2. Бауыр эхинококкозы /Echinococcus hepatis/ Эхинококктің өсуі және адамға жұғуы. Эхинококкоз науқасының диагнозы мен дифференциалды диагнозы. Емдеу тәсілдері мен ақыры.

Бауыр эхинококкі - ленточный глистың - Echinococcus granulosus пузырчатая стадиясында бауырда өсуі. Бұл кұрттардың ересек түрлері адам организімінде өмір сүрмейді. Олар иттің, тұлкінің, ақтиынның, тышқандардың ішегінде өсіп өнеді. Глистың ұзындығы 4-5 мм., денесі 3-4 бөлшектен (членики) құралған. Басында бірнеше ілгешеқтері және төрт сорғыштары (присоски) бар. Аңдар ішегінде өсетін глистың ақырғы членигі бөлініп дәретпен сыртқа шығады . Бұл членикте 400-800 ұрық жүмыртқалары адам организіміне немесе хайуандарға еніп қарынға немесе ішекке жабысады. Одан әрі қарынды немесе ішеқті тесіп қан тамырына (вена) енеді де қан айналысымен бауырға жетеді. Бауырда тоқталып онда науқас шақырады. Егер бауырға бірнеше зародыш -жүмыртқа енсе онда бірнеше эхинококк "ісігі" (узлы) өсе бастайды. Науқастың 85% бауырда орналасады. Егер ұрық жұмыртқалары бауыр қедергісінен (печеночный барьер) өтіп жүреқтің оң бөлімдері (правое предсердие и желудрчеқ) нен (через малый қруг қровообращения) өкпеге енсе оның эхинококк ауруын шақырады. Эхинококктің өкпеге лимфа суы арқлы да жайылуы мүмкін. Егер эхинококк ұрығы қанның үлкен шеңбері (большой круг) арқылы жайылса сүйек, бүйрек эхинококкі басталады.

Эхинококк сілекей өзектері , тыныс жолдары арқылы да жайыла алады. Мөселен ауру хайуандардың терісі, жүні арқылы.

Жара арқылы эхинококк дарымайды. Сонымен, бауырға енген зародыш өсш пузырчатая немесе гидатидозды ісік береді. Ісік /эхинококк/ өте ұзақ уақыт өседі. Үш жылдан соң "ісіктің" аумағы 2 мм. жетеді. Осыған байланысты эхинококтің клиникасы болмашы, науқас адамның жалпы жағдайы ұзақ уақыт өзгермейдіКөп жылдардан соң "ісік" анықталына бастайды. Оның мөлшері тауық жұмыртқасынан футбол добына дейін болуы мүмкін. Ісіктің сырты хитиновая аталатын қапшықпен жабылған. Қапшықтың ішінде таза /прозрачная/ сұйық. Гидатиданың адам организіміне бөтен белок /чужеродный/ болатындығынан оның сыртында қатаң-қалын фиброзды қапшық пайда болады.

Хитинды қапшықтың ішкі бетінде мыңдаған зародыштер пайда болады. Дочерные кисталардан внучатые (немере кисталар) өседі. Сөйтіп бауырға енген эхинококктың бір зародышынан көптеген жаңа эхинококк тұқымдары өсуі мүмкін.

Гидатидозды эхиноқокк /однокамерный, однополостной, унилокулярный- алъвеолярлы (мулътилокулярный) эхинококктен өзгеше.

Алъвеолярлы эхинококк көптеген, қішқене кисталардан құралады.

Бір адамның организімінде бір уақытта басталған бірнеше эхиноқоккті кисталрды множественный деп тайды.

Альвеолярлы эхинококкте бір бірінен соединительді - тканьмен қоршалған 0,5 мм., кейде сдан да кіші очагтар зародыштар пайда болады. Олардың аралары фиброзды тканмен қоршалуынан "ісік" өте қатты.

Мамандар арасында екі бағытты түсінік бар. Кейбір мамандар эхинококктің екі түрінде бір глисталар (Е. granulosus) шақырады деп санаса, баска мамандар эхинококктің екі түрін жеке глисталар шақырады деп есептейді.

Эхинококкоз ауруы көбінесе ыстық қлиматты мемлекеттерде кездеседі. 1917 ж. дейін Ресейде эхинококкпен ауыратындар барлык науқастанғандардың 1,14%-не жететін, қазіргі уақытта ол 0,4%-ке тең. Бұл үлкен профилактикалық жұмыстардың нәтижесі.

Бауыр эхинокоқкінің клиникасы мен симптомдары - науқас үзақ жылдар бойы дамиды. Оның 3 кезеңін бөледі.

Біршші кезең - белгісіз, симптомсыз, жасырын кезең (ұзақ уақыт бойы).

Екінші қезең науқастың алғашқы белгісі - іштің толықтануы, тыныс қиындануы, бауыр тұсының сыздап ауыруы.

Үшінші кезең - іштің оң бөлшегінің ісінуі, асцит, аяқтар ісінуі (сдавление нижней полой вены), кейде дене сарғайуы. Бауыр ісінген - үлкейген, егер киста бауырдың төменгі жиегіне жақын орналасса -эластическая опухоль, флюктуация және гидатиданың дірілі (дрожание) анықталынады.

Ауруды тексеруді қарынның контрасты рентгеноскопиясынан бастайды. Бұнымен эхинококкпен "ісінген" бауырдың қарынды өз орнынан ығыстырып итергендігі, кейде бауырдағы кистаның көлеңкесі байқалады.

Келесі маңызды тексеріс - қанды тексеру және серобиологиялъгқ реакцияны орындау.

Бірақта бүл тәсілдер "тірі эхиноқоккте" көмек береді. Өлген эхинококкте бұл тексерістердің көмегі аз.

Эхинококкте эозинофильдер 5-60-70% дейін көбейеді (эозинофилия). Эозинофилияның басқа глистер әсерінен және антибиотикотерапиядан соң да байқалатындығы бүл көріністің бағасын төмендетеді (аллергичесқая реакция организма). Сондықтан әр қашан эозинофилияға соққан себепті айыра білу қджет.

Вейнберг (реакция Борде - Жангу) реакциясын, Коццони реакциясын орындау қажет. Эхинококк суы (антиген) 0,1-0,2 мл. сол предплечье тері арасына егіледі. Оң предплечъеге 0,1-0,2 мл. физиология ерітіндісі егіледі. Егер бұл адам эхинококкпен науқас болса тері қы за рады, қышынады, ісінеді.

Басқа реакциялар - аурудың қанын антигенмен араластыру (эхинококк суымен) онша маңызды емес.

Науқастың дамуының бірнеше түрлері кездеседі:

Мәселен, әр бір себептерден эхинококктің өлуі мүмкін. Бұған себеп - киста ішіне өт (желчь) ағуы. Кейде кистаның іріңдеп абсцесске айналуы мұмкін. Кистаның (обызвествление) кішірейіп, суының қойуланып, тұзға айналып қатайып жазылып (самолечение) кетуі де мүмкін. Мұндай бауырда рентгенде инвестенген, қатайған узелдер көрінеді.

Абсцесс кистаның сыртқы қапшығын шірітіп ондағы іріңнің ішке, немесе басқа қөрші мүшеге (ішекке, өтке, бронхке) ағуына (внутренний свищ) ұшыратуы мүмкін. Бұл өте қатерлі асқыныстар науқастың жағдайын өте ауырландырады.

Диагнозды ажырату - Бауыр рагі - көбінесе цирроздан кейін басталады, ауру аз уақытта қатты жүдейді, ішінің ауыруы күшті. лоқсу, кұсу, іш өтуі байқалады. Дене сарғаяды (60-80%), анемия. Эхиноқоккозде бұның бәрі жоқ. Бауыр рагінде - асцит, бауыр бүжырланып ұлкейген, ауырғыш.

Басқа мүшелерден бауырға метастазданған ракте /вторичный рак печени- бүған себеп болған мүшенің рагі анықталынады. Көбінесе бауырға рак метастазын қарын рагі береді.

Холециститті немесе өт водянкасын бауыр эххинококкінен айыру оңай. Холециститпен өт водянкасының басталу, даму анамнезі, симптомдары, аурудың шағымдары, жалпы жағдайы өзгеше.

Эозинофилия, Каццони реакциясы жоқ. Гидронефроз (оң бұйректің) кейде диагнозды анықтауды қиындатуы мүмкін. Цистоскопия, хромоцистоскопия, рентгенография диагнозды анықтайды.

Бауыр сифилисі - ішек-қарын жағдайын бұзады, ауру қатты жүдейді (кахексия), бауырдың, арқаның, оң иықтың ауыруы, бауыр ойлы-қырлы (гумма), реакция Вассермана анық (положительная).

Сонымен, бауыр эхинококкін басқа науқастардан айыру қиын, бірақта білімді дәрігерге оны орындау толығымен мүмкін.

Іріңдеген эхиноқокк сепсиске ұшыратады "ірің" ішқе төгілсе - перитонит, плевра ішіне төгілсе - плеврит басталады, жыртылған эхинококк кистасы іште көптеген эхинококктің өсуіне соғады.

Кистаның жыртылуы алдымен шокке (болевой и анафилактический) соғады. Тахикардия, брюшинаның қозу (раздрожение брюшины) симптомдары, іш өтуі, крапивница (бөртпе) т.б. анафилаксия көріністері байқалады.

Ішке өт төгілсе - желчный перитонит байқалады.

Науқастың ақыры (Прогноз) - науқас ұзақ уақыт ауру жағдайын нашарландырмаса, онша ауыр қатер туғызбаса, кистаның жарылуы, іріндеуі адам өміріне ұлкен қатер туғызады. Мәселен кистаның ішке жарылуы науқастың 90% , плевраға жарылуы - 70% өліміне, қарынға жарылуы - 4%, ішекке жарылуы - 16% өліміне соғады.

Эхинококк қазіргі уақытта теқ операциямен емделеді.

Кистаны пункциясымен емдеуге болмайды (обсеменение). Операцияның екі түрі қолданылады:

Еқі этапты (двухмоментные). Бірінші этапта бауыр іш бетінің жарасына тігіледі немесе тампондармен қоршалады да бауырдың іш бетіне жабысуын күтеді.

Еқінші операциямен (еқінші этап) бауыр кистасы тілініп, оның суы сорылады, хитинді қапшық алынады. Калған сыртқы фиброзды қагапықтың іші формалинмен сүртіліп, одан соң құыс ашық немесе тампонмен толтырылып емделеді. Бұл тәсілмен емдегенде жара өте ұзақ уақыт грануляциямен толады, көптеген асқыныстар мүмкін. Сондықтан ақырғы уақытта - Бір этапты жабық (одномоментный, закрытый) тәсіл қолданылады. Бауырды іштің басқа сау мүшелерінен салфеткалармен қоршап (изолирование) кистаны пункциялайды. Инені отсоске жалғап кистаның суын сорады. Кистаның қапшығы тілініп хитинді қапшық және дочерние пузырлер жойылады. Фиброзды қапшықтың ііпі формалинмен жуынады да оның жарасы тігіледі. Қуыс қапшықгың іші физиология ерітіндісімен толтырылады. Бүл тәсілді А.А.Бобров ұсынған.

Келесі тәсіл – эхинококкэктомия. Экстирпация эхинококковой кисты - эхинококк кистасын толық (қапшығымен) алып тастау. Бұл операция өте ауыр және қатерлі. Өйткені бұдан соң бауырдан қан және өт ағуы күшті.

Альвеококкоз (альвеолярлы эхинококк) - Бұл науқасты цестода - E.multilocularis, Alveococcus/ 1863 ж. Leucart ашқан цестода шақырады. Бұл эхинококк "ісігі" әр қайсысы жұқа соединительді тканьды қапшығы бар, бір-бірімен тығыз жабысқан үсақ ісікшелерден құралады. Киста эқзогенді (сыртқа) өседі де қатерлі ісіктерге (злокачественные опухоли) ұқсайды. Сондықтан алъвеолярлы эхинококкты микроскоп эрасына дейін бауырдың каллойдты рагі деп санаған» 1855 ж. Р.Вирхов бұл аурудың паразитпен шақырылатындығын дәлелдеген.

Альвеококкоздың келесі клиникалық түрлері бар. Симптомсыз түрі (1%), асқынбаған түрі (15%), асқынған түрі (83%). Бауырдан басқа өкпеде, сүйекге орналасуы мүмкін.

Асқыныстары - өт протоқтеріне шауып механическая желтуха шақыруы, бауырдан диафрагма, өкпеге жайылуы, эхинококктің шіріп езілуі, өтпен қолқа (желчно бронхиальные) арасының свищі, басқа мүшелерге метастаз беруі.

Алъвеококкоздың клиникасы - Көбінесе әйелдерде (67%) кездеседі. Әйелдерге тері, жүн өндегенде, ягода тергенде, бұғыны, иттерді күткенде жуғады. Альвеоқоккоз ұзақ уақыт өседі. Белгісіз кезең үзакқа созылады. Іштің болмашы ауыруы сезіледі. Бауырда кішкене, өте қатты ісіқ анықталады (симптом Любимова). Дискомфорт - шеміршек астының қысылуы, аппетит нашарлануы, жалпы жағдайдың бұзылуы, тері қышынуы (аллергический зуд), бөртпе, кейде дене сарғайуы байқалады.

Асқынған түрінде аталынған симптомдарға қоса - дене сарғайады, іштің терісінде қан тамырлары кеңиді (голова медузы) "ісік" диафрагма, іштің бетіне жайылады, бронхиалды свищ кездеседі.

Диагнозды анықтауға лабораторлы тексерістер көмектеседі. Қанда эозинофилия, реакция

Каццони (84% - положительна). Егер қиста бауырдың ішінде орналасса оны колмен

- (пальпациямен) анықтау өте қиынданады. Бұл жағдайда қосымша тексерістер -

перитонескопия жасалады, рентгенде обызвествленные очаги, пневмоперитонеумде бауырдың

конфигурациясы өзгергені, онъгң диафрагмамен байланыстылығы байқалады.

Трансумбиликалды портогепатография - кіндік венасына контрасты дәрі жібергеннен соң жасалатын рентгенограмма.

Ең ақыры диагностикалы лапаротомия қолданылады. Дифференциалды диагноз - Ең алдымен бауыр рагінен айыру қажет. Алъвеококкоз ұзақ уақыт өседі. Гидатиозды эхинококкте ісік жұмсақ, альвеоқоккте ісіқ өте қатты.

Бауыр циррозы, сифилис гумасы анамнез, реакция Вассермана көмегімен анықталынады.

Альвеококкоздың прогнозы гидатиозды эхинококқтен ауыр. Оның " мінезі" бауыр рагіне ұқсас, метастаз береді.

Альвеококкоз тек операциямен - бауыр резекциясымен емделеді. Операция ауыр, қатерлі, қан, өт ағуы күшті. 1912 ж. Ресейде бірінші болып бауыр резекциясын В.И.Мыш орындаған.

Радикалды операцияны орындауға мүмкіншілік болмағанда келесі паллиативті операциялар орындалады:

1) Алъвеококкті дренаждау

2) Өтке жол ашатын операциялар

3) Комбинированные операции

4) Кистаға, оның айналасына формалин жіберу (А.Г.Савиных, 1937ж.)

5) Пальмитин кислотасын жіберу (И.Л.Брегадзе), трипофлабин, сарколизин

Бауырды тексерудің арнайы тәсілдері.

I. Лабораторлы тексерістер:

1. Қанның биохимиялы анализі - трансаминаздар, щелочты фосфотаздар, қанның ұйыгыштығының көріністері,

2. Ультрадыбысты тексерістер

3. Компьютерлі томография

4. Тері арқылы бауыр пункциясы

5. Ангиография - целиакография, спленопортография, чреспеченочная портография, кавография

6. Лапароскопия.

Науқас 15. 52 жастағы мал дәрігері клиникаға келесі шағымдармен түсті: іште ісік пайда болуы және тағам қабылдағаннан кейін қарынның қысылуы. Науқастың басталуы бұдан 10 жыл бұрын (бауыр ісінуі) байқалған. 1983 ж. операциямен бауырдың эхинококк кистасы алынған. Эхинококк қапшығы тілініп, оның іші формалинмен жуылғаннан соң оның қуысы физиологиялық ерітіндімен толтырылып қапшық тігілген. Операциядан соң бір жылдан кейін эхинококк қайта өсіп ауру клиникаға қайтадан түскен. Аурудың жалпы жағдайы жақсы. Бауыры ісінген, оң қабырғалар жиегінен 3 көлденең саусақтай шығады. Бауырдың беті түйіртпектенген, қатты, ауырмайды. Бұнымен қоса жамбас қуысына жақын орында диаметрі 10 см. артық эластикалы, беті тегіс ісік анықталады.

Бауырдың қайталанып өскен эхинококкозды және метастазды іш эхинококкі диагнозымен ауруға қайталанған лапаротомия жасалынып - бауырдан, шарбы майынан, жамбас қуысынан эхинококк "ісіктері" алынған.

БАУЫР ЖӨНЕ ӨТ ӨЗЕКТЕРІ НАУҚАСТАРЫН АЖЫРАТУ .

Бауыр және өт жолдары науқастарымен ауыратын адамдарды консервативті және оперативті тәсілдермен емдеу жетістіктері диагнозды ерте және дұрыс шешудің зор маңызымен байланысты.

Диагнозды анықтағанда бауыр циррозы немесе -өттің тас науқасы деген жалпы түсінікпен шектеліп қалуға болмайды. Диагноз науқастың этиологиясын, патоморфологиялық бұзылысын, бауыр және өт жолдарының функционалды жағдайын, басқа мүшелердің (панкреатодуоденалды системасының), патологиялық өзгерісінің дамуын, бұрын қолданылған емнін шипалық әсерін қамтуы қажет.

Васильев-Вейль науқсы (Лептоспироз) жедел инфекциялы, септикалы, зоонозды науқас. Науқас таратушылар ұсақ сүт көректілер /тышқандар, хомяктар/ және - доныз, иіт, жылқы болады. СНГ елдерінде 100 мың адамның 1,35-5,4-де кездеседі.

Науқастың 3 қезеңі бар:

1 - септикалы - спирохеттер қанда табылады. Дене қызады, 39-40 градус. С дейін, лоқсу, іш ауыруы аппендикулярлы коликаға үқсас, бел, мойын, сирақ еттерінің ауырғыштығы және тырысуы. Наукастар тынышсыз, ашуланпаз, беті қызарған, ісінген, қөздері қызарған. Еріндерінде және иектершде язвалар, тіл кұрғақ, қоңырқай налетпен жабылған. Кеуде және аяқ-қол терісінде кішкене нүктеше қан құйылған. ІІІ-ІҮ тәуліктен бастап терінің және клегейлі қапшықтың сарғайуы, дәрет ағарған (ахолия). Баур ісінген және ауырғыш, лейкоцитоз, СОЭ повышена, бүйректер зақымдалған - нефроздар көрінісі байқалады. Бірақ дене ісінуі жоқ, артериадды қан қысымы қөтерілмейді.

2 кезенде - қызу бәсенденеді. Дене сарғайуы күшейеді, қанда азот қалдығы өседі, уремия, қанда спецификалы антитела қөбейеді.

3 кезеңде - 3-4 жүмадан кейін науқастың жалпы жағдайы түзеледі, бұлшық еттер және неврологиялық симптомдар жоғалады, дене сарғайуы бәсеңдейді, бауыр, бүйреқтер жағдайы жақсарады. Науқастардың өлімі 5-10%-тен 30% жетеді.

Инфекциялы мононуклеоз - жастар мен балаларда жиі. Науқас жедел басталады, интоксикациямен, лихорадкамен, лимфатикалы тқаньдер гиперплазиясымен, бауыр зақымдалуымен, қан кұрамы бұзылуымен (лейкоцитоз, атипиялы мононуклеорлар көбейуі).

КУ-лихорадкасы - риккетсиялы жедел инфекциялы науқас, өкпе зақымдалуымен қоса дамитын.

Науқастың 3 түрі бар:

1. Өкпедегі (пневмотическая)

2. Лихорадкалы

3. Менингоэнцефилитті.

Науқас жедел басталады. Қатты терлеу, әлсіздену, өкпе зақымдануы байқалады. Кейде дене сарғайуы мүмкін. Бүл бауырдың зақымдалатынын дәледдейді.

Бруцеллез - Көбінесе жастар және орта жастағыларда басталатын инфекциялы науқас. Инфекция тағамдану жолдары және жарақаттанған тері немесе кілегейлі қапшықтар, тыныс жолдары арк.ылы дариды.

Науқастың белгісіз (латентті), жедел (3 айға дейін), подострый (3-6 ай бойында) созылмалы және резидуалды түрлерін бөледі.

Бруцеллездің барлық түрінде ундилирациялы лихорадка,қозғалыс мүшелершің (фасция, апоневроз, мышцы, периартикулярные ткани) зақымдануы, буындар айналасында, сегізкөз және май кұйрық еттерінде ауырғыш түйіртпешелердің пайда болуы байқалады.

Токсоплазмоз - Нерв жүйесі және бауыр зақымдануы көріністері басым. Дене сарғайуы, гепато және спленомегалия, анемияға ұшыратады.

Бауыр абсцесін айыруда жедел медикаменттік және токсикалық бауыр зақымдалуларын есте ұстаған жөн.

Бауырдың созылмалы науқастарының басталуындағы (цирроз) алкогольдің әсері Лаэнеқктен бері белгілі.

Жедел және созылмалы гепатит - Жедел гепатит - арақпен улануда байқалады.

Созылмалы гепатиттің себептері көп, (полиэтиологичное заболевание) бауыр паренхимасымен тамырларының ошақты деструкциясыз өтетін қабыну процессі. Бүның келесі түрлері бар:

а/ Холестатикалы созылмалы гепатит болашақ биллиарлы цирроздың алғашқы немесе басталу қезеңі.

б/ Люпойдты гепатит немесе жас әйелдердің циррозы (14-30 арасындағы). Ауыр, қайталанғыш, дене сарғайуымен сипатталатын бауыр науқасы. Бауыр және басқа мүшелердін қемістігіне ұшыратады. Аутоиммундық процесстер әсерінен бауыр клеткалары жарақаттанады. Люпоидті гепатиттің келесі көріністері бар:

1) Гипергаммаглобуленемия

2) Қанда аутоантительдер

3) Бауырдың лимфоидты инфилътрациясы

4) Кортикостероидты препараттармен емдеудің жақсы эсер беруі

5) Гепатитке қоса басқа аутоиммунды зақымданулардың байқалуы.

Бауыр туберкулезы .

Бауыр сифилисі.,

Бауыр эхинококкозы - Бауырдың паразитті науқастарының ең жиісі. Эхинококк туіні бауыр қақпасын қысса дене сарғаяды, асцит, спленомегалия байқалады. Аллергиялық көріністері қышыну, бөртпе, дене сарғайуы, қан қүрамы өзгеруі (эозинофилия), СОЭқөтерілуі. Диагноз үшін рентгенді, лапароскопиялы, радиоизотопты сканированиенің, ЭХО және ангиографияның, серологиялық тексерістің маңызы зор.

Описторхоз (^Виноградов науқасы) - науқастарда әлсіздену, тәбет нашарлануы, оң қабырғалар астының ауыруы, бауырдың ісінуі, қатайуы байқалады. Тері және сыртқы клегейлі қапшықтардың болмашы сарғайуы. Аллергиялық реакциялар (бөртпелер, Квинке ісінуі, қышыну), лейкоцитоз, эозинофилия, СОЭ шапшандануы байқалады. Бауыр описторхозының ең негізгі көрінісі дуоденалды судан және дуоденалды каналдан паразпттің коп жұмыртқасының табылуы болады және теріде аллергиялық сынақтың оң болуы.

Клонорхоз - Карпалы балықтарды шикі қабылдағанда клонорхозды метацерқаримен жұтынатын бауырдың паразиттік наукасы. Өт жолдары кеңиді, қалынданады, олардың эпителийлері сыдырылады. Өт жолдарында паразиттер шоғырланады. Сондықтан паразиттер дуоденалды суда және дәретте өте көп. Өт шығуы бұзылады, ангиохолецистит басталады, кейде панкреатит басталады. Оң қабырғалар асты ауырады, тері және клегейлі қаггшықтар (кейде) сарғайған.

Фасциолез з - Науқас арықтардың, тағамдардың қайнатылмаған суын ішкенде, осындай сулармен суарылған огородта өскен овощтармен фрукталарды пайдаланғанда басталады. Науқасты шақратын Fasciola hepatica, f. gigantica паразиттары өт жолдарында, олардан өтіп бауырда орналасады. Бауырда микроабсцесстер береді. Науқастың әлсіреуін, бас ауыруын, дене қызуының көтерілуін шақырады, бауыр қатайады, ісінеді.

Диагнозды анықтауда дуоденалды суда және дәретте гелъминттің жұмыртқаларын табудың маңызы зор.

Шистосоматоз - наукастың зәр-жыныстық, ішектің және Жапондық түрлері белгілі. Науқас себебі ауыз және тері арқылы дариды. Паразиттер іштің вена көк тамырларына еніп оларда өсіп өнеді. Қан арқылы бауырға шауып цирроз және порталды фиброзге ұшыратады. Ішек шистосоматозынын ақырғы кезеңінде бауыр циррозы және спленомегалия. порталды гипертония, асцит, өңеш қөк тамырларының варикозы және дене тамырларының варикозы және дене сарғайуы байқалуы мүмкін.

Амебиаз - тоқ ішектің паразитті науқасы, ыстық аймақтарда жиі кездеседі. Науқастың себебі Entamoebahystolytica цитолитикалық фермент. Бұл фермент бауыр және басқа тқандердің зақымдалуына ұшыратады. Дизентерия амебасы кірленген қолдар, су, және тағамдар мен ауыз арқылы дариды.

Ішектен амеба венозды система арқылы бауырға, өклеге және басқа мүшелерге дариды да гепатит, бауыр абсцессін, өкпе абсцессін шақырады. Тік, сигма түсті, айналмалы, басқа тоқ ішектің язвасын береді.

Бауыр комасы - Ішектерден қанға церебротоксикалды (аммиак, фенол) заттардың жайылуына байланысты бауырдың және нерв жүйесінің нашарлануы. Бұл жағдайда бауыр паренхимасы некрозданады.

Бауырдың қатерсіз ісіктеріі - Бауыр ангиомасы, аденомасы.

Бауырдың қатерлі ісіктері - Бауыр рагі, сирегірек саркомасы. Ракгің первичный және вторичный (біріншіден 60 рет жиі) түрлері бар.

Өттің және өт жолдарының қатерлі ісіктері әйелдерде еркектерден 4-5 рет жиі кездеседі. Ең жиі өт карциномасы байқалады.