Қола дәуірінің археологиялық ескерткіштері: Тұрақтар, зираттар.

• Андрондықтардың шаруашылығы мен кәсібі

20. Ерте қола дәуірінде (б.з.б. XVIII – XVI ғғ.) мал өсіру, негізінен отырықшылық, бақташылық түрде болды.

    • Андронтықтар тұңғыш рет қыста малды қолда ұстау тәжірибесін енгізді.

21. Мал шаруашылығындағы жайлаулық тәсіл дегеніміз: Жартылай көшпелі мал шаруашылығы.

22. Мал бағудың көшпелі түріне көшу қалыптаса бастаған дәуір: Қола.

23. Қола дәуірінде тебіндеп жайылуына байланысты саны артқан мал: Қой мен жылқы.

24. Тебінді жайылым – бұл малдың қар астынан жем-шөпті аршып жей алуы.

25. Түйе қолға үйретілді: Б.з.б. ІІ мыңжылдықта.

    • Зерттеу кезінде Орталық, Батыс Қазақстаннан табылған түйе сүйектері айқын дәлел. Үшқатты қонысынан түйенің қыш мүсіні, Ақсу-Аюлыдан бота сүйегі, Алексеевка қонысынан түйе сүйектері табылған.

26. Андроновтықтардың жер өңдеу құралы: тесе.

27. Андроновтықтар айналысқан егіншілік түрі: Теселі егіншілік.

28. Теселі егіншілік ең алғаш дамыған кезең: Қола.

29. Андроновтықтардың астықты ору үшін қолданған құралдары: Орақ.

    • Қола және мыс орақтар Шығыс Қазақстандағы Мало-Красноярка, Батыс Қазақстандағы Алексеев, Солтүстік Қазақстандағы Степняк қонысында және Жетісудан жерінен табылған.

30. Көкшетау жерінде қола шалғы табылған қоныс: Шағалалы.

31. Қола дәуіріндегі ыдыс жасаудың ең өрістеген түрі: Көзе құмыралар жасау.

32. Андрондықтар сүт өнімдері мен етті сақтау үшін: Еденде арнайы шұңқыр қазған.

• Андрондықтардың баспанасы

33. Қола дәуірінің қоныстары көбінесе орналасты: Өзендердің жағасында, кейде көл жағалауларында.

    • Қоныстар, әдетте, 5 – 10, кейде 20 шақты үйден тұрды.

34. Қола дәуірінің тұрғын үйлері екі түрге бөлді: Жартылай жертөле үйлер, жер бетіне салынған үйлер.

    • Тұрғын үйлердің аумағы 100 м²-ден 300-400 м²-ге дейін жетті.

    • Қола дәуірінің ең көлемді баспаналары табылған Орталық Қазақстандағы мекендер: Бұғылы, Ақбауыр, Кент.

35. Андрондық жанұяның үйлерінде қасиетті деп санаған орын: Ошақ.

36. Киіз үйдің шығу тегі байланысты: Андрондықтардың жеңіл баспанасымен.

• Қоғамдық құрылысы, діни сенімдер

37. Қола дәуірі алғашқы қауымдық құрылыстың ыдырай бастаған кезеңі.

38. Алғашқы адамдардың рулық қауымнан кейінгі қалыптасу жүйесі: Тайпа.

39. Қола дәуірінде Қазақстан жерін мекендеген тұрғындардың қоғамдық құрылысы: Рулық – тайпалық құрылым.

40. Қола дәуірінде жеке меншік қалыптасты.

41. Рулық ұжымдық меншіктің орнына келген меншік түрі: Жеке меншік.

42. Мүлік теңсіздігінің қалыптаса бастаған дәуірі: Қола дәуірі.

43. Қола дәуірінде қауым ішінде мал-мүлік теңсіздігінің шығуы: Әлеуметтік теңсіздікті тудырды.

44. Қола дәуірі кезіндегі жоғары дін басылары: Абыздар.

45. Қола дәуірі абыздарының негізгі міндеттері: Салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптардың орындалуын қадағалау.

46. Қола дәуірінде әр түрлі жыртқыш аңдардың тістерінен жасады: Тұмарша.

47. Қола дәуірінде адамдарды жерлегенде басын қаратқан жақ: Батыс немесе Онтүстік-Батыс.

48. Андрондықтардың тасқа салынған суреттері табылды: Таңбалы, Жасыбай, Хантау.

49. Петроглифтардың көп шоғырланған Жетісудағы ескерткіші: Таңбалы.

• Андрондықтардың бет пішіні

50. Антропология – адамның сыртқы биологиялық қасиеттерін зерттейтін ғылым.

51. Тарихтың әр кезеңінде белгілі бір аймақта өмір сүрген халықтардың түр-түсіндегі ұқсастық, өзгерістерді зерттейтін ғылым: Тарихи антропология.

52. Жерімізде ерте заманнан мекендеген адамдардың бет пішіні туралы деректер: Қола дәуірінен басталады.

53. «Андрондықтар мұрынды келген, бет сүйегі шығыңқы емес, көздері үлкен. Кескін-кейпі ірі, дене құрылысы мығым, жігерлі, келбетті адамдар болған» - деп андрондықтардың сырт бет-бейнесін сипаттаған академик: Валерий Павлович Алексеев.

54. Қола дәуіріне тән бас сүйегі үлкен, беті кішкене, мұрны таңқылау адам сүйегі табылған Жамбыл облысындағы қорым: Ойжайлау.

55. Қостанай жеріндегі Алексеев қорымынан табылған адамның бет пішінін жасаған антрополог: М.М.Герасимов.

56. Қола дәуірінде Қазақстан аумағын мекендеген нәсілдер (андрондықтар): Еуропеоид.

• Беғазы-Дәндібай мәдениеті

57. Қола дәуірін жоспарлы зерттеу басталды: 1946 жылы.

58. Қазақстан жеріндегі қола дәуірін түбегейлі зерттеуді бастаған ғалым: Ә.Х.Марғұлан.

59. Орталық Қазақстандағы қола дәуірі үш (3) кезеңге бөлінеді:

    • Нұра кезеңі: Б.з.б. XVIII – XVI ғғ.

    • Атасу кезеңі: Б.з.б. XV – XII ғғ.

    • Беғазы-Дәндібай мәдениеті: Б.з.б. XII – VIII ғғ.

60. Беғазы-Дәндібай мәдениетіне жататын жерлеу орындарының көпшілігі: Обалар.

61. Беғазы-Дәндібай мәдениетінің ерекшелігі: Жерлеу орындары құрылыстарының ірілігі.

    • Беғазы-Дәндібай қорғандары биіктеу болып келеді және ұсақ қиыршық тастар мен топырақтан тұрғызылып, етегі үлкен қақпақтастармен бекітілген.

    • Беғазы-Дәндібай мәдениетіне жататын қыш құмыралардың ернеуі тік, бүйірі шығыңқы, түбі тегіс.

62. Андрон мәдениетінің археологиялық символы: Самай сырға және алқа.

    • Зергерлік өнері пайда болды: Б.з.б. XVI – XIV ғ.ғ.

Ерте темір дәуіріндегі қазақстан

1. Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы

2. Сақтар

Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы

1. Темір дәуірінің қамтитын аралығы: б.з.б. 8 ғасыр – б.з. 6 ғасыры.

   • Ерте темір дәуірі: б.з.б. 8-3 ғасырлар.

   • Кейінгі темір дәуірі: б.з.б. 3 -б.з. 6 ғасыр.

2. Темір дәуірінің бөліну кезеңі: 2-ге.

3. Б.з.б. 2 мыңжылдықтың ортасында қазақ даласының шөлді өлкеге айналуы әкелді: Егіншілікпен айналысу тиімсіз болды.

4. Ерте темір дәуірінде мал басының көбеюіне байланысты қалыптасты: Көшпелі мал шаруашылығы.

5. Жылқыны қолға үйретуге байланысты ойлап табылған жаңалық: Үзеңгі мен ауыздық.

6. Көшпелі мал шаруашылығы қалыптасқан кезең: Ерте темір дәуірі.

7. Табиғаттың дайын өнімін пайдаланған аңшы-терімшілерден көшпелілердің айырмашылығы: Өнім өндірді.

• Мал шаруашылығының белгілі аймақтарда бірнеше түрі болды:

8. Таза көшпелі тұрмыс қалыптасқан аймақтар: Батыс және Орталық Қазақстан.

9. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы дамыған аймақтар: Шығыс Қазақстан, Жетісудың таулы аймақтары, Алтай мен Тянь-Шань.

10. Отырықшы шаруашылық дамыған өңірлер: Сырдария, Шу, Келес өзендерінің аңғарлары.

• Дәстүрлі көшпелі мал шаруашылығының дамуына байланысты қалыптасқан жайылымдар:

• Көшпелілердің жазда мал жаю орындары: Жайлау.

• Көшпелілердің күзде мал жаю орындары: Күзеу.

• Көшпелілердің жылы қоралары бар тұрақтары: Қыстау.

• Көктемгі жайылым: Көктеу.

Малды қыста жаюға байланысты қалыптасқан жайылым: Тебінді.

3 000 жыл бұрын аталып, біздің заманымызға дейін жеткен ежелгі мерекенің бірі: Наурыз.

Көшпелілердің әбден жетілген құрылыс үлгісі саналатын баспанасы: Киіз үй.

Киіз үй негізгі екі бөліктен құралған: Жабуға арналған киіз және ағаш қаңқа.

Киіз үйдің ағаш қаңқасы үш бөліктен тұрады: Кереге, уық, шаңырақ.

Киіз үйдің негізі: кереге.

Ерте көшпелілердің баспаналарында пеш орналасты: Баспананың ортасында.