- •Жаратылыстану-техникалық факультеті География және экология кафедрасы
- •Пән:Экология және тұрақты даму
- •Құзіреттілік түйіндері
- •Баға қоюдың критерилері
- •Дәрістердің күнтізбелік-тақырыптық жоспары
- •Практикалық (семинарлық) сабақтардың күнтізбелік-тақырыптық жоспары
- •Осөж сабағына әдістемелік нұсқау
- •Глоссарии
- •Дәрістерге қысқаша конспектілер
- •1.Экологияның бөлімдері: Аутэкология, Демэкология, Синэкология, Ғаламдық экология.
- •2.Орнықты даму» терминінің пайда болу тарихы
- •3.Экологиялық проблемалар, олардың осы заманғы экономикалық және саяси үрдістерді алатын орны мен рөлі.
- •1. Популяция туралы түсінік.
- •2. Популяцияның статикалық сипаттамасы
- •3. Популяцияның динамикалық сипаттамасы
- •Бірлестіктер экологиясы (биоценология) ретінде әр түрлі түрлерге жататын популяциялар (өсімдіктер, жануарлар, микроорганизмдер) жиынтығын біртұтас организмдер деңгейінде зерттейді.
- •Экожүйедегі энергия ағысы Биосферадағы биогеохимиялық айналым
- •XX ғасырдың соңындағы орнықты даму
- •Әлемдік экологиялық проблемалар қүрылысы
- •1.Қазақстан Республикасының табиғи ортасын тұрақсыздандыру процестері, себептері мен салдары.
- •2.Ядролық сынақтардың адамзатқа тигізетін зардаптары.
- •3.Қазақстандағы экологиялық проблемалары.
- •Топырақтын ауыр металдармен ластануының қалалар мен аймақтар бойынша көрсеткіші
- •Қазақстан жеріндегі радиациялық апат аймақтары
- •Пайдаланылған әдебиеттер
- •Оқытудың сырттай формасы үшін күнтізбелік-тақырыптық жоспар
- •Экология және тұрақты даму пәнінің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілу картасы
- •1. «Рим клубының» негізін салған қайраткер:
- •2. Экожүйелердің құрылысын, қызметі мен дамуын зерттейтін сала:
- •3. Адаптация дегеніміз, бұл:
- •5. Берілген организмдер жұптарының қайсына "жыртқыш-жемтік"қарым-қатынасы тән:
- •6. В.И.Вернадский Жердің қандай аймағын Биосфера деп түсінген?
- •10. Ормандық экожүйенің бірінші қоректік деңгейін қандай организмдер иеленеді:
- •11. Төменде келтірілген анықтамалардың қайсысы бәсекелестік құбылысын түр аралық қатынастар тұрғысынан қарағанда неғұрлым дәл және толық сипаттайды?
- •1. Синэкология нені зерттейді:
- •2. Экология ғылымының “экологиялық болжам” деп аталатын бөлімі немен шұғылданады?
- •1. Демэкология нені зерттейді:
- •8.Популяция саны бірнеше жыл бойы тұрақты болуы мүмкін, егер:
- •1. «Адамның қоршаған ортасы» ұғымы қандай, бір-бірімен байланысты, екі бөлімнен (компонеттен) құралады:
- •1. Өнеркәсіптің экологиялық принциптері мен стратегиясы дамудың қандай жолдарын қарастырады:
- •2. В.Шелфордтың "толеранттық" заңына сәйкес :
- •3. Экологиялық факторлардың көпшілігі бойынша толеранттылық ауқымы тар организмдер қалай аталады:
- •4. Популяцияның статикалық сипаттамаларына не жатады:
- •5. Экологиядағы 10% ережесіне сәйкес:
- •1. Биосфераның орнықтылығы неге тәуелді:
- •2. Ю.Либихтың минимум ережесі мен в.Шелфордтың толеранттық заңының арасында айырмашылық бар ма?
- •1. Экология ғылымының “демэкология” деп аталатын бөлімі мынадай мәселені зерттейді:
- •2. Экологияның қолданбалы маңызы неден білінеді?
- •3. Мұхиттың терең қабаттарына тіршіліктің таралуын абиотикалық факторлардың қайсысының шектеу ықтималылығы жоғарылау?
- •4. Туылым мен өлім-жітім көрсеткіштері қандай өлшем бірліктері арқылы өрнектеледі?
- •5. Өсімдіктер экожүйеде қандай қызмет атқарады?
- •1. Қауымдастық құрамындағы табиғи популяциялардың құрылымы мен санын зерттейтін экологияның бөлімі:
- •2. Экологияның міндеттерінің бірі:
- •3. Келтірілген экологиялық фактолардың қайсысы тропикалық ормандағы шөптесін өсімдіктердің тіршілігін шектейді?
- •4. Популяцияның максималды туылымы дегеніміз, бұл:
- •5. Табиғи экожүйелердің орнықтылығы неге байланысты емес:
- •6. Биосфералық қорықтар құрудың мақсаты:
- •6. Табиғатты қорғау дегеніміз – бұл:
Пайдаланылған әдебиеттер
Негізгі:
«Экология және қоршаған ортаны қорғау» 2006 жыл Асқарова Н.И.
«Жетісу экологиясы» Ахаев. С.Т. Алматы 2003 жыл.
3.Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу қуралы. А, 2000.
4.Мамбетказиев Е., Сыбанбеков Қ. Табиғат қорғау. Оқу қуралы. А, 2000.
5.Сағымбаев Г. Экология негіздері. А, 1995.
6.Оспанова Г.С., Бозшатаева Г.Т. Экология. Алматы, «Экономика»,2002.
Қосымша:
Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау. Оқу қуралы. А,2004.
Ақбасова А.Ж., Саинова Г.Ә. Экология.Алматы, «Бастау»,2003.
Бейсенова Ә., Самақова А., Есполов Т., Шілдебаев Ж. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Алматы, «Ғылым»,2004.
Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. А, 1991.
Горелов А.А. Экология. Курс лекций. Москва, «Центр», 1997.
Стадницкий Г.В., Родионов А.И. Экология. Санкт-Петербург, «Химия», 1996.
Будыко М.И., Глобальная экология. – М.: Мысль. 1977.
Петров К.М., Общая экология. Учебное пособие. - С-пб.: Химия, 1997.
Бейсенова А.С., Шильдебаев Ж.Б., Саутбаева Г.З. – Алматы: Галым, 2001.
Экологическая антология // Сб. публикаций (перев. с англ.), 1993.
Горелов А.А. Экология. Курс лекций. – М.: Центр, 1997.
Шилов М.А. Экология. – М.: Высшая школа, 2000.
Алексеев С.В., Груздева Н.В, Муравьев А.Г. Практикум по экологии.М: 2001.
Постановление правительства РК «Об утверждении положения государственном мониторинге недр РК» от 27.01.97г.
Мамышев М. Қазақстандағы жердің экологиялық жағдайы // Жаршы, 2000, №1,
Исаева Қ. Аграрлық өнімде бәсекеге қабілетті болуы керек. // Талдықорған, 2005, 8 сәуір
Ауыл шаруашылығы. Сельское хозяйство: Казахстан. Қазақ және оның аймақтары. // Ақиқат, 2002, №1, 11 б.
Сатыбалдин З. Ауыл шаруашылығының өзекті мәселелері және оларды шешу жолдары // Ақиқат, 2001, №3, 23-29 бб.
Новиков Ю.В. Экология, окружающая среда и человек.. М,, 1998, 320 с.
Родзевич Н.Н. Геоэкология и природопользование. М.:Дрофа, 2003, -256 с
Чигаркин А.В. Введение в прикладную экологию.А, 2002, 136 с.
Чигаркин А.В. Геоэкологический маркетинг.А,2002, 135 с.
Семин В.А. Основы рационального водопользования и охрана водной среды. М., Высшая школа, 2001.-320с.
Новиков Ю.В Экология, окружающая среда и человек. Уч. пособие для вузов М., Гранд-ФАИР, 2001.
Беров С.В. и др. Охрана окружающей среды. – М.: Высшая школа, 1991
Оқытудың сырттай формасы үшін күнтізбелік-тақырыптық жоспар
№ |
Тақырыптың атауы |
Дәріс |
Практикалық |
СӨЖ |
1 |
Экология ғылым ретінде анықтамасы. Экология пәні, мазмұны, мақсаты мен міндеттері. Экология ғылымының қалыптасу кезеңдері және құрылымы. Экологиялық зерттеу әдістері. |
1 |
|
15 |
2 |
Экологияның бөлімдері: Аутэкология, Демэкология, Синэкология, Ғаламдық экология. «Орнықты даму» терминінің пайда болу тарихы. Экологиялық проблемалар, олардың осы заманғы экономикалық және саяси үрдістерді алатын орны мен рөлі |
1 |
|
15 |
3 |
Дара организмдер экологиясы. Ю. Либих "Минимум заңы" В.Шелфордтың төзімділік (толерантность) заңы Стенобиоттық және эврибиоттық организмдер. |
|
|
15 |
4 |
Популяциялық экология – демэкология. Популяция туралы түсінік. Популяцияның статикалық сипаттамасы. Популяцияның динамикалық сипаттамасы |
|
|
10 |
5 |
Қауымдастықтар экологиясы -.синэкология. Бірлестіктер экологиясы (биоценология) ретінде әр түрлі түрлерге жататын популяциялар (өсімдіктер, жануарлар, микроорганизмдер) жиынтығын біртұтас организмдер деңгейінде зерттейді. .Организмдер бірлестіктерінің қалыптасуы, құрылымы, динамикасы, қарым-қатынастар, энергия және зат алмасулар, сандық және сапалық өзгерістер, биологиялык өнімділігі мен бірлестіктердің тұрақтылығы туралы жан-жақты мәселелер қаралады. |
|
|
10 |
6 |
Биосфера және оның тұрақтылығы. Биосфера туралы концепцияның қалыптасуы. Биосфера және ноосфера туралы В.И.Вернадскийдің ілімі, тірі зат концепциясы. Тірі заттың әлемдік ролінің анықталуы. Антропогендік әрекеттік концепциясы күшті геологиялық және геохимиялық факторлар ретінде. Экожүйедегі адамның орны мен ролі. Казіргі кезең биосферасы. Биосферадағы заттар айналымы.Әлемдік биогеохимиялық циклдар. В.И.Вернадскийдің негізгі биогеохимиялық заңдары. Өндірістің дамуы және қоршаган ортаға түсетін салмак. |
|
|
10 |
|
Тұрақты даму. Әлеуметті-экологиялық дағдарыс және тұрақты даму. Тұрақты қоғам моделі, оның іске асу касиеттері мен принциптері. Тұракты дамуды қамтамасыз етуде халықаралық қызмет атқару. Тұрақты даму теориясын ғылыми анықтауда халықаралық ұйымдардың қызметі (NEF-New Есоnоmіс, Fоundation, Халықаралық тұрақты даму институты, МИУР, Канада, БҰҰ қызметі). |
|
|
10 |
8 |
Табиғи қорлар және табиғатты тиімді пайдалануҚорғалатын территориялар қоршаған ортаны қорғаудың бір түрі ретінде. Генетикалық әртүрлілікті қорғау. Биосфералық резерваттар. Биосфералық резерваттарды дамытудағы Севиль стратегиясы. Қызыл кітап. Халықаралық ұйымдардың кұжаттары. Жердің табиғи қорларының сипаттамасы. Табиғи қорлардың классификациясы және онымен адамзатты қамтамасыз ету проблемасы. Жердің табиғи қорларының сипаттамасы: литосфера, гидросфера және атмосфера. Табиғи қорлардың классификациясы және онымен адамзатты қамтамасыз ету проблемасы. |
|
|
10 |
|
Барлығы: |
2 |
4 |
95 |