31.Газлифті пайдаланудың қандай жалпы принциптері белгілі? Газлифті көтергіштің қандай конструкциясы бар?

Газлифтілі ұңғыма –бұл фонтанды ұңғыма, мұнда сұйықты газдандыруға қажетті жеткіліксз газды жер бетінен арнайы канал арқылы беріледі. Таза жер бетінен құбыр бағанасы 1 бойынша башмакқа 2 беріледі, мұнда сұйықпен араласып, ГСҚ құрайды, ол жер бетіне көтеру құбыры 3 арқылы көтеріледі. Айдалатын газ қабат сұйығынан шығатын газбен қосылады. Газдың сұйықпен араласуы нәтижесінде ГСҚ пайда болады, оның тығыздығы ұңғыманың түп қысымы сұйықты жер бетіне көтеруге жеткілікті болады. Газсұйық қоспасының тік құбырдағы қозғалыс теориясында айтылған барлық түсініктер және анықтамалар ұңғыманы газлифтілі пайдалануда және оның теориялық негізі болып табылады.

Бұл газлифтілі ұңғыманы зерттеу процедурасын, оның жұмысын реттеу және оптималды режимді қалыптастыруды оңайлатады. Сұйықты көтеру үшін, оның энергиясы қолданылатын, газ айдалатын ұңғыма-газлифтілі деп аталады, сол мақсатпен ауаны айдау кезінде –эрлифт деп аталады.

Ауаны пайдалану СКҚ ішінде өте тұрақты эмульсияның түзілуіне себеп болады, оны ыдырату үшін арнайы беттік –актив заттармен өңдеу, жылыту және ұзақ уақыт тұндыру қажет.

Газлифт ұңғымаларының жұмысы үшін 4-10 МПа қысымға дейін сығылған көміртегі газы қолданылады. Сығылған газ көзі болып, әдетте арнайы компрессорлы станциялар немесе компрессорлы газөңдеу зауттары болады, олар қажетті қысымды жетілдіріп және қажетті берілісті қамтамасыз етеді.

Осында газлифтті пайдалану жүйесі-компессорлы газлифт деп атайды. Егер газлифт үшін қолданылатын табиғи газ таза газды немесе газдеконденсат кен орындарынан болса, мұндай жүйе-компессорсыз газлифт деп аталады.

Газлифт көтергіштерінің конструкциясы

Газлифт ұңғымасаының жұмысы үшін қажетті екі канал, нақты жағдайларда концентрлі орналасқан құбырлардың екі қатарымен жасалады, яғни ұңғымаға бірінші (сыртқы) және екінші (ішкі) құбырлар қатары түсіріледі. Құбырдың сыртқы қатары диаметрі үлкен (әдетте 73-102мм) бірінші болып түсіріледі. Ішкі, диаметрі кіші (әдетте 48,60-73мм) бірінші қатардың ішіне екінші болып түсіріледі. Екі қатарлы деп аталатын көтергіш пайда болады, мұнда сығылған газ құбыраралық кеңістікке бірінші және екінші құбырлар қатары арасына айдалады, ал ГСҚ іші бойынша, құбырдың ішкі қатары бойынша көтеріледі. Құбырдың бірінші қатары әдетте, перфорация интервалына дейін түсіріледі, ал екінші қатары газдың жұмыс қысымына сәйкес, тереңдікте динамикалық деңгейден төмен түсіріледі, себебі қысым бірлігімен жазылатын СКҚ башмагын динамикалық деңгейден төмен батыру, әрқашан газдың жұмыс қысымына тең болады.

Екі қатарлы көтергішпен қамтылған газлифт ұңғымасның нақты динамикалық деңгейі құбыраралық кеңістіктің сыртында- шегендеу бағанасы және құбырдың бірінші қатары арасында қалыптасады. Егер құбыраралық кеңістік жабылса, және онда біршама газ қысымы болса, онда нақты, яғни жұмыс қысымы деңгейден төмен батырудан және құбыраралық сыртқы кеңістікте газдың гидростатикалыққысымныңі қосындысынан тұрады.

P₁=h¹pg+P₃ (1)

Екі қатарлы көтергіштер бұрын кеңінен қолданылатын, әсіресе құм шығарумен қиындатылған ұңғыманы пайдалану кезінде, жер бетіне шығаруымен қиындатылған ұңғыманы пайдалану кезінде, жер бетіне шығару қажеттігі туғанда көтерілетін ағыс жылдамдығы-шегендеу бағанасы бойынша қозғалысы кезіндегімен салыстырғанда, құбырдың бірінші қатары бойынша қозғалысы кезінде артық. Сол үшін бірінші қатардың башмагы, әдетте, түпке дейін түсірілетін. Сол уақытта қажет кезде екінші қатар құбырын түсіруді оңай өзгерте алады, бұл динамикалық деңгейдің өзгеруімен, алудың артуымен және басқа себептерге байланысты. Бірақ екіқатарлы көтергіш металлсымды қондырғы, сондықтан қымбат. Тек шегендеу бағанасы саңылаусыздығының жоқтығы кезінде амалсыз шара деп танылады. Екіқатарлы көтергіштің тағы бір түрі біржарымқатарлы, мұнда металлды үнемдеу үшін құбырдың бірінші қатары құйыршық бөлімнен (екінші қатардың башмагынан төмен) тұрады, ол диаметрі кіші құбырдан жасалады. Бұл конструкцияның металлсымдылығын елеулі азайтып, көтерілетін ағыстың жылдамдығын арттырады, бірақ түсіруді арттыру, бойынша операцияны қиындатады, себебі, бұл үшін алдымен бірінші қатар құбырының ілінуінөзгерту қажет. Газ құбыраралық кеңістікке айдалып, және ГСҚ құбырдың бір қатары бойынша көтеріледі, оның диаметрі ұңғыма шығымымен және оны пайдаланудың техникалық жағдайларымен анықталады. Сұйықтың нақты деңгейі әрқашан көтеру құбырының башмагы маңында орнатылады. Деңгей одан жоғары бола алмайды, себебі бұл жағдайда газ СКҚ ішіне кірмейді. Ол башмактан да төмен бола алмайды, себебі онда СКҚ ішіне сұйық кірмейді. Бірақ газ сұйық көтергіштің бүлкілдеу жұмыс режимі кезінде, сұйық деңгейі башмақ төңірегінде болады, және оны жабады.