10.Компрессорлы әдіс арқылы мұнай ұңғымаларын меңгеру процесінің есебі калай жүргізіледі?

Мењгерудіњ компрессорлы єдісі фонтанды ±њѓыны мењгеруде, жартылай фонтанды жєне біршама механизацияланѓан ±њѓыларда ќолдануда кењ µріс алды. ¦њѓыѓа НКТ тізбегі т‰сіріліп ал саѓасында фонтанды арматура ќондырылады. Ќ±быр аралыќ кењістікке ќозѓалмалы компрессордан айдау ќ±быры ќосылады.

Газды айдаѓанда ќ±быраралыќ кењістіктегі с±йыќ НКТ башмагына дейін ыѓыстырылады немесе НКТ-ныњ т‰сірілу тесігіне дейін ол сєйкес терењдікте алдын ала жасалады. Газ НКТ-ѓа келіп, ондаѓы с±йыќты газдайды. Нєтижесінде т‰п ќысым біршама тµмендейді. Газдыњ шыѓымын баќылп, мµлшерлей отырып (ауа): ќ±бырдаѓы газды –с±йыќ ќоспаныњ тыѓыздыѓын, сонымен бірге т‰п ќысымын да Р₃ –да мµлшерлеуге болады. болѓанда аѓым басталады, осыдан ±њѓы фонтанды немесе газлифті режимге µтеді. Тєжірибе жєне т±раќты аѓым алѓаннанкейін ±њѓы аѓымы стационарлы режим ж±мысына ауыстырылып, ж±мысын жалѓастыра береді.

Мењгеру герматизацияланѓан ±њѓыларда процесстіњ параметрлерін ‰здіксіз баќылаумен ж‰реді. Сондыќтан єдіс біршама ќауіпсіз жєне ќабатќа депрессияны єсер еткізуде біршама тиімділіктерге жетеді. Біраќ компрессорлы мењгеру єдісі б±зылѓыш, т±раќсыз компрессорларда ќолдану ж±мысы шектеулі кей аудандарда ±њѓы терењдігі 4500-5500 метрде мењгеру ќасиеттілігі туады, ал терењдіктіњ µсуі ол да компрессорлы мењгеру єдісін ќолдануда оныњ ж±мысын шектейді.

Ќабат энергиясын с±йыќ шыѓаруда жєне єрт‰рлі жууларда барынша пайдалану ‰шін НКТ башмагы перфорацияныњ жоѓарѓы тесігіне дейін т‰сіріледі. С±йыќ баѓанасын НКТ башмагына дейін ыѓыстыру ‰шін, єсіресе µте ‰лкен терењдіктерде бірнеше мегапаскальѓа дейін кµтеретін ќуатты компрессорлар керек. Б±л мењгеруді ќиындатады, сондыќтан ќ±быр тізбегінде алдын ала аныќталѓан терењдіктерде т‰сірілетін тесіктер деп аталатындар жасалады. Ќ±быр аралыќ µтіп жатќан с±йыќ баѓанасы осы тесікке келгенде, айдау газы НКТ арќылы с±йыќќа ќосылып тесіктен жоѓары с±йыќ баѓанасын газдайды. Егер НКТ-даѓы с±йыќ баѓанасыныњ тесіктен кейінгі газдалѓан ќысымы Р₁ болса, онда т‰п ќысым Р_с мынаѓан тењ (2)

М±ндаѓы т‰п терењдігі (жоѓарѓы перфорацияѓа дейін); т‰сіру тесігі терењдігі; ±њѓы с±йыѓыныњ тыѓыздыѓы; ±њѓы ќисыѓыныњ орташа б±рышы.

Айдалѓан газѓа дейінгі т‰п ќысым (3) (2) (3) тен есептеп ќабат депрессиясын аныќтаймыз. Біраќ L діњ кµбеюімен Р₁ де кµбейеді, ол негізінен айтќанда газ шыѓымына тєуелді, біраќ (4) формулада аныќталѓан гидростатикалыќ ќысымнан 7-10% тыќ артыќ т‰сірілмейді. Сондыќтан терењ ±њѓыларда мењгеру ‰шін жоѓары ќысымды беретін компрессорлар ќолданылуы керек.

13.Корбанат, құмтас, алевролит және т.Б. Тұратын ұңғыманың түп маңы аймағын өңдеу қалай жүргізіледі?

Терминдегі (құмтас, аллевролит т.б.) коллекторларды ТҚ- мен өңдеу маңызы, ондағы қышқыл қоспа қабатқа барынша біртекті өтеді және оның өту контуры дөңгелекке жақын. Бірақ бұндай контур радиюсы қабат қалыңдығы бойынша әртүрлі, ол оның өткізгіштігімен, кеуектілігімен байланысты. Егер өткізгіштік, кеуектілік, карбанатты қабат қалыңдығы белгілі болса, онда шамамен қышқылдың қабатқа өту тереңдігін, немесе қышқыл қоспаның қажетті көлемін анықтауға болады.

ТҚҚ көбіне тек корбанатты компаненттерменғана әсерлеседі, ол терригенді коллектордың негізгі массасы болып табылатын силикатты қоспалар (кварц) және каолиндер (алюминисиликат) мен әсерлеседі. Бұл силикаттар HF-фторлы сутекті қышқылмен әсерлеседі. HF- кварцпен реакцияласуы келесідей өтеді: SiO₂+4HF=2H₂O+SiF₄

Пайда болған фторлы кремний SiF₄ ары қарай сумен әсерлеседі:

SiF₄+ 4H₂O= Si(ОН)₄+2Н₂ SiF₆

Кремний фторлы сутекті қышқыл Н₂ SiF₆ қоспада қалады. Ол Si(ОН)₄ кремний қышқылы гель болып, қабат кеуектерін бітейді. Оны жою үшін қоспада фторлы қышықыл болады. Жұмысшы қышқыл қоспасы терригенді коллекторлар үшін құрамында әдетте 8-10% тұз қышқылы және 3-5% фторлы сутек болады. Фторлы сутек қышқылы алюмосиликатты келесі реакциялардағыдай ерітеді:

H₄ Si₂O₉+14HF=2AlF₃+2SiF₄+9H₂O