жұмсай отырып АДФ пен Н₃РО₄-тен АТФ түзілуі

3.АМФ пен Н₃РО₄ –тен АТФ – тың түзүлүі

4.АДФ пен УМФ – тен АТФ – тың түзүлүі

5.АДФ пен АМФ –тен АТФ- тың түзілуі

15.БТ-мен ТФ қабысуы бұзылғанда:

1.АТФ-тің түзілуі төмендейді, жылудың бөлінуі жоғарлайды

2.АТФ-тің түзілуі жоғарлайды, жылудың бөлінуі төмендейді

3.жылудың бөлінуі мен АТФ-тің түзілуі жоғарлайды

4.жылудың бөлінуі мен АТФ-тің түзілуі төмендейді

5.барлық жауаптар дұрыс емес

16. Оксидазды тотығу нәтижесінде түзіледі:

1.СО₂ мен Н₂О

2.Тотыққан субстратпен Н₂О₂

3.Гидроксилденген субстрат пен Н₂О

4.Тотыққан субстрат, энергия және Н₂О

5.Альдегидтер мен кетондар

17. Монооксигеназды тотығу нәтижесінде түзіледі:

1. СО₂ мен Н₂О

2. Тотыққан субстратпен Н₂О₂

3. Гидроксилденген субстрат пен Н₂О

4. Тотыққан субстрат, энергия және Н₂О

5. Альдегидтер мен кетондар

18. Пероксидазды тотығу нәтижесінде түзіледі:

1. СО₂ мен Н₂О

2. Тотыққан субстрат пен Н₂О₂

3. Гидроксилденген субстрат пен Н₂О

4. Тотыққан субстрат, энергия және Н₂О

5. Альдегидтер мен кетондар

19. Пероксидтік тотығу нәтижесінде түзіледі:

1. СО₂ мен Н₂О

2. Тотыққан субстрат пен Н₂О₂

3. Гидроксилденген субстрат пен Н₂О

4. Тотыққан субстрат, энергия және Н₂О

5)Липидтердің гидропероксидтері, малондиальдегиді

№ 9 Сабақ

1.Тақырыбы: Ферменттер. Ферменттер, әсер ету механизмі, жалпы қасиеттері, фермент активтілігінің реттелуі. Ферменттердің жіктелуі. Ферменттердің жеке өкілдері, олардың құрылысы, катализдік әсері.

Энергия алмасуы. Энергия алмасуының сатылары. Тотығудың негізгі түрлері (оксидазды, пероксидазды, пероксидтік, оксигеназды). α-амилазаның, пероксидазаның және каталазаның әсерін зерттеуді демонстрациялау және алынған нәтижелерді талдау. Энзимодиагностика, энзимотерапия.

2. Мақсаты:

1. Материалдың меңгерілу тереңдігін тексеру.

2. Зертханалық ыдыстармен және биологиялық материалдармен, реактивтермен жұмыс істеуге дағдыландыру.

3.Кәсіби әдебиеттер мен интернетте жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру.