13. Физико-географическая характеристика Предполесской провинции.

Перадпалеская правінцыя (Заходняе, Усходняе Перадпалессе).

Плошча – 42 683 км2 (20,6 %)

Межы – на пн – Зах-Бел і Усх-Бел правінцыі; на пд – Палеская

2 акругі, 8 раёнаў

Выцягнута з зах на ўсх вузкай паласой

Геалаг будова

4 геаструкт вобл крышт фунд: Бел-Прыбалт грануліт пояс, Цэнтральнабел зона, Віц гранул масіў, Осніцка-Мікашэв вулк-плутан пояс.

Тэктан стр-ры – Падл-Бр ўп, Палес седл, Прып прагін, Бел антэкл (Бабр пахав выступ), Арш ўп (Чэрвен структур затока), Жлоб седл;

Варонеж антэкл (Клінцоўскі грабен).

Гл заляг фунд: -250 м, да 4000 м.

Магут зям кары – ад 44 да 51 км; Раёны з павыш сейсмічнасцю

Платф чахол:

Pr2: амаль па ўсёй тэр акрамя ўсх пераваж 100 - 200 месцамі да 700 м;

Pz1(кембрый, ардовік, сілур) – на захадзе да 300-350 м;

D – на ўсхозе – да 3000 м;

E,P,T – адсутнічаюць;

J – на захадзе і ўсходзе да 70 м;

K – амаль па ўсёй тэрыторыі да 200 м;

Pg – пераважна на захадзе да 50 м;

N– астравамі да 20 м

Q – ад 20 да 150 м, пераважна каля 100; 3 - 4 зледзяненні;

Пераважаюць SZ водна-ледавіковыя адклады

Карыс выкапні: Толькі з Q адкладамі

Цагел і цэм гліны – толькі малыя радовішчы;

Пяскі буд – Быценскае, Акалоцкае, Бярэзінскае.

ПUC – Кутоўскае, Скабінскае, Гара Таварная, Ахоцічы.

Торф – Стубла-Заслаўе, Арэхаўскі Мох, Пціч, Туршоўка Чортава, Вяха Вялікая, Дзікае, Ямна-Крыўскае.

Раўніны – 150-200 м – Прыбугская, Баранавіцкая, Слуцкая/ Генет тыпы: вод-лед, марэн-водна-лед.

Хар рысы: нахіл на поўдзень, двухярусная будова.

Формы рэльефа: гляцыядысл, яры, лагчыны, краявыя лед грады

Клімат Цэнтр аграклім вобласць

Гад сум сон рад – 3800-3950 МДж/м2

Рад баланс – 1600 – 1850 МДж/м2 (вялікая розніца)

ліпень – +18,0 – +18,5 град.

студзень - -4,0 - -6,5 град. (-5 - -7,5 град.)

Вегет перыяд 195 – 208 дзён, Сумы тэмп – 2600-2800

Ападкі: 600 – 650 мм

Нёманскі і Цэнтральнабярэз гідралаг раёны

Гушч гідраграф сетка – 0,36 – 0,42 км/км2

Модуль сцёку – 4-5 л/с з 1км2

Праходзіць вадападзел. Пераважна на поўдзень.

Тып жыўл – змеш з перавагай снег, на зах – грунтавога.

Шмат вадасх – Сялец, Лактышы, Чырвонаслаб, Любанскае, Чыгірынскае, Асіповіцкае.

Д-п – 35,6 % (ад 42,3 % Баран раўніна да 24,6 Бабр раўніна);

Д-п заб – 34,7 %

Т-бал ніз – 13,4 % пераваж супясч глебы

Расл-ць – падзона грабава-дубова-цемнахвойных лясоў - близ да сяр па РБ

Ворыва – 31,2 %;

Лугі – 15,2 %;

Лясы – 39,8 %;

Хмызнякі – 1,5 %;

Балоты (адкрытыя) – 2,4 %;

Землі пад вадой – 1,8 % ;

Іншыя землі – 7,8 %.

НП – Белавежская пушча;

Заказнікі рэспуб значэння – 21;

Помнікі прыроды рэспуб значэння – 31 (120,21) – батанічныя – , геалагічныя – .

14. Физико-географическая характеристика Полесской провинции.

Палеская правінцыя Плошча – 59 505 км2 (28,7 %) (Брэсцкае, Прыпяцкае, Мазырскае, Гомельскае Палессе).

Межы – на пн – Перадпалес правінцыя; пд – дзярж мяжа

4 акругі, 11 раёнаў

Самая вялікая плошча, паўднёвае становішча

Геалаг будова

5 геастр абл крышт фунд: Бел-Прыбалт гранул пояс, Цэнтральнабел зона, Осніцка-Мікашэв вулк-плутаніч пояс, Цэнтральнапрып блок, Брагін гранул масіў

Тэкт стр – Вал-Аз пліта, Укр шчыт, Рус пліта: Падл-Бр ўпадз, Палеская седл (Мікаш-Жытк выступ), Прып прагін, Жлоб седл, Браг-Лоеў седл; Варонеж антэкл (Грамяцкі пахав выступ).

Глыб заляг фунд: ад 0 да 6 000 м.

Магут зям кары – 44 (мін.) - 51 км;

Вял кол-ць разломаў выцягн з пд-зах на пн-ўсх (фундамент);(платформавы чахол).

Платформавы чахол:

Pr2: акрамя паўднёвага ўсходу 100 – 200 м, месцамі да 400 м;

Pz1 (кембрый, ардовік, сілур) – на захадзе (Брэсцкая ўпадзіна і Валына-Азоўская пліта) да 900 м;

D – на ўсходзе – да 4500 м у Прыпяцкім прагіне;

C – да 1000 м у Прыпяцкім прагіне;

P,T – крыху больш за 20 м і больш за 600 м адпаведна - у Прыпяцкім прагіне і на захадзе;

J – заходняя і ўсходняя часткі да 200 м;

K – амаль уся тэрыторыя да 300 м;

Pg – уся тэрыторыя да 100 м і неаген астравамі – да 50 м

Q – ад 20 (поўдзень) да 80 м, мах – 198 м; 1 - 3 зледзяненні;

Пераважаюць вод-лед, алюв і азёрна-алюв адклады

Самыя разнасткарысныя выкапні

Кал солі – Староб, Петр, Акцябрскае;

Кам соль – Староб, Мазырскае, Давыдаўскае;

Нафта – Прыпяцкі прагін больш 60 радовішчаў;

Буры вугаль – Жыткавіцкае, Брынёўскае, Тонежскае;

Гаручыя сланцы – Любанскае, Тураўскае;

Гіпс – Брынёўскае;

Каалін – Сітніцкае, Дзедаўскае;

Фасфарыты – Пагранічнае;

Мел– Хаціслаўскае, Кашары, Кабакоўска-Малецкае;

Гліны тугапл – Гарадоцкае, Жураўлеўскае, Астрожанскае

Цагел і цэм гліны – Падзяменскае, Кротава, Першамайскае;

Пяскі буд – Мухавецкае, Сожскае, Барыскавіцкае.

Пяскі фарм і шкловыя – Чэцверня, Ленінскае, Леніндар, Гароднянскае

Камень буд і абліц – Мікашэвіцкае, Глушкавіцкае, Сітніцкае

Торф – Булеў Мох, Грычына-Старобіскае, Выганашч. (параўнальна мала);

Сапрапелі – Чырвонае.

Рэльеф

Раўніны – 150-180 м – Маларыцкая, Загароддзе, Высокаўская;

Нізіны – 150-106 м - Брэсцкая, Жыткавіцкая, Васілевіцкая, Рэчыцкая.

Узвышшы – 170 – 221 м – Мазырскае.

Генет тыпы: алюв, аз-алюв, водна-ледав, другасныя марэнныя, градава-ўзгорыстыя краявыя лед ўтварэнні.

Хар рысы: плоскі рэльеф, забалочанасць.

Формы рэльефа: дзюны, эолавыя ўзгоркі, яры, лагчыны, краявыя лед грады.

Клімат Паўднёвая аграклім вобласць

Гад сум сонеч рад – 3900-4050 МДж/м2

Рад баланс – 1700 – 1850 МДж/м2

ліпень – +18,0 – +19,5 град.

студзень - -3,5 - -6,5 град. (-4,2 - -7,2 град.)

Мах. тэмпер за ўвесь тэрмін назіранняў у Беларусі (+38оС) была адзначана на метэастанцыі Васілевічы жнівень 1946 г.

Вегетац перыяд 200 – 215 дзён, Сумы тэмп – 2700-2950

Ападкі: 550 – 650 мм

Мах гадавая к-ць ападкаў межах Бел ў 1906 г. у Васілевічах (1115 мм), мін – ў 1953 г. у Івацэвічах (298 мм).

Гідраграфія Прыпяцкі гідралаг раён

Рэдкая гідрагр сетка – 0,30 – 0,40 км/км2

Модуль сцёку – 4-5 л/с з 1км2 і менш

Рэкі – басейн Дняпра і Прыпяці

Тып жыўл – змеш з перавагай снегавога і грунтавога

Самая вялікая працягласць разводдзя

Азёрнасць – невысокая. Азёры рэшткавыя і старычныя

Вадасх – Пагост, Светлагорскае і інш.

Д-п заб – 30,0 % (ад 43,7 % Мазырска-Лельч раўніна да 23,9 Сярэднепрып раўніна);

Д заб – 20,1 % ;

Тарфяна-балотныя нізінныя – 18,2 %

Расліннасць – падзона шыракаліста-хвоёвых лясоў

Ворыва – 22,0 % - мін. у РБ (ад 36,3 Высокаўская раўніна да 12,9 Мазырска-Лельчыцкая раўніна);

Лугі – 15,8 %

Лясы – 43,9 % мах у РБ (ад 62,3 % Мазырска-Лельчыцкая раўніна да 26,3 раўніна Загароддзе); Асаблівасці: Няма яловых лясоў;

Самая высокая доля шыракалістых – больш за 9 %;

Шмат забалочаных дробналістых лясоў;

Хмызнякі – 1,6 %

Балоты (адкрытыя) – 6,7 %

Землі пад вадой – 2,4 %

Іншыя землі – 7,6 %

НП Прыпяцкі – 82254 га;

Заказнікі рэспубліканскага значэння – 29 – 367416 га;

Помнікі прыроды рэспубліканскага значэння – 43 (690,78) – батанічныя – , геалагічныя – .