Geografia

Geografia jako nauka:

• Początek – II w.p.n.e

• Twórca: Eratostenes

• Geo – ziemia, grapho – opis

• Dowody Arystotelesa na kulistość: obserwacja widnokręgu, obserwacja statku na horyzoncie, obserwacja zaćmienia księżyca

Rola środowiska przyrodniczego w rozwoju cywilizacyjnym.

Środowisko przyrodnicze – zespół warunków i zjawisk uzależnionych na danym obszarze (ukształtowanie, gleby, klimat)

Środowisko geograficzne – zespół warunków środowiska przyrodniczego oraz efekty działalności cywilizacyjnej człowieka.

Kierunki metodologiczne określające współzależność człowieka i przyrody:

1. Determinizm – twórcą jest Monteskiusz, przyroda determinuje rozwój cywilizacyjny człowieka. Głównym determinantem jest klimat.

2. Nihilizm – twórca jest Nietsche, zanegował wpływ warunków środowiskowych na rozwój cywilizacyjny człowieka.

3. Posybilizm – zakładał współistnienie człowieka i przyrody.

• Posybilizm aktywny – twórczą siłą jest człowiek, który potrafi wykorzystywać zasoby ludzkiej dla swojej potrzeby. Teoria ekonomii wprowadza terminy dóbr wolnych – ziemia rolna, woda, powietrze. Nie mają wartości, ich cena może być brana pod uwagę w cenie finalnej.

4. Ekorozwój – rozwój zrównoważony, mówi o integralności i równorzędności trzech celów:

• cel przyrodniczy

• cel środowiskowy

• cel ekonomiczny

Elementy geografii politycznej

Państwo:

• terytorium

• ludność

• suwerenna władza

Kryteria podziału państw:

• wielkość terytorialna

• demografia

• polityka / ekonomia

Kraje rozwijające się:

• krótka średnia długość życia – młodość demograficzna

• niski poziom wykształcenia

• drenaż mózgu – pozyskiwanie najzdolniejszych przez inne kraje

• płaszczyzna ekonomiczna

- wysokie zadłużenie

- zasoby siły roboczej

Konwencja waszyngtońska 1949 w sprawie Antarktydy:

• obszar może być wykorzystany jedynie w celach naukowych, nigdy w militarnych

• ochrona fauny i flory

• zakaz eksploatacji zasobów Antarktydy

Konwencja praw morza – ustala zakres działalności, 1981 wprowadza 2 strefy:

• pas wód terytorialnych – 12 mil morskich od linii wybrzeża, jest integralną częścią państwa, naruszenie traktowane jest jak naruszenie granic. W tym pasie kraje mają wyłączność żeglugi (z wyjątkiem cieśnin, które zostały zobowiązane do swobody żeglugi) i eksploatacji surowców.

• Strefa suwerenności ekonomicznej – ustalona w odległości 200 mil morskich. Suwerenność zakresie eksploatacji zasobów morza umożliwia jednak swobodę żeglugi.

3 wyjątki:

• podział morza północnego

• możliwość rozszerzenia suwerenności ekonomicznej (obszar szelfu)

• potraktowanie Odry jako rzeki granicznej

Konwencja praw morza powołuje władzę głębokiego morza:

• wyznaczanie szlaków żeglugi

• dzierżawa obszaru na połowiska

• ustalanie ilości połowów

• pobieranie opłat eksploatacyjnych i za połowy

Rozmieszczenie ludności.

3 strefy osadnicze:

• ekumena – obszar zamieszkały i zagospodarowany przez człowieka.

• subekumena – obszary słabo zaludnione lub niezamieszkały, ale wykorzystane ekonomicznie, np. pastwiska, pół pustynie, sezonowe eksploatacje surowców mineralnych, obszary objęte marikulturą, miejscowości turystyczne.

Marikultura – pozyskiwanie glonów do celów konsumpcyjnych bądź farmaceutycznych; gospodarka morska, miejsca wiertnicze.

• anekumena – to obszary niezamieszkałe, np. obszary wysokogórskie, obszary skażone, zdeformowane, zanieczyszczone.

5 Centra:

• Centrum Azji wschodniej: Chiny, Japonia, Korea (1,5 mld)

• Centrum Azji południowej: Bangladesz, Pakistan, Sri Lanka (1,5mld)

• Centrum Europy: Europa zachodnia (Anglia, Beneluks, Niemcy)

• Centrum Wybrzeża Wschodniego USA i Południowo-wschodnia Kanada

• Centrum: rejon zatoki Gwinejskiej: Nigeria, Ghana, Kamerun, Kongo, Gwinea, Wybrzeże Kości Słoniowej

Do największej koncentracji ludności należą tzw. Państwa – miasta:

Monako, Singapur, Bangladesz, Korea, Japonia, Watykan, kraje Beneluksu

Bardzo małe zaludnienie (poniżej 10 osob/km2): Islandia, Norwegia, Mongolia, Arabia Saudyjska, Nepal, Butan, Wietnam, Laos, Kambodża, Surinam, Australia z Oceanią, Guiana, Botswana i Nami, Republika środkowoafrykańska.

Polska => 125 osób / km2

Urbanizacja – to proces przestrzenny, czyli rozwijanie się struktur miejskich, jest to proces demograficzny, ekonomiczny związany w strukturze gospodarki oraz jest to aspekt kulturowy polegający na rozpowszechnieniu stylu życia miejskiego.