- •Алматы, 2012
- •1. Жалпы мәліметтер:
- •Биологиялық химия кафедрасының биохимия пәнінен сабақ беретін оқытушылары туралы мәліметтер
- •2.3. Пәнді оқытудың міндеттері:
- •2.4. Пәнді оқытудың соңғы нәтижелері:
- •2.5. Пәннің реквизитіне дейін және реквизитінен кейін
- •2.7. Дәрістердің тақырыптық жоспары
- •2.8. Биохимиядан студенттердің өз бетінше атқаратын жұмыстарының тақырыптық жоспары
- •2.9. Әдебиеттер:
- •2.10. Оқыту және сабақ беру әдістері
- •2.11. Студенттердің білімдері мен дағдыларын бағалаудың критерийлері және ережелері
- •Дәрістер
- •Тәжірибелік сабақтар
- •Биологиялық химия пәні бойынша студенттің тәжірибелік дағдыларын бағалау критерийлері
- •Биологиялық химия пәні бойынша студенттің коммуникативті құзырлылығын бағалау критерийлері
- •Биологиялық химия пәні бойынша студенттің өздігінен білім алу құзырлылығын бағалау критерийлері
- •Иллюстрациялы материалдар:
- •Әдебиеттер:
- •Тотығудан фосфорлану (тф ).
- •Иллюстрациялы материалдар:
- •Әдебиеттер:
- •Иллюстрациялы материалдар:
- •Әдебиеттер:
- •Иллюстрациялы материалдар:
- •Әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •Әдебиеттер:
- •Әдебиеттер:
- •Әдебиеттер:
- •Оқыту міндеттері:
- •Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •3.Төмендегі сұрақтар бойынша жаңа тақырыпты бірігіп талдау:
- •6. Әдебиеттер:
- •Бақылау:
- •1.Тақырыбы: Белоктар.
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •Мақсаты:
- •Оқыту міндеттері:
- •Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •№4 Сабақ
- •2.Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау
- •Мақсаты:
- •Оқытудың міндеттері:
- •Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Білім берудің және оқытудың әдістері:
- •2) Блиц-сұрақ немесе тест сұрақтарымен жұмыс жасау.
- •Жазбаша бақылау (билеттер берілген).
- •6. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Оқыту әдістері мен құралдары:
- •Ауызша сұрау төмендегі сұрақтар бойынша жүргізіледі:
- •6. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау
- •Трансферазалар, лиазалар
- •Мақсаты:
- •Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту тәсілі және құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау
- •3. Оқыту міндеттері:
- •Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •4.Рольдік ойындар (қосымшаны қараңыз).
- •6. Әдебиеттер:
- •Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5.Оқыту және сабақ беру әдістері:
- •6. Әдебиеттер:
- •2.Мақсаты:
- •3. Оқытудың міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •Тесттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқытудың міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқытудың міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •Тесттер:
- •Тақырыбы: Аралық бақылау №1. Ферменттер. Энергия алмасуы. Тотығу түрлері. Витаминдер.
- •Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5.Оқыту және сабақ беру әдістері:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау:
- •Көктемгі (іv) семестр
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Сабақтың сценариі:
- •6. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқытудың міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту мен білім берудің әдістері:
- •2. Жазбаша бақылау тақырып бойынша берілген билеттер бойынша жүргізіледі. 3. Ауызша сұрауға арналған сұрақтар:
- •7. Әдебиеттер:
- •№ 4 Сабақ.
- •Оқыту және сабақ беру әдістері:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •3. Ауызша сұрау
- •4. Жазбаша жұмыс билет бойынша жүргізіледі
- •6. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау:
- •Мақсаты:
- •Оқыту міндеттері:
- •Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Білім берудің және оқытудың әдістері:
- •Әдебиеттер:
- •Бақылау:
- •Жаттығулар
- •Жағдайлық есептер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары.
- •2.Блиц-сұрау тест бойынша жүргізіледі.
- •3.Жазбаша сұрау билеттер бойынша жүргізіледі.
- •4,5 Лабораториялық жұмыс және кіші топтарда жұмыс істеу.
- •6. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау
- •2.Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту және сабақ берудің әдістері:
- •6.Әдебиеттер:
- •7.Бақылау
- •3. Оқыту міндеттері:
- •6.Әдебиеттер:
- •7.Бақылау
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту және сабақ беру әдістері:
- •1.Нейроэндокриндік реттелудің сызбанұсқасы.
- •6. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау:
- •Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Шағын топта жұмыс жасау үшін арналған жағдайлық есептер:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау.
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиеттер:
- •2.Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6.Әдебиеттер:
- •7. Бақылау
- •1.Тақырыбы: Аралық бақылау №2: Гормондар. Қан және зәр биохимиясы.
- •2.Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5.Оқыту мен сабақ беру әдістері:
- •6.Әдебиеттер:
- •7. Бақылау:
- •Оқыту міндеттері:
- •Өткізу формасы:
- •5.Тақырып бойынша тапсырмалар
- •7. Әдебиеттер:
- •1.Тақырыбы: Белоктар.
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •Белок молекуласының құрылымдары (структуралары)
- •6. Әдебиеттер:
- •6. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиеттер:
- •Мақсаты:
- •Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •5.Тақырып бойынша тапсырмалар
- •2. Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •5.Тақырып бойынша тапсырмалар
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •6. Әдебиеттер:
- •2.Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5. Оқыту әдістері мен құралдары:
- •6. Әдебиеттер:
- •6. Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •Тесттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқытудың міндеттері:
- •5. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •7. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5.Тақырып бойынша тапсырмалар:
- •6. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқытудың міндеттері:
- •7. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Сабақ сценариі:
- •6. Әдебиеттер:
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •1. Сабақты ұйымдастыру –осөж мақсатымен таныстыру
- •2. Тақырып бойынша кеңес беру.
- •3. Студенттердің өзіндік жұмысы:
- •4. Осөж нәтижелері:
- •5. Әдебиеттер:
- •Қосымша:
- •2. Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •2.Тақырып бойынша консультация беру.
- •3. Ситуациялық есептерді және жаттығуларды шығару
- •Сарғыштанудың түрлері
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары.
- •2.Тақырып бойынша консультация беру.
- •3. Ситуациялық есептерді және жаттығуларды шығару
- •2.Мақсаты:
- •3.Оқыту міндеттері:
- •7.Әдебиеттер:
- •8.Бақылау:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •5.Тақырып бойынша тапсырмалар:
- •7.Әдебиеттер.
- •8.Бақылау
- •6.Таратылатын материал:
- •7. Әдебиеттер:
- •7.Бақылау:
- •Мақсаты:
- •3. Оқыту міндеттері:
- •4. Сабақты өткізу түрі:
- •6. Әдебиеттер:
- •7. Бақылау
- •6. Әдебиеттер:
- •8. Ұсынылатын әдебиеттер
- •3. Орындау түрі:
- •Орындау критерийлері:
- •Баға критерийлері:
- •8. Ұсынылатын әдебиеттер
- •1. Тақырыбы: Адам тіндерінің көмірсулары
- •3. Тақырып бойынша тапсырма: қарастырылып отырған тақырып бойынша келесі сұрақтарды талдау керек,
- •4.Орындау түрі:
Иллюстрациялы материалдар:
Презентация (слайдтар)
Әдебиеттер:
Негізгі:
Т.Ш.Шарманов, С.М.Плешкова «Метаболические основы питания с курсом общей биохимии», Алматы, 1998 г.
С.Тапбергенов «Медицинская биохимия», Астана, 2001 г.
С.Сеитов «Биохимия», Алматы, 2001 г.
В.Дж.Маршал «Клиническая биохимия», 2000 г.
Б.Гринстейн, А.Гринстейн «Наглядная биохимия», 2000 г.
Т.Т.Березов, Б.Ф.Коровкин «Биологическая химия», 2004 г.
Плешкова С.М., Өмірзақова К.К., Абитаева С.А. «Заттар алмасуы және оның реттелуі», Алматы, 2006.
Қосымша:
Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы Заттар алмасуы және оның реттелуі. – Алматы, 2009 ж.
Д.Г.Кнорре, С.Д.Мызина «Биологическая химия», Москва, 1998 г.
Р.Марри, Д.Греннер «Биохимия человека», I-II том, 1993 г.
А.Ш.Зайчик, Л.Г.Чурилов «Основы патохимии», Москва, 2001 г.
Полосухина Т.Я., Аблаев Н.Р. «Материалы к курсу биологической химии», 1977 – С.8-11, 13, 34.
Верболович П.А., Аблаев Н.Р. «Лекции по отдельным разделам биохимии», 1985 - С.27-36.
Н.Р. Аблаев Биохимия в схемах и рисунках, Алматы 2005 г.
Биохимия. Краткий курс с упражнениями и задачами. Под ред. проф. Е.С. Северина, А.Я. Николаева, М., 2002 г.
ҚОРЫТЫНДЫ СҰРАҚТАР:
Липидтердің тасымалдау формаларын атаңз.
ХМ мен ЛПның құрамы.
Атерогенді және антиатерогенді ЛП.
№7 дәріс.
Тақырыбы: Күрделі белоктар (хромопротеиндер) алмасуы. Сарғыштану түрлері туралы түсінік.
Мақсаты: Студенттерді күрделі белоктар – хромопротеиндер алмасуының негізгі жолдарымен таныстыру.
Дәріс жоспары:
ХП алмасуы – гемоглобиннің ыдырауы, өт, зәр, нәжіс пигменттерінің түзілуі.
Сарғыштану – түрлері, пайда болу себептері, механизмі, зертханалық көріністері.
ДӘРІС ТЕЗИСТЕРІ:
ХП алмасуы – гемоглобиннің ыдырауы, өт, зәр, нәжіс пигменттерінің түзілуі.
Hb – эритроциттердің негізгі белогы. Эритроциттер 110-120 күн өмір сүреді, содан кейін олар гемолизге ұшырайды. Эритроциттерден бөлінген Hb гаптоглобинмен байланысып, Hb-Hр комплексін түзіп, гемоглобин ыдырайтын жерлерге түседі.
Гемоглобиннің ыдырауы макрофагты-моноцитарлық жүйе (ММЖ) жасушаларында: қан жасау жүйесінің жасушаларында, бауырдың Купфер жасушаларында, көкбауырда, ішектегі пеер түйіндерінің жасушаларында , т.б. жүзеге асады.
Бұл үрдіс гемнің бірінші және екінші пиррол сақиналарының арасындағы метин көпіршесінің гемоксигеназа әсерінен тотығып, үзілуінен басталады да, вердоглобин түзіледі. ММЖ жасушаларында вердоглобиннен глобин мен темір бөлінеді де, биливердин түзіледі. Биливердин НАДФН2 есебінен бос, тікелей емес, коньюгирленбеген билирубинге тотықсызданады, ол суда ерімейтін және улы қосылыс. Оның тікелей емес деп аталу себебі Эрлих диазореактивін қосқанда бірден қызыл түс бермейді, тек қан сарысуына ондағы белоктарды тұнбаға түсіру үшін кофеин немесе спирт ерітіндісін қосқаннан кейін қызыл түске боялады. Глюкурон қышқылымен байланыспағандықтан, конъюгирленбеген деп аталады. Тікелей емес билирубин ММЖ жасушаларынан қанға түсіп, альбуминдерге адсорбцияланады, бұл оның улылығын төмендетеді. Тікелей емес билирубиннің негізгі бөлігі бауырға түседі, онда глюкуронилтрансферазаның әсерінен глюкурон қышқылымен конъюгациялану (байланысу) реакциясына түседі. Сонда тікелей емес билирубин заласызданып, моно-(30%) немесе ди- (70%) глюкуронид билирубин түзеді. Бұл билирубин тікелей, байланысқан, усыз, суда еритін билирубин болып табылады. Билирубин өтке қызыл-қоңыр түс береді. Биливердиннің біраз бөлігі өтке түседі, ол жасыл түс береді. Биливердин мен тікелей билирубин өт қапшығына жиналады, олар өтке жасылдау түс береді. Тікелей билирубин мен биливердин өт жолдарына түседі. Тікелей билирубиннің үштен бір бөлігінен азы бета-глюкуронилтрансферазаның әсерінен тікелей емес билирубинге айналады да, 12-елі ішектің қуысына өтпен бірге тікелей емес билирубин мен биливердин түседі. Ащы ішекте бос билирубин мезобилиногенге (уробилиногенге) дейін тотықсызданады, оның біраз бөлігі қақпа венасы арқылы бауырға қайта түсіп, онда түссіз моно- және дипирролдарға дейін ыдырайды, олар бүйрек арқылы зәрмен шығарылады.
Мезобилиногеннің басым бөлігі тоқ ішекке түседі, онда микроб ферменттерінің әсерінен стеркобилиногенге тотықсызданады. Стеркобилиногеннің біраз бөлігі plexus hemorrhaidalis (геморроидальдық вена тамырлары) сіңіріліп, бүйрекке түсіп, зәрмен шығарылады. Зәрде жарық пен ауаның әсерінен стеркобилиноген стеркобилинге дейін тотығады, ол зәрге сары түс береді. Стеркобилиногеннің қалған бөлігі мен биливердин нәжіске түседі. Стеркобилиноген жарықтың әсерінен стеркобилинге дейін тотығып, биливердинмен бірігіп, нәжіске қоңыр-жасыл түс береді. Қан сарысуының түсі де белгілі бір деңгейде онда билирубиннің болуына байланысты. Қалыпты жағдайда қанда жалпы билирубин анықталады, ол тікелей және тікелей емес билирубиннен тұрады. Қандағы жалпы билирубин мөлшері 8-20 мкмоль/л.
Сарғыштану – түрлері, пайда болу себептері, механизмі, зертханалық көріністері.
Бауырлық, бауыр астылық, бауыр үстілік. Зертханалық көрсеткіштері бойынша ерекшеленеді - бауырлық сарғыштануда тікелей және тікелей емес билирубин мөлшері және бауыр ферменттері, бауыр астылықта – тікелей билирубин, бауыр үстілікте - тікелей емес билирубин мөлшері артады.
ИЛЛЮСТРАЦИЯЛЫ МАТЕРИАЛДАР:
1.Презентация (слайдтар).