9.17 Сурет

Видеодискте жазылған ақпаратты оқудағы оптикалық схема

Қабылдағыштың арқасында сигналдың формалауын басқаруға және ақпараттық жолдағы сәулелердің фокусировкасын коррекциялауға мүмкіндік бар.

9.10.

Компакт дискіден ақпараттың ойнауы мен сандық оптикалық жазудың принципі

9.10.1.

Компакт-диск құрылғысы

CD-DA дискінің конструкциясы (Compact Disk-Digital Audio,компакт-диск-сандық дыбыс) және дыбысты жазу тәсілі,онда стандартымен жазылады,Red Book атынан Sony және Philips тен жасалынған.Стандартты компакт-диск (CD) үш қабаттан тұрады;негізгі,шағылыстыратын және қорғайтын.Негізі ақпараттық рельеф әдісімен түссіз поликарбонаттан орындалған.Рельефтің бетіне металдық шағылыстыратын қабатты қояды(алюминийден,алтыннан,күмістен және т.б).Шағылыстыратын бетті қорғағыш поликарбонаттан жасалған қабатпен немесе нейтралды лакпен жабады,барлық металдық беті толығымен сырттағы контакттан қорғалатындай етіп.

Дисктің қалыңдығы 1,2 мм.

Дисктің ақпараттық рельефі орталықтан басталатын және тізбектей тереңдіктен құралған-пит(pits) үзіліссіз спиральді жолды көрсетеді.Питтердің арасындағы аралықты lands деген атпен айтылады.Питтердің реті және әр түрлі ұзындық аралығында дискте кодироваланған сандық сигнал жазылады;аралықтан питке дейін бірді білдіреді,ал пит пен аралықтың ұзындығын нөлді білдіреді.Жолдың виткалар аралықтары 1,4 тен 2 мкм дейін,ал стандарт 1,6 мкм аралығын анықтайды.

9.10.2.

Компакт-дискке жазу

Қазіргі таңда компакт –дискіге жазу жүйесінде ең кең тараған түрі:біркратты(CD-Recordable-жазылғыш) және көпкратты (CD-Erasable-өшіргіш CD,CD-ReWritable-қайтажазғыш CD).CD-RW және CD-E екеуі бір мағынаны береді-диск қайта жазып алады және өшіру мүмкіндік бар.CD-R,CD-E және CD-RW-оқуға арналған құрал сияқты және де дискі ретінде білдіреді.

Біркратты жазылуы үшін болванкалар қолданылады,яғни қарапайым компакт –дискілер,онда шағылыстыратын қабат алтыннан немесе күміс қабықшадан жасалынған,ал олардың арасында тіркейтін органикалық материалдан жасалған поликарбонатты қабатта орналасқан.Жазылуы кезінде Лазерлік сәуле таңдалған қабаттың нүктелерін қыздырады,ал олар қараңғыланады да,жарықты шағылыстыратын қабатқа жібермей қояды.

CD-R да ақпараттық структура ұйымдастырылады,құрылғы 9.10.1 бөлімде қарастырылған.Бұл программалық қамтамасыздық көмегімен дыбыстық,фото жіне видеодисктерді жазуға мүмкіндік береді,ал содан тұрмыстық дыбыстар жіне видеопроигрыватель ойналады.Бірақ айналы қабаттың шағылыстыратын икемділігі және CD-R дискідегі питтердің нақтылығы қарапайымдардан қарағанда төменірек,сондықтанда кейбір құрылғылар олармен тұрақты жұмыс істемей қалуы мүмкін.

Қайтажазғыш дискілерде органикалық қабықшадан жасалған аралық қабат қолданылады,ол сәуле әсерінен фаза қалпын аморфтыдан кристалдыққа немесе керісінше ауыстырады,нәтижесінде мөлдір қабат өзгереді.Қалпының өзгеруіндегі фиксациясы критикалық температурадан жоғары қыздырылған тіркеуші қабаттың материалы аморфтік қалыпқа ауысады және оны суыту кезінде де сақтап тұрады,ал егер критикалық температурадан төмен қыздырылса онда ол өзінің кристалдық қалпына қайтып келеді.Қазіргі дискілерге бірнеше мыңнан ондаған мың циклға дейін жаза аламыз.CD-RW оқылуы үшін фотоқабылдағышты күшейтудегі автоматикалық регулировкасы қажет,бірақ қарапйым CD-ROM және тұрмыстық проигрывательдер қарапайым дискілермен теңдей ойнауға икемділігі бар.

Қайтажазғыш диск сол жолдың структурасын және файлдық жүйесін иелене алады,ал CD-R да арнайы динамикалық құрастыруды және дискідегі бөлек файлдарды құртуға мүмкіндік беретін UDF(Universal Disk Format-универсалды дискілі формат)файлдық жүйесі ұйымдастырыла аламайды.

Лазердік жазудың және CD-ROM(Compact Disk-Read Only Memory)компакт-дискідегі ақпараттың ойнауын қарастырайық.CD-ROM- бұл ақпараттың оптикалық тасығышы.Алюминиймен жабылған 5дюймдік пластмассалық дискіде 650 Мбайт қа дейін данныйды сақтай аламыз,мысалға алға 333000 беттен тұратын текст немесе 74 минутты жоғарысапалы дыбысты жазуға болады.CD-ROM термині диск сияқты ақпаратты оқитын дисководқа да қатысы бар.

1982 жылы Philips және Sony фирмалары стандартты жариялады,онда сигналдың квантталу әдісі анықталды және олардың жазудың мүмкіндіктері сонымен қатар дискінің размеры анықталынды:сыотқы диаметрі 120мм,орталық отверстия диметрі 15мм,қалыңдығы 1,2мм.Бір дискіге Бетховеннің Тоғызыншы симфониясын жазып алуға мүмкіндік болатын.

Компьютерлік компакт-дискілер дыбыстық сияқты бірдей болады,бірақ музыка ғана емес оған басқа да ақпараттар жазылатын.Компьютерге қосылатын CD-ROM дисководтары дыбыстық компакт дискілердің проигрывательдерін еске түсіреді.

Компакт диск пооимерді материалдан жасалынады және металдық қабатпен жабылған болады.Ақпарат металдық қабықша жағыменоқылады.Алюминийдің бетіне тағы да бір қабат полимерді жапқыш жабылады,ол металды және дискіде жазылғанды қорғайды.Барлық этикеткалар мен жазулар дисктің беткі жағына жазады,ал төменгі жағымен ақпарат оқылады.

CD-ROМменде фотографикалық негативтер сияқты тиянақты болу керек.Олардың ойналуы үшін оптикалық құрылғылар қолданылады,сондықтан да ақпаратты жоғалтып алмас үшін дисктің беті таза және сызылып қалмауы керек.Дисктің бетіндегі әртүрлі түстер әртүрлі материалдардан тіркелген және шағылыстыратын қабаттан жасалынғандығын білдіреді.Тіркелген қабаттың CD-R дискі үшін көбінесе органикалық қосылуды,яғни шартты аттары “цианин” және “фталоцианин”қолданылады.Цианин көгілдір түсті және температураның ауыспалылығынан жарықтың сәулеленуімен сипатталады.Фталоцианин алтын түстес және тұракқтылық ьойынша цианиннен асып түседі.Шағылыстыратын материалдар негізінде алтын мен күміс кейде алюминий қолданылады.CD-RW дискінің органикалық қабаты сұр-қоңырлау болып келеді.

9.10.3.

CD-R/CD-RW дискілердің