Ішек науқастарын ажырату .

Ащы ішектің міндеті - тағам қорыту және сіңіру. Ішек шырынында энтерокиназа (трипсиноген, трипсин) ферменттері бар.

Тоқ ішекте - углеводтер қоруын және белоктар шіруін қамтамасыз ететін микробты флоралар көп.

Ішектердің науқастарының көріністері өте көп және күрделі. Олар 3 топтан тұрады:

1. Ac қорытуының бұзылуы - іш ауыруы, диспепсия, ішек маторикасының бұзылуы.

2. Вазомоторлы нейровегетативті симптомдар.

3. Резорбциялық бүзылыстар (сіңіру бұзылуы).

Аталған өзгерістерді айыруда копрологиялық дәретті макро-микроскопия және химиялық теқсерудің маңызы зор.

Рентгендік және эндоскопиялық теқсерістер де өте маңызды.

Ұлтабар ішегінің кемістіктері (пороки развития):

а) Атрезиясы (бітеулуі) 20 мың нәрестенің біреуінде қездеседі. Көбінесе ер балада.

б) Туа байқалатын үлкен ұлытабар - 20-30 жасқа толған кезенде анықталуы мүмкін. Әлсіздікпен, жүдеумен, ауызда жағымсыз дәм, іштің ауырлануы, тәбет нашар, тағаммен кұсу. Құсықта өт және ұйқы безі шырыны көп.

в) duodenum mobile - негізінде болмайтын шажырқай пайда болып, ол ұлытабар ішегін бүгіп, тарылтады.

Ұлтабар ішегінің дивертикулы және оның асқыныстары :

Дивертикулит - дивертикулдың қабынуы;

Дивертикулдың язвасы;

Дивертикулдың түйілуі (непроходимость)

Дивертикулдың жыртылуы

Дивертикулдың қатерсіз және қатерлі ісіктері.

Үлытабар дивертикулында ауызда жарамсыз дәм, тәбет нашар, дене қызуы жоғары, жалпы дененің шеміршек аймағының немесе кіндік айналасының ауыруы. Науқас көріністері мысқылданып басталады да одан әрі қүшейе түседі. Ауырсыну қатты тағам қабылдағаннан соң кұшейе түседі. Ауыру арқаға шабады, кейде "голодный", аш қарында байқалады. Кейде қүсу. Құсықтың иісі жаман (шіріген). Дивертикул Фатер еміздігін қысса - дене сарғайуына ұшыратады, ұйқы безі шырыны ағуына кедергі жасап - дәретті бүзуы, іш кебуін қарын қышқылының азайуына үшыратуы мүмкін.

Дуаденит - Үлытабар ішегінің қабынуы - дистрофиялық зақымдануы.

Бульбит - ұлытабардың луковицасының қабынуы.

Оддит - Одди сфинктерінің қабынуы.

Науқастар дуоденостаз әсерінен, оған ұзақ уақыт қарын қышқылының көрсететін зиянынан басталады.

Дуоденит және перидуоденит аппетит нашарлануымен, ауыз құрғауы және жағымсыз дәм сезілуімен, сілеқей қөп шығуымен, іштің кіндік айналасының созылу, толу сезімі, лоқсу, бас ауыруы, жалпы әлсіздену, гипотония, кейде іштің шаншып ауыруы, интоксикация, жұмыс қабілеті төмендеу, жүдеу, дене бозаруы, ақырында белокті, витаминді, электролитті алмасулардың бұзылуымен сипаттанады. Тіпті дене сарғайуы, пигментациясы, шаштың, тырнақтың трофикалық өзгерістері, анемия, қан белогінің азайуы (созылмалы дуоденитте) анықталады.

Актиномикоз - созылмалы жұқпалы науқас. Келесі клиникалық түрлері бар - бастың, тілдің, мойынның, кеуденің, іш қуысының, зәр мүшелерінің, сүйектің, терінің, буынның, орталық нерв жүйесінің, тіпті барлық мүшелердің бірдей ақтиномикозы зақымдануы мүмкін .

Ұлытабар ішегінің актиномикозінде іштің болмашы ауыруы, іш өтуі, кұсу, лоқсу байқалады.

Ұлтабардың туберкулезінде - Қарынның Пилеродуоденалды бөлшегі қалың, жұмсақ, ісінген, ақшыл-перламуторлы жабысқақтармен жабылған.

Язвалы инфильтрат, оның беті тегіс емес, түйіртпекті, екі кривизнада үлкейген, ісінген лимфатикалық бездер көп.

Крое науқасы - патологиялық процесс ұлытабар ішегінде орналасқанында өт коликасы және оның кейінде ішек түйілуіне, кейде дәретпен қорытылмаған тағам қалдығы шығады. Бул үлытабар ішегімен тоқ ішек арасында свищ (жылан көз) пайда болғанын дәлелдейді. Қанның щелочті фосфотазасы көтеріледі.

Рентгенмен тексергенде қарынның қабырғаларының кіші кривизна және антралды бөлімі тұсының қатайғандығы, үлытабардың және ащы ішектің бастама бөлімінің тіктенгені байқалады.

Ұлтабардың ісіктері - Сиреқ кездеседі. Литературада небары 350 қатерсіз ісігі қабарланған.

Қатерлі ісіктері барлық тағам қорыту мүшелерінің ісіқтерінің 0,4-0,5% кұрады.

Қатерсіз ісіктер - аденома, липома, фиброаденома, шванномалар. Үлытабар фиброаденомалары полипке үқсас, аяғы бар.

Ащы және тоқ ішектердің іштей басталатын аурулары:

Меккель дивертикулы - көбінесе ол жамбас (подвздушная) ішегінің алдыңғы бетінде, баугенді заслонкадан 40-50 см қашықтықта орналасады. Үзындығы 15 см жетуі мүмкін. Дивертикул инфекцияланып қабынғаннан кейін анық көріністер береді. Бұлар - ішек түйілуі (странгуляция, заворот, дивертикулдың жыртылуы, қатерсіз және қатерлі ісіктері. Осымен байланысты іштің әр түрлі жедел науқастарына операция жасағанда оның негізгі себебі Миккель дивертикулы болуы мұмкіндігін ұмытпаған жөн.

Меккель дивертикулының язвасы - Клиникасы бойынша резекциядан соңғы анастомоздың язвасына өте ұқсас - іш ауырғыш, диспепсиялық бүзылыстар, мелена, кейде дәретпен қоса қорымаған тағам қалдъгқтары.

Долихоколон - тоқ ішеқтің ұзаруы адамдардың 3-8% жиірек ер адамдарда кездеседі.

-

Ішек туберкулезінде -Ішектің функционалды бүзылыстары байқалады: іш өтуі, іш кебуі, дәрет шығуының сиректенуі, іш күрілдеу, созылуы, желдің көп жиналуы.

Ішектің қатерсіз ісіктері-і - липома, лейомиома, гемангиома, полип, полипозды және ворсинкалы аденомалар.

Ішектің қатерлі ісіктері - ащы ішектің рагі барлық рактің 1-2%

Ащы ішектің саркомасы - Ac қорыту мүшелерінің қатерлі ісіктеріне 0,5-0,6% құрады.

Ащы ішектің лимфагрануломатозы – лимфогрануломатоздың 1-4% кұрады.

Ащы ішектің метастазды карциномасы - Кассиди-Шолъте синдромы - ең бірінші көрінісі қайталанғыш іш өтуі болады. Оның себебі 5-окситриптаминнің (серотонин, энтерамин) көп пайда болуы.

Спецификасыз язвалы колит - Науқастың негізгі белгісі тоқ ішектің клегейлі қабатының язвалануы. Язвалар ішектің подслизистая, сирегірек мышечная қабатына дейін дамиды. Язва кейде тесіліп перитонит қөрінісін береді. Науқастың клиникасы өте көп және қүбылмалы: қансыз немесе қан аралас диарея, іш ауыруы, жүдеу, әлсіздену, дене қызуы, запор, анорексия, анустан сілекейлі, ірінді, қан қосылған дәрет шығуы, лоқсу, құсу, тік ішектің ауыруы, іш кебуі, аменорея, запордың поноспен алмасуы, тенезма, метеоризм.

Региональды илеит (Крон науқасы)- Көбінесе жамбас ішегінде орналасатын спецификасыз қабыну процессі. Дегенмен ішек-қарынның басқа бөлшектерін де зақымдандырады.

Науқастың жедел, орташа және созылмалы кезеңдерін бөледі. Әр қашан ішек қабырғасының некрозданып, язва және тыртықтануы салдарынан ақыры ішектің тарылуына соғады.

Науқастың себептері анық емес. Көптеген баламалар белгілі (туберқулез, вирусты инфекция, лимфа жүйесінің зақымдануы).

Науқастың клиниқасында 3 кезең бар - басталу, дамыған және асқыну кезеңдері.

Ең негізгі көрінісі - іш өтуі. Тәулігіне 2-5-6 қайтара, дәрет көпірген, сулы, азғана слекей және қан қосылған.

Іш ауыруы оң жамбас аймағында орналасқан және дәрет алу алдында күшейеді. Метеоризм, лихорадқа, аурудың асқынғанында бірнеше жүма бойында. Кейде жамбас тұсында "ісік" (қабынған ішек конгломераты) анықталынады, ісік аумағында іштің қатайуы мүмкін. Сирегірек аяқ-қол буындарының ауырғыштығы (псевдоревматического типа). Анемия, азғана нейтрофильді лейкоцитоз, СОЭ өте жоғары. Ішектің мол зақымдалғанында - гипопротеинемия.

Науқастың асқынған қезеңінде - ішек түйілуі, свищтері, перфорациясы. Рентгенмен тексергенде - симптом струны анықталады.

Спру - ұзаққа созылатын "майлы" іш өтуімен, ауыр жүдеумен, анемиямен, алмасу процессінің бұзылуымен, поли және гипоавитаминозбен, остеопорозбен, тетаниемен сипатталатын созылмалы наукас.

Созылмалы энтерит және энтероколит .

Созылмалы энтероколиттің клиникасы ішектің ең ауыр зақымдалган бөліміне байланысты. Науқас ұзаққа созылады, қайталанып ауырланады, аурудың жағдайы үзіліссіз нашарлана тұседі, жүдейді, дәрет бұзылады (іш өтуі және дәрет шықпауы алмасып тұрады). Іш өткенде дәрет қашаға ұқсас және мөлшері көп (полифекалия). Диареяның себептері - су және электролиттер алмасуының бұзылуы, ішек қозғалысының күшейуі, ішек қабырғаларының зақымдануы, сумен электролиттерді сіңірудің бұзылуы т.б.

Ең жиі кездесетін симптомдардың бірі - іштің кебуі, ауыруы және күрілдеуі, іштің әр бөлшегінде сезілетін төгілу, қүйылу (переливание) сезімі. Іштің ауыруы тұрақты және ол іштің жоғарғы және орталық бөлімдерінде орналасады. Іш ауыруы эр дайым толғақша, приступше күшейіп тұрады. Іш ауыруы диетаны бұзумен, ауыр жұмыспен байланысты.

Ішті басқанда оның әр бөлімінің ауырғыштығы анықталады. Жалпы әлсіздік, күтпеген уақытта дене қызуы немесе тітіркенуі, бас айналуы, жүдеу.

Тері кұрғақ, шаш түсқіш, тырнақ сынғыш (трофикалық бұзылыстар әсері). Аталынған жалпы бұзылыстарлың себебі - ас қорыту және сіңіру процессінің бұзылуынан заттардың алмасуының нашарлануы болады.

Сондықтан гипопротеинемия, алъбуминдер азайъпт, глобулиндер көбейуі, углеводты, майлы, витаминді, су жэне электролиттер алмасуының бұзылуы байкалады.

Науқас клиниқасы:

1. Полиартрит. Көбінесе қол басының буындары зақымданады.

2. Шеткері лимфа бездері үлқейеді.

3. Дәретте май көп.

4. Дәретте қан немесе мелена.

5. Іште "ісік" анықталуы. Бүл "ісік" қабынған лимфа бездері және шажырқайдан құралады.

Уиппа науқасы - интестиналды липодистрофия, мезентериалды хиладенэктазия, шажырқайдың липргранулематозы. Ащы ішектің лимфа бездерінің және шажырқайының зақымдануымен сипатталатын системалы, өте сирек кездесетін науқас. 1974 ж. дейінгі литературада 250 ауру туралы жазылған.

Лимфа тамырларында, лимфа бездерінде, кейде ащы ішек қабырғасында майлы заттардан қүралған гранулемалар анықталады. Науқастың ақыргы қезеңдерінде - жүдеп-жадау, хилезды асцит, гипопротеинемия, лимфа бездерінің ісінуі, гипотония, гиперхромды анемия анықталынады.

Диагнозды анықтауда стеаторея, лимфаденопатия, полиартрит, тері питментациялануы, гипотония жэне энтеробиопсияның маңызы зор.