12. Opisz instrumenty polityki handlowej państwa .

14. 1 -taryfowe – cła

Cło jest najstarszym środkiem polityki handlowej. Jest to opłata pobierana przy przekroczeniu przez towar granicy celnej danego kraju. Jest klasycznym instrumentem polityki państwa w dziedzinie handlu zagranicznego. „Cło jest opłatą, którą importer lub eksporter musi uiścić na rzecz budżetu państwa przy dokonaniu transakcji zagranicznej”¹.

• Z punktu widzenia kierunku ruchu towarów wyróżniamy cła:

• importowe (przywozowe),

• eksportowe (wywozowe),

• tranzytowe (przewozowe).

-Cła importowe stanowią większość ceł stosowanych obecnie w gospodarce światowej. Jest to opłata pobierana przy imporcie danego towaru. Jest ona dla importera dodatkowym kosztem ponad cenę płacona zagranicznemu eksporterowi. Cło podwyższa cenę importowanego towaru na rynku krajowym, gdyż importer musi ten koszt pokryć. W skutek nałożenia cła popyt krajowy i import maleją, a podaż krajowa rośnie. Płatności z tytułu cła są dochodem budżetu państwa. W wyniku wprowadzenia cła importowego zyskują krajowi producenci towarów, gdyż ich towary są konkurencyjne.

Bezpośrednim efektem stosowania tych ceł jest przede wszystkim wzrost cen towarów importowanych, na które je nałożono. Skutkiem nałożenia może być spadek popytu towaru obłożenia cłem, a zatem także spadek ich sprzedaży. Jeżeli towary te nie są wytwarzane przez producentów krajowych może doprowadzić do spadku ich konsumpcji. W przypadku natomiast, gdy towary obłożone cłem są wytwarzane przez przemysł krajowy, wzrost cen towarów zagranicznych może prowadzić do wzrostu produkcji ich krajowych odpowiedników. Wzrost ten może spowodować zwiększenie zatrudnienia w danej gałęzi produkcji.

Wpływ cła na gospodarkę jest trudny do oceny poszczególne podmioty oceniają cła w zależności od tego czy przynoszą im straty czy zyski. Do podmiotów, którym wprowadzenie ceł importowych przynosi najczęściej straty należą zagraniczni producenci. Są oni zmuszeni zmniejszyć sprzedaż lub obniżyć cenę. Wprowadzenie ceł importowych nie jest też korzystne dla konsumentów krajowych, gdyż muszą płacić wyższe ceny za niektóre dobra importowane, a niekiedy muszą zrezygnować z ich zakupu.

Podmiotami, które odnoszą korzyści z wprowadzenia ceł są przed wszystkim przedsiębiorstwa krajowe produkujące towary obłożone cłem. Oznacza to, bowiem podniesienie cen produktów oferowanych przez konkurentów zagranicznych oraz zmniejszenie ich udziału w sprzedaży na rynku krajowym. Pozwala to producentom krajowym przechwycić te część popytu zwiększając produkcję bądź podnosząc ceny.

-Cło eksportowe jest to opłata pobierana przy eksporcie (wywozie) towarów. W praktyce stosuje się je w niektórych krajach rozwijających się o monokulturowym charakterze gospodarki oraz eksportu i w krajach słabo rozwijających się. Cło zastępuje wtedy podatki, których pobieranie wymagałoby tworzenia kosztownego systemu podatkowego. Przykładowo w kraju, w którym podstawę gospodarki stanowi produkcja kakao i większość tej produkcji kierowana jest na eksport, pobieranie cła eksportowego odbywa się w utworzonych tam punktach odprawy celnej. Zapewnia to dopływ środków finansowych do budżetu bez tworzenia systemu podatkowego.

-Cło tranzytowe jest to opłata pobierana od towarów zagranicznych przewożonych przez obszar danego kraju. Jest to rzadko stosowane narzędzie polityki handlowej. Brak ceł przewozowych jest czynnikiem, który skłania do wyboru tranzytu przez dany kraj i dzięki temu budżet państwa może uzyskać znaczne dochody, gdyż udostępnia sieć transportową lub środki transportu.

• Z punktu widzenia sposobu określania wysokości ceł

- Cła ad walorem są najczęściej stosowane. Mówimy o nich wówczas, gdy stawka celna podawana jest jako wskaźnik procentowy, a wielkość cła ustalana jest jako odsetek od ceny towaru, np. cena samochodu wynosi 40 tysięcy złotych, stawka celna 20%, wielkość cła wyniesie 8 tysięcy złotych.

-Cła specyficzne obliczane są w odniesieniu do ilości danego towaru lub wagi, rzadziej od sztuki. Wielkość cła nie zależy od ceny towaru. (np. 2 złote od tony węgla).

-Cła mieszane są kombinacja cła ad walorem i cła specyficznego. (np. przywóz odzieży jest obciążony cłem 1 złoty od kilograma a dodatkowo 10% od wartości). Określenie cło mieszane odnosi się także do sytuacji, gdy na niektóre towary ustalane są jednocześnie cła ad walorem i specyficzne, a stosowanie jest to, które jest wyższe ( rozwiązanie to stosuje się często w odniesieniu do artykułów rolnych, a w Polsce w przypadku importu alkoholu).

• Z punktu widzenia charakteru ekonomicznego .

-Cło fiskalne zapewnia uzyskanie wpływów finansowych do budżetu państwa. Historycznie jest to najprostszy powód ustanawiania ceł. Każde państwo dąży do zwiększenia dochodów budżetowych, niezbędnych do pokrycia dodatkowych wydatków rządowych. Cła są łatwiejsze do zbierania niż podatki. W Polsce przedrozbiorowej był to jedyny motyw przyświecający ich ustanowieniu. Obecnie fiskalna rola ceł nie jest dominującą, stanowią one malejącą i stosunkowo niedużą część wpływu do budżetu państwa.

-Cła ochronne stosowane są w celu ochrony krajowych producentów przed konkurencją zagraniczną. W efekcie nałożenia cła importowane towary określonej gałęzi czy branży stają się droższe, a to poprawia warunki konkurencji dla krajowych producentów tych dóbr. W Polsce cła te pojawiły się w XVIII wieku. Na szerszą skalę zaczęto je stosować po odzyskaniu niepodległości. Cła ochronne mogą spełniać także funkcje fiskalne. Przed przystąpieniem do Unii Europejskiej obowiązywały cła ochronne na samochody, których zadaniem była ochrona producentów krajowych przed konkurencją zagraniczną. Jednak ze względu na znaczna wielkość tego importu i wysoką stawkę celna cło to spełniało także funkcje fiskalną.

Cło ochronne stosuje się w celu popierania działalności produkcji w wybranych dziedzinach (np. w gałęziach produkcji nowo powstałych i dopiero rozwijających się ) przez sztuczną ochronę przed doświadczoną konkurencją zagraniczną. Państwo uważa, że młode przedsiębiorstwa należy chronić za pomocą cła, aby przez ten czas mogły nauczyć się efektywnie gospodarować i konkurować z zagranicą. Jednak często okazuje się, że ochrona tych gałęzi za pomocą ceł ma tendencje do utrwalania się w dłuższej perspektywie i z punktu widzenia całego społeczeństwa ekonomicznego było by kredytowanie lub subsydiowanie produkcji przez rząd.

Cła ochronne stosuje się również w celu osłaniania zatrudnienia w niekonkurencyjnych wobec zagranicy gałęziach, które bez ochrony władz upadłyby, przez to wzrosłoby bezrobocie. Jest to działanie nieekonomiczne prowadzące do odłożenia na przyszłość rosnących kosztów przystosowania się gospodarki. Przykładem tego są na wpół zamknięte przedsiębiorstwa przemysłu audio-fonograficznego, wymagające restrukturyzacji.

Cła ochronne stosuje się w celu ochrony pewnych grup społecznych, np. w przypadku ochrony produkcji rolnej. Jest to ochrona produkcji, ludności zatrudnionej w rolnictwie i związanej z wsią, a także kultury i tradycji wiejskiej. W tym przypadku subsydiowanie produkcji jest wyjściem lepszym niż ochrona za pośrednictwem ceł.

• Podział według rodzaju taryfy celnej

-Cła maksymalne są stosowane w handlu z krajami, które me uzyskały klauzuli największego uprzywilejowani

-Cła minimalne obowiązują w handlu z krajami objętymi klauzulą największego uprzywilejowania KNU

• Podział według zróznicowania traktowania

-Preferencyjne – wb tych krajów w których zostały przyznane preferencje handlowe

-Dyskryminacyjne -

• Antydumpingowe - Cło wprowadzone w kraju importera gdy importowane towary są sprzedawane po cenach zaniżonych w stosunku do cen "normalnych" w kraju eksportera.

• Wyrównawcze – środek odwetowy w przypadku stosowania substydiów eksportowych

• Retorsyjne – Sródek odwetowy za nieprzyjazne działania partnerów handlowych .