Компакт-дискілердің жасалынуы мен тиражированиесі.

Дисктерді жасаудағы негізгі тәсіл-матрицадан пресстелуі.Оригинал дайындалған және кодталған сандық сигналы бар шыққан сандық мастер-лентасымен формаланады.Жазылған оригиналды өңдеуде еріткіш шыныда қажетті рельеф туындайды,ол гальванопластика әдісімен никельдік оригиналға ауысады.Штамптау қысым кезінде құю әдісімен орындалады:кері матрицамен рельефі бар поликарбонатты подложка пресстеледі,беті шағылыстыратын қабатпен яғни лакпен жабылады.

Жазу мүмкіндіктері бар дисктер(CD-R,болванкалар) осы әдіспен орындалады,бірақ негізгі мен шағылыстыратын қабаттар арасында қыздыру кезінде қаратын органикалық қабатты әкеледі.Шығатын қалыпта қабат түссіз болып келеді,лазер сәулесі әсер еткенде мөлдір емес аумақтар пайда болады.Дискке жазылу уақытында жолдың ажыратылуын жеңілдету үшін рельеф формаланады,ондағы жол кадрлар мен төмендетілген амплитуда синхронизация сигналынан тұрады.Жазылатын дисктің органикалық фиксироваланған қабаттың шағылыстыру коэффициенті штампталғаннан қарағанда азырақ болып келеді,сондықтан да кейбір ойнағыштар (Compact Disk Player-CDP) стандартты алюминийлі дисктерге негізделген және оқудың қосымша беріктілгінің болмауынан CD-Rлар ойнайды.Мастер-диск лазердің көмегімен іске асады,бұл жүз немесе мыңнан аса көшірме шығара алмайды.Бір мастер-диск жарты сағаттай жазылады.Мастер-дисктің сапасының негізі мықты материалдардан жасалады.Егер компакт-дисктің үлкен емес тиражын басып алу керек болса ,онда оригиналдан химиялық осаждения және гальваноплстикадан металдық көшірме(матрица) алынады.Оны көшірмені басып шығаруға қолдана беруге болады.Бірақ бұдан біз аз көшірме ала аламыз,себебі матрицасы ақырын кете бастайды.Массалық дисктің өндірісі үш этаптан тұрады.Біріншіден мастер-дискке бірлік матрицасы жасалынады.Содан мықты металдан жасалынған мастер-дисктің көшірмесін алады.Бұл көшірмені көп рет екілік матрицаны жасауда қолданылады.

Бұл арқылы бір мастер-дисктің көшірмесінен көптеген жұмыс матрицасын алуға болады,технологиялық процесс кезінде қымбат емес материалдар қолданылады.Магазинде сатылатын компакт-дисктерді алюминиймен жабылған поликарбонат негізінде штамптайды.Жұқа алюминий жапқыш негіздің бетін қайталайды,лазерлі сәуленің шағылуы арқылы онда тереңдігі бар ма жоқ па екендігін анықтайды.Айтылған технология дыбыстық дискілерді сол сияқты CD-ROM ды өндіру кезінде қолданылады.

Дисктегі ақпараттың оқылуы тіркеу негізінде алюминий қабатынан шағылысқан интенсивтідіктің өзгеруі кезінде оқылады.Сәулелену фотодатчикке келіп түседі,электрлік синалдың өлшемі тегіс беттен шағылысқан сәулеге тәуелді болады.Жазылуы кезінде компакт-дисктің тереңдеуі(штрихтар) тұрлаусыздықты көрсетеді.Датчиктен шыққан күшті сигнал бетке (плато) сәйкес келеді,ал әлсізі-тереңге сәйкес келеді.Жазылу жолынана сәуле өткенде,арнайы процессті яғни екілік данный формаға немесе дыбысты түрлендіретін тізбекті импульсті электрлік сигналдары формаланады.

Дисктегі әрбір штрихтің тереңдігі 0,12мкм,ал кеңдігі-0,6мкм.Штрихтар спиральді жоллдан ары орналасады және олардың көрші виткаларының арақашықтықтары 1,6мкм тұрады,яғни бұл жолдың тығыздығы 1600 TPI(Tracks Per’Inch-орналасқан жолдардың тығыздығының өлшем бірлігі).Штрихтің ұзындығы және жазылу жолдың платоның аумақтары 0,9 дан 3,3 мкм дейін өзгере алады.Дисктегі жолдар дисктің орталық отверстиясының арақашықтығынан басталып,сырттағы шеті 5мм-ден аяқталады.Жалпы спиральдің ұзындығы шамамен 5км болады.

Егер компакт дисктен данныйлар жазылған орын табу керек болса,онда оның координаталары дисктің басында оқылады,содан кейін оқитын құрылғы қажетті виткаға орналасады да анықтаоған тізбекті биттердің пайда болуын күтеді.

Компакт-дискте данныйлардың оқылуы мен жазылуы оқитын құрылғыға қатысты жолдардың сызықты жылдамдығының тұрақтылығы кезінде орындалады.Сондықтан да спиральдің ішкі виткілеріндегі ақпараттың оқылуы кезінде диск тез айналуы керек.Барлық компакт дисктер блоктарға(секторларға) бөлінеді,жазылуы мен ойналу жиілігі секундына 75штук болады,ал бұл толық уақыт кезіндегі дыбыстың шығарылуы 74 минутта дискте 333000 блок орналасатындығын білдіреді.

CD-AD форматында жазылған дисктердің әр блогында 2532 байт данных болады.CD-ROM 304те одан қателіктерді түзету (ECC-ErrorCorection Code) және идентификациясы, синхронизациясы үшін қолданыладыал қалған 2048 байт пайдалы ақпаратты көрсетеді..Секундына 75 блок оқылғандықтан,CD-ROM дисководтары үшін данныйды жіберудегі стандартты жылдамдық 153600 байт/с немесе 150 кбайт/с құрайды.Дыбыстың ойналуы кезіндегі жалпы 74 минутта уақыт CD-ROM ның максималды сыйымдылығы 650 Мбайт болады. Компакт-дисктердің жазылу мүмкіндігі екі нұсқада-74 және 63 минутқа дейін шығарылады.

9.10.7.