
- •Микроэлектрониканың дамуының негізгі жағдайы және бағыты.
- •§ 1.1 Электронды аппаратураның элементтерінің ықшамдау (миниатюризация) және микроықшамдау (микроминиатюризация) кезеңдері.
- •1.1 Сурет. «Элемент-2» типті жазық модулдің құрылысы.
- •1.2 Сурет фэ типінің жазық модулі:а – монтажды плата; б – сыртқы түрі;
- •1.3 Сурет. Этажеркалы микромодуль:
- •1.4 Сурет. Микроэлементтер:
- •1.5 Сурет. Қалқаланған этажеркалы микромодульдің жалпы түрі
- •§ 1.2. Микроэлектрониканың жалпы сипаттамасы.
- •1.6 Сурет. Интегралды микросхемалардың сыртқы түрі
- •§ 1.3. Микроэлектрониканың дамуының тарихы.
- •1.7 Сурет. Транзисторларды дайындаудың топтық әдісі:
- •1.8 Сурет. Интегралды микросхемаларды дайындаудың топтық әдісі:
- •§1.4 Интегралды микросхемалардың классификациясы және микроэлектрониканың өнімі (изделие)
- •1.9 Сурет. Микроэлемктрониканың негізгі өнімдері (изделия)
- •§ 1.5. Интегралды микросхемалардың белгілеуінің жүйесі.
- •§ 2.1 Интегралдымикроэлектроникадақолданылатынқұбылыстар (явление), процесстержәнеәдістер.
- •2.1 Сурет Интегралды микроэлектроникада қолданылатын физикалық құбылыстар, процесстер және әдістер.
- •§ 2.2. Имс жұмыс істеуін анықтайтын, құбылыстардың және процесстердің жалпы сипаттамасы.
- •2.2 Сурет. Тасушы зарядтардың қозғалғыштығының қоспаның концентрациясына және температураға тәуелділігі.
- •2.3 Сурет. Бірқалыпты p-n-өткелдің облысында таралуы.
- •2.4 Сурет. Тура (а) және кері (б) бағыттарда түсірілген, сыртқы кернеу кезіндегі, p-n-өткелдегі зарядты тасушылардың таралуы және энергетикалық диаграммасы
- •2.5 Сурет. Оңзарядтың бетінде бар болуы (б– г) және бетіне жақын кезде жоқ болуы (а)планарлыp-n-өткелінің құрылымы.
- •§ 2.3. Микроэлектронды құрыллымдарды құрудың базалық физика – химиялық әдістері.
- •2.6 Сурет. Кремнидің термиялық тотығуын орнату құрылғысы
- •2.7 Сурет. Фотолитографияның процессінің схемасы:
- •2.9 Сурет. Екізоналы диффузионды қондырғының схемасы
- •2.10 Сурет. Бірзоналы диффузионды қондырғының схемасы: 1 – газды беруге арналған магистраль; 2 – сұйық диффузиант үшін қоректендіргіш; 3 – кварцты труба; иг – инертті газ; гн – газ –тасушы
- •2.11 Сурет. Ионды легірлеуге арналған қондырғының схемасы
- •Травление.
- •Глава 3 Шалаөткізгішті интегралды микросхемалар
- •§ 3.1 Типтік конструкциялар және шалаөткізгішті имс құрылымы.
- •§3.2 Биполярлы транзисторлар.
- •Планарлы-эпитаксиальды транзисторлар.
- •Шоттки барьері бар транзисторлар.
- •Көпэмиттерлі транзисторлар.
- •Әр түрлі структурадағы мдп-транзисторлардың параметрлері.
- •§ 3.4 Диодтар
- •Әр түрлі схема бойынша қосылған транзисторлық структура негізіндегі диодтың параметрлері
- •§3.5 Шалаөткізгіш резисторлар.
- •Диффузионды резисторлардың параметрлері. 3.3-таблица
- •§3.6 Шалаөткізгіш конденсаторлар
- •3.7. Биполяр имс дайындау технологиясы
- •Планарлы-эпитаксиалды технология.
- •Қосарлы технология.
- •Изопларлы технология.
- •§ 3.9. Имс шалаөткізгішінің герметизациясы мен бүрмесі
- •§ 3.10. Шалаөткізгішті имс - ны жобалау және өңдеу этаптары
- •4 Тарау
- •§ 4.1. Гибридті имс конструкциясы
- •§ 4.2. Қалыңпленкалы гибридті имс элементтері
- •§ 4.3. Жіңішке пленкаларды алу әдістерді
- •§ 4.4. Гибридті имс - ға арналған подложка
- •§4.5. Пленкалы резисторлар
- •4.15 Сурет. Жұқа пленкалы резисторлардың конструкциялары:
- •4.16 Сурет. Пленканың салыстырмалы кедергісінің оның еніне тәуелділігі: і-тунельді эффекттің облысы, іі-бұзылған беттің облысы, ііі-көлемдік қасиеттерінің облысы
- •§4.6. Пленкалы конденсаторлар
- •4.17 Сурет. Жұқа пленкалы конденсатордың жалпы түрі: 1-жоғары өтетін қоршау; 2-диэлектрлік пленка; 3-төменгі өтетін қоршау; 4-подложка.
- •4.18 Сурет. Кремний қышқылы негізіндегі пленкалы конденсатордың диэлектр өткізгіштігінің тәуелділігі:
- •4.19 Сурет. Қалдық газдардың әртүрлі қысымымен тозаңданған кремний моноқышқылы негізіндегі конденсаторлардың вас-ы:
- •§ 4.7. Пленкалы имс – дағы индуктивті элементтер
- •§ 4.8. Пленкалы өткізгіштер және контактілік алаңдар
- •§ 4.9. Қабатаралық изоляция
- •§ 4.10. Гибридті имс – ның пассивті элементтерінің әртүрлі конфигурацияларын алу әдісі
- •§ 4.11. Гибридті имс – ның навесный компоненттері
- •§ 4.12. Гибридті имс – ға арналған корпустар
- •4.13. Гибридті имс құрудың негізгі принциптері және жобалау кезеңдері
- •4.14. Гибридті имс жобалаудың бастапқы деректері
- •4.15. Гибридті имс топологиясын және құрылымын жобалау
- •5 Бөлім. Үлкен интегралды схемалар (үис)
- •5.1. Үис жалпы сипаттамалары және негізгі параметрлері
- •5.2. Үис классификациясы және қолдану аймақтары
- •5.3 Үис қарапайым базасы
- •5.4. Шалаөткізгішті үис құрылымы және жасау технологиясы
- •5.5. Гибридті үис құрылымы және дайындау технологиясы
- •5.6. Үис жобалаудың ерекшеліктері және негізгі кезеңдері
- •6 Бөлім. Байланыс құрылғыларна арналған негізгі микросхемотехникалар мен интегралды микросхемалар
- •6.1. Имс схемотехникалық ерекшеліктері
- •6.2. Биполяр транзистордағы сандық имс негізгі типтері
- •§6.4 Микроқуатты логикалық имс
- •§ 6.6 Сандық имс дамуының тенденциясы
- •§ 6.7 Аналогты (сызықты) имс негізгі типтeрі
- •§6.8. Аппаратуралық байланысқа арналған интегрлды микросхема
- •§6.9 Микропроцессор
- •§ 6.10 Аса жоғары жиілік (свч) диапазонының интегралды микросхемасы
- •Сапа, сенімділік және интегралды схемаларды қолдану
- •§ 7.1. Сапа теориясының негізігі түсінігі
- •§7.2. Сапа бақылау әдісі және имс сенімділік бағасы
- •§7.4 Имс сынағының санаттары мен түрлері
- •§7.6 Сапа көтерілуінің жолдары және имс сенімділігі
- •§7.7 Имс мен үис (бис)нің негізгі қолданыстары
- •§8.1. Функционалды микроэлектрониканың негізгі даму бағыттары
- •§ 8.2. Оптоэлектроника
- •249 Сериялы оптоэлектронды имс - ның электрлік схемасы
- •§ 8.3 . Акустоэлектроника
- •§ 8.4. Диэлектрлік электроника
- •§ 8.5. Хемотроника
- •§ 8.6. Биоэлектроника
- •§ 8.7. Микроэлектрониканың алдағы дамуы
Планарлы-эпитаксиалды технология.
Транзистор,диод,резистор,конденсатор және ішкісхемалық байланыстан тұратын қарапайым ИМС-ты(3.21 a-сурет) құру,осы технология бойынша 3.21-суретте келтірілген(бұл суретте шегінде бір ғана схема қалыптасатын пластинаның бөлігі көрсетілген).
Басында бірдей геометриялық өлшеммен және берілген меншікті кедергімен сипатталған пластинаның партиясы құрылады.Отандық өнеркәсіпте диаметрі 60-100мм және қалыңдығы 0,2-0,4мм меншікті кедергісі 1-10 Ом·см болатын кремний пластинасы қолданылады.Пластинаны бетінің химиялық өңдеу жолымен тазартуға әкеледі.Осыдан кейін пластинаның бетін маскирующий окисел құру үшін қышқылдандырады.Қышқылдандыру 1150oC температурада құрағақ немесе ылғалды ауада бірзоналы диффузионды пеште өндіреді.
Содан кейін бірінші фотолитография жасап шығарады:оның мақсаты транзистордың коллекторлы облысында жасырын n+ қабатты қалыптастыру үшін кремний қышқылының маскирующий қабатында терезелерін ашу болып табылады.Қышқылда терезе арқылы сурьма немесе мышьяктың диифузиясын екә стадияда 1-2мкм тереңдікке жүргізеді;нәтижесінде транзистордағы коллектордың астына жақсы өткізетін n+ облыс қалыптасады.(3.21 ,б-сурет)
Осыдан кейін пластинаның барлық бетінен кремний қышқылын алып тастайды пластинаны тазалайды ,n-типті кремний қабатын хлоридты әдіспен 1200oC температурадаэпитаксиалды вертикалды реакторда өсіреді(3.21,в-сурет).Осыдан кейін қалыңдығы 8-12мкм меншікті кедергісі 0,1-1,0 Oм·см болатын кремний қабатын алады.
3.21-Сурет.Планарлы-эпитаксиалды технология бойынша шалаөткізгіш ИМС-терді қалыптастыру.
1-p-типті пластина;2-кремний қышқылы;3-жасырын n+ қабат;4-эпитаксиалды n+ қабат;5-базалы p-облыс;6-Эмиттерлі n+ облыс; 7-металдану;8-МДП-конденсатор;9-ДИОд;10-биполярлы транзистор;11-p-типті диффузионды резистор.
Қайталап термиялық қышқылдатқанда қалыңдығы 0,5-1мкм қышқыл қабаты және екінші фотолитографиямен бөлетін диффузияда маскирующий қабатта терезе қалыптастырады.
Одан кейін бөлетін диффузия көмегімен изоляциялайтын p-облысты қалыптастырады.Диффузияның бірінші стадиясын өте төмен температурада (1000oC) жүргізеді,ал екіншісін өте жоғары температурада (1200oC) құрғақ оттегі атмосферасында эпитаксиалды қабаттың барлық терңдігіне бордың енуге керекті уақытында жүргізеді.Сол сияқты p-облыспен изоляцияланған коллекторлы n-облыс құрылады.(3.21,d-сурет).Изоляцияланған n-облыста қоспа таралуы біркелкі,ал изоляциялайтын p-облыста Гаусс заңына бағынады.
Изоляцияланған n-облысқа транзистордың,резистордың,және диодтың базалық облыстарын құру үшін акцеторлы қоспаның диффузиясын жүргізеді.Ол үшін үшінші фотолитографиядағы окисті қабатта керекті номиналда элемент реализациясы үшін қажетті өлшемдегі терезелер құрылады.Бор қоспасының базалық диффузиясын екі стадияда жүргізеді.Бірінші стадияны 900-1000C температурада инертті ортада жүеге асырады,осыдан кейін пластинаның бетінен азотты немесе фтористо-водородный қышқылда боросиликатты стеклоны травление жасау арқылы кетіреді.
Екінші стадияны қышқылдық ортада өте жоғары температурада жүргізеді,нәтижесінде белгілі бір тереңдікке бордың қайта таралуы журеді.Осыдан кейін тереңдігі 2,5-3,5 мкм меншікті беттік кедергісі 150-300 Ом/квадрат болатын базалық облыстар құрылады,ал пластинаның бетінде кремний қышқылының қабаты.(3.21 е-сурет).
Осыдан кейін эмиттерлі n+ облысы қалыптасады,олар транзистордың эмиттері,диодтың катодтары,конденсатордың қоршауы,коллекторлы облыстарға омдық контакт,кейбір кезде ішкісхемалық байланыс қызметін атқарады.Осы пластина үшін төртінші фотолитографияны жүргізеді,оның көмегімен n-типті кремнийге эмиттерлі және контактылы облыстың астына окисті қабатта терезе қалыптасады.Эмиттерлі n+ облысты қалыптастыру фордың диффузиясын бір немесе екі стадияда 0,8-2мкм тереңдікке жүргізеді.Осыдан кейін меншікті беттік кедергісі 5-20 Ом/квадрат болатын жоғарылегірленген n+ облыс пайда болады.(3.21,ж-сурет).Бұл облыста қоспа таралуы erfic функциясына бағынады.
ИМС структурасын қалыптастыру процесі алюминий металлизациясы (3.21,з,и-сурет) жолымен ішкісхемалық байланысты құру жолымен аяқталады.
Дайын микросхемасы бар пластиналарды зондты установка көмегімен функциялауға бақылауға ұшыратады.Жарамсыз микросхемаларды краскамен таңбалайды,одан кейін пластиналарды кристалдарға бөледі,олардың ішіндегі жарамдыларын құрастыруға жібереді.
Берілген ИМС-ты дайындау типтік процесінің негізгі кемшілігі жоғары температуралық операцияда ертеректе қалыптасқан облыста қоспаның қайта таралу мүмкіндігі болып табылады.
3.22-Сурет.EPIC-технология бойынша шалаөткізгіш ИМС-терді қалыптастыру.
1-n-типті кремний пластинасы; 2-n+ жасырын қабат;3-кремний қышқылы;4-поликристалды кремний.
EPIC-технология.Осы технология бойынша қарапайым ИМС-ты(3.21,а-сурет) қалыптастыру 3.22-суретте көрсетілген.Алдымен меншікті кедергісі 0,1-10 Ом·см n-типті кремнийлі пластиналар партиясын қалыптастырады,одан кейін оны травлениемен химиялық өңдеуге ұшыратады.
Содан кейін бастапқы пластинаға 1-2 мкм тереңдікке сурьма немесе мышьяк дуффузиясымен пластинаның барлық ауданына жасырын n+ қабат қалыптастырады.Бұдан кейін пластинаның бетінде термиялық қышқылдану жолымен қышқылдың маскирующий қабаты құрылады.Фотолитография әдісімен бұл қабатта изоляцияланған облыс астына терезе құрады(3.22,a-сурет).
Пластинаның рельефті бетіне қалыңдығы шамамен 1мкм қышқыл қабатын жағады.(3,22в-сурет).Пластинаның бетінде қышқылдық жырашық( канавка) жағынан қалыңдығы 0,2-0,25 мм болатын поликристалдық қабат өсіреді.(3.22,г сурет)Берілген қабат болашақ ИМС-тың негізі болып табылады.
Осыдан кейін пластинаны n-типті кремний жағынан окисті қабатқа дейін сошлифовать етеді.(3.22,д-сурет).Осы арқылы n+ типті жасырын қабаты бар n-типті кремний облысын алады,олар бір-бірінен SiO2 қабатымен изоляцияланған.Бұл облыстарда қышқылдау,фотолитография,диффузия әдісімен микросхема элементтерін қалыптастырады.Келешектегі ИМС-ты дайындау процесін планарлы-эпитаксиальды технологиямен жүзеге асырады.
EPIC-технология элементтер арасында изоляция алуға мүмкіндік береді,тұрақты жәнеайнымалы токпен,себебі окисті қабатпен құрылған сыйымдылық өте аз болуы мүмкін.Одан кейін EPIC-технология бір кристалда алтынды селективті диффузиялау жолымен жоғарыжиілікті және төменжиілікті диодтарды дайындауға мүмкіндік береді,сомен бірге n-p-n және p-n-p типті транзистордың бір кристалында дайындауды жеңілдетеді.Бұл технологиямен микроқуатты және тезәрекет ететін цифрлы және жоғары жиілікті аналогты ИМС-ты дайындау тиімді болады.
Бұл технологияның негізгі кемшілігі планарлы-эпитаксиалдыға қарағанда оның бағасы өте қымбат болады.