2. Су деңгейінің режімі туралы негізгі мәліметтер, суды өлшеу бақылау жұмыстарының маңыздылығы.

3. Қандай мақсатпен үлгілерде (модельдерде) су пәрменді қондырғылар зерттеледі. Осы зерттеулердің нәтижелерін айтыңыз. Су пәрменді қондырғылардың әртүрлі іс тәртібі кезінде өте күрделі жұмыс процестері орын алады. Сондықтан олардың су ағымы бар бөлшектерін және энергетикалық көрсеткіштерін теориялық тұрғыдан есептеу мүмкіндігі жоққа тең. Сондай-ақ, теориялық есептеу қондырғылардың тек жалғыз ең тиімді іс тәртібі кезіндегі көрсеткіштерін анықтауға орнала алады, ал су пәрменді қондырғылар болса тәжірибе жүзінде әртүрлі іс тәртібімен жұмыс істейді. Сондықтан алдын-ала есептеу нәтижесіне сүйене отырып турбинаның (насостың) ұқсас кіші үлгісін дайындап, лабораториялық зерттеуден өткізеді

4. Никурадзе графигін сызып талдаңыз. Практикада гиликалық кедергілерді екі түрге бөліп қарастырған ыңғайлы. Оның біріншісі бойлық (өзен, құбыр учаскелеріндегі) үйкеліс кедергілері (сұйықтың қатты бетке үйкелісі және сұйық қабаттары арасындағы үйкеліс) екіншісі жергілікті кедергілер:арнаның кенет кеңеюі, немесе тарылуы, бұрылуы, шүмек , диафрагма тағы басқа жергілікті кедергілердің әсерімен сұйық оларды орап ағады, иірім пайда болады, мсса алмасу процессі жүреді.осының бәріне энергия ысырап болады, арын шығындалады.Кедірбұдырлық дегеніміз ағын ағатын беттің жылтыр болмай бұжыр болуы (мысалы құбырдың абырғасы ) соның салдарынан арын жылдамдығы кемиді.Сұйық қозғалысының есептерін Вейсбах Дарси және шези формулаларын пайдаланып шешкенде ағын ерекшеліктерін Дарси және Шези коэффиценттері арқыл есеке алынады. Бұл коэффиценттерді Рейнольдс саны мен бұжырлық өлшемдеріне байланысты табу үшін И.Никурадзе арнайы тәжірибелер қойды. Ол құбырдың ішкі бтіне клей жағып размері бірдей құм түйіршіктерін жапсырып, қолдан керек бұжрлықты қамтамасыз етті. Тәжәрибе барысында үйкеліске ктетін энергия шығынын құм түйіршіктерінің размеріне сұйық тың орташа жылдамдығына байланысты өлшеп отырды. Алған мәліметтерді өңдеп график тұрғызды. Дари коэффицентініңмәні 0,01…0,10 аралығында болатындықтан оны жүзге көбейтіп (логарифмдердің сан мәні оң болу үшін) салған. Впервые наиболее исчерпывающей работы по определению были даны И.И. Никурадзе, который на основе опытных данных построил график зависимости lg(1000λ) от lg Re для ряда значений Δ/r ₀. Опыты Никурадзе были проведены на трубах с искусственно заданной шероховатостью, полученной путем приклейки песчинок определенного размера на внутренние стенки трубопровода. Результаты этих исследований представлены на рис. 4.7, где построены кривые зависимости lg (1000λ) от lg Re для ряда значений Δ/r₀.Прямая I соответствует ламинарному режиму движения жидкости.Далее на графике можно рассматривать три области.Первая область - область малых Re и Δ/r₀, где коэффициент λ не зависит от шероховатости, а определяется лишь числом Re (отмечена на рис.4.7 прямой II ). Это область гидравлически гладких труб. Если число Рейнольдса лежит в диапазоне 4000 < Re < 10(d / Δ _э) коэффициент λ определяется по полуэмпирической формуле Блазиуса

Д ля определения существует также эмпирическая формула П.К. Конакова, которая применима для гидравлически гладких труб

Рис. 4.7. График Никурадзе

Во второй области, расположенной между линий II и пунктирной линией справа, коэффициент λ зависит одновременно от двух параметров - числа Re и относительной шероховатости Δ/r₀, которую можно заменить на Δ_э. Для определения коэффициента λ в этой области может служить универсальная формула А.Д. Альтшуля:

где Δ_э - эквивалентная абсолютная шероховатость.

5. Кіші елді мекендерді және фермерлік шаруашылықтарды сумен жабдықтау. Жергілікті жағдайы , біріккен сумен жабдықтау құрылыстары мен қондырғыларын құруға мүмкіншілік беретін территорияда орналасқан әртүрлі елді мекендер мен басқа да мекенжайларды сумен қамтамасыз ететін жүйелерді топтасқан немесе шаруашылық аралық жүйелер деп атайды.Республикамызда көптеген колхоздар мен совхоздарды суландыру үшін алыста орналасқан суы мол табиғи көздері пайдаланылуда. Мәселен, Булаев топтасқан су құбыры Солтүстік Қазақстан, Көкшетау және Омбы облыстарының 265-ке жуық елді мекендерін Есіл өзеніндегі Сергеев су қоймасынан 150 км төменде орналасқан су қабылдағыштың көмегімен сумен қамтамасыз етуде. Преснов топтасқан жүйесі Ресей федерациясының Қорған облысының , Қазақстанның Солтүстік Қазақстан, Қостанайкөкшетау облысының 34 колхозын, 74 совхозын (барлығы 347 елді мекендер) Есіл мен Тобыл өзендерінің суымен қамтамасыз етіп отыр. Мұндай мысалдарды көптеп келтіруге болады. Тек 1977-80 жылдардың ішінде республикамызда құбырларының ұзындығы 4 мың км- ден асатын 28 топтастырылған жүйелер құрылды. Фермаларды сумен жабдықтау жүйесі су көзі түріне байланысты болады. Су көзіндегі су сапасына, одан суды алу жағдайларына байланысты мал шаруашылығы өндірістік кешенді және фермаларды сумен жабдықтау жүйесінің ғимараттары құрамы анықталады. Жалпы мынадай ғимараттардан құралады:су қабылдағыштар, 1-ші және 2-ші су көтеру сорғыш бекеттері, суды тазарту және заррарсыздандыру ғимараттары, арынды-реттегіш сиымдылықтар және су таратушы торап. Көп жағдайларда мал шаруашылығы өндірістік кешені мен фермаларды сумен жабдықтау жанында орналасқан елді мекенмен бірге сумен қамтамасыз ететін біріккен сумен жабдықтау жүйесі арқылы іске асады. Бірақ ондаған және жүздеген тың бас малдары бар ірі мал шаруашылығы кешендері үшін, яғни үлкен су шығыны жұмсалатын кешендерде бөлінген (өз алдына) сумен жабдықтау жүйесіде қолдануы мүмкін.Үймереттің ішінде суды беру және тарату біріккен су құбыры арқылы жүргізіледі, яғни шаруашылықты ішетін су, өндірістік су және өртке қарсы су бір құбырмен беріледі. Ішкі су құбыры сыртқы су құбыры торабымен кем дегенде екі енгізу арқылы жалғанады. Бұл кезде ішкі су құбыры торабын айналмалы етіп салады немесе енгізуді айналмалы етеді. Мал шаруашылығы өндірістік кешенді және фермаларды сумен жабдықтау үшін әр түрлі технологиялық процесстерге байланысты ыстық су қажет болады. Ыстық суды дайындау үшін әртүрлі түрлі су қыздырғыштар қолданылады.

Ф. ЌазЎТУ 704-17. Мемлекеттік емтихан билеті

Ф. ЌазЎТУ 704-17. Мемлекеттік емтихан билеті