Семинар сабақтары

І. Тақырып. Тілдің анықтамасы және мәні. Тіл білімі және оның салалары. Тіл білімінің ғылымдар жүйесінде алатын орны. Тіл білімінің теориялық және практикалық мәні. Тілдің қоғамдық мәні мен қызметі – 1 сағат.

Проблемалық тапсырмалар:

1. Тіл дамуының өзіндік үш заңдылығына жеке-жеке талдау жасаңыз.

2. Тіл дамуының сыртқы факторы және ішкі факторына талдау.

3. Тілдің фонетикалық, лексикалық, грамматикалық жағынан дамуының қандай жолмен іске асатынын дәлелдеңіз.

4.Тіл жүйесіндегі қарым-қатынастар мен тілдің өзіндік табиғаты мен мәні.

5.Тілдің құрылысы, құрылымдық, жүйелік сипаттарын анықтаңыз.

6. Тіл білімінің негізгі салаларын атаңыз.

7. Жеке тіл білімі мен жалпы тіл білімінің айырмашылықтарын анықтаңыз.

8. Тіл білімі қандай ғылымдармен байланысты, анықтаңыз.

9. Тіл білімінің теориялық және практикалық мәніне атаңыз.

11. Тіл білімінің зерттеу нысаны мен міндеттерін атаңыз.

12. Лингвистикалық пәндердің құрамы және өзара қарым – қатынасын анықтаңыз.

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Аханов К. Тіл білімінің негіздері.Алматы: 1993 ж.

2. Ә. Хасенов. Тіл біліміне кіріспе. Алматы: 1990 ж.

З. А. Байтұрсынов. Тіл тағлымы. Алматы: 1990 ж.

4. Б. Қалиұлы. Тіл біліміне кіріспе. Алматы: 2009ж.

5. Б. Қалиұлы. Жалпы тіл білімі. Алматы: 2004ж

6. Қазақ совет энциклопедиясы. Алматы: 1983 ж.

II. Тақырып. Тілдің тарихи даму заңдылықтары. Тіл теориясы: Тілдің өзіндік мәні, сипаты, анықтамасы. Тілдің пайда болуы, дамуы. Тілдің қоғамдық сипаты – 1сағ.

Проблемалық тапсырмалар:

1. Адамзат тілі қашан шықты? Оның шығу себептері не?

2. Тіл теориясы туралы жалпы мағұлмат. Қандай теорияларды білесіз? Олардың өкілдері кім?. Олардың қателіктері неде?

3. Тілдің өзіндік ішкі даму заңы дегеніміз не?

4. Тілдің дамуы туралы қандай көзқарастарды білесіз?

5. Тіл дамуының қандай жолдарын білесіз?

6. Тілдің қай саласы өзгеріске (дамуға) бейім тұрады?

7. Тілдің жалпы заңдары мен жеке заңдарына не жатады?

8. Тілдердің бір-біріне қандай әсерлері болады?

9. Адстрат, субстрат, суперстрат дегеніміз не?

10. Тілдің қоғамдық қызметіне нелер жатады?

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Аханов к. Тіл білімінің негіздері.Алматы: 1993 ж.

2. Ә. Хасенов. Тіл біліміне кіріспе. Алматы: 1990 ж.

З. А. Байтұрсынов. Тіл тағлымы. Алматы: 1990 ж.

4. Б. Қалиұлы. Тіл біліміне кіріспе. Алматы: 2009ж.

5. Б. Қалиұлы. Жалпы тіл білімі. Алматы: 2004ж

6. Қазақ совет энциклопедиясы. Алматы: 1983 ж.

III. Тақырып. Әлем тілдері және оларды топтастыру (классификациялау). Тілдердің көп түрлілігі. Тілдерді жіктеудің түрлі жолдары: ареалды, генеалогиялық, типологиялық және әлеуметтік (функционалдық) жіктеу. Тілдік одақ туралы түсінік – 1 сағат.

Проблемалық тапсырмалар:

1. Тілдік туыстық ұғымы және салыстырмалы тарихи әдіс дегені не?

2. Тілдің өмір сүру формалары – оның қызметінің шарттарын айқындайтын тілдің көп түрлілігіне мысал келтіріп, сызба жасаңыз.

3. Туыстық қатынасты білдіретін славян, түркі тілдеріндегі сөздерге сызба құрастырыңыз.

4. Анатомиялық атауларға қатысты славян, түркі тілдеріндегі сөздерге сызба құрастырыңыз.

5. Табиғаттағы заттар мен құбылыстардың аттарына қатысты славян, түркі тілдеріндегі сөздерге сызба құрастырыңыз

6. Жыл мезгілдері мен тәулік бөлшектерінің аттарына қатысты славян, түркі тілдеріндегі сөздерге сызба құрастырыңыз.

Ұсынылатын әдебиеттер: