24. Класстардың негізгі стереотиптері.

UML тілінде бірқатар стандартты кластар, компоненттер, байланыстар және басқа да элементтер үшін стереотиптер анықталған. Стереотиптің біртума идеясының мәні әрбір обьект түрі жайында кейбір көрсетілімдерді беретін, жоғарғы деңгейдегі обьектілердің классификациясымен бекітіледі. Стереотип мәні ол кластың маңызды мінездемесін тағайындау болып бекітіледі.

Стереотип (Stereotype) – UML сөздігін кеңейтеді, ол тілдің бар блоктарының негізінде, нақты проблеманы шешу үшін спецификалық және жаңаларын құруға мүмкіндіктер береді. Стереотипті басқа элементтің атауының үстіне орналастырылған, ұшбұрышты жақшаға алынған, атаулар түрінде көрсетеді.

Көп кездесетін, жалпы қабылданған класс стереотиптерін қарастырайық [4]:

• «actor» – байланысқан рөл жиындарын анықтайды, оларды онымен қарым-қатынас жасау кезінде қолдану варианттарын пайдаланушы ойнайды;

• «interface» – операциялар жиынын сипаттайды, класс және компонент жүргізетін жұмыстарды анықтайды;

• «type» – абстракттілі класс, олар көптеген обьектілердің тәртібі және құрылымының (бірақ таратылу емес) тек спецификациясы үшін қолданылады;

• «utility» – барлық атрибуттар және операциялар үшін әрекет жүргізу аймағы ретінде – класс болатын класты анықтайды;

• «implementationClass» – кластың кейбір бағдарламалау тілінде таратылуы;

• «enumeration» – идентификаторлар жиыны ретінде, мүмкін болатын мәнедерімен қоса, санап шығуға болтын түрді анықтайды;

• «exception» – операциямен ұстап алынған немесе қозғалған оқиғаны анықтайды;

• «powertype» – берілген аталықтың ұрпақтары болып табылатын барлық обьектілер классификаторы.

• «process» – оның экземпляры ресурс сыйымдылығының ағымдарын басқаруды көрсететін классификатор;

• «thread» – оның экземпляры жеңілдетілген ағымдарды басқаруды көрсететін классификатор;

• «boundary» – шекаралық кластар, қоршаған орта мен жүйенің ішкі элементтерінің арасындағы қарым-қатынасты қамтамасыздандырады. Мұндай кластар пайдаланушы немесе басқа жүйе үшін (яғни актор үшін) интерфейсті береді. Олар жүйенің сыртқы тәуелді бөлігін құрайды және жүйенің интерфейстерін моделдеу үшін қолданылады. Шектік кластың құрылымы және тәртібі пайдаланушы мен жүйенің «достастығы» призмасы арқылы анықталады. Сонымен қатар шектік кластар басқа жүйелермен байланысты қамтамасыздандыру үшін де қолданылады. Жобалау этапында шектік кластар ары қарай дамытылады және қарым-қатынас протоколдарын тарату сұрақтарын талқылауға шығарылады.

• «entity»> – мәндік – класс ұзақ өмірлік циклы бар тәртіптер және деректерді моделдеу үшін қолданылады. Кластардың бұл түрі жүйенің ішкі элементтерін немесе шынайы әлем мәндерін көрсете алады. Мұндай кластар әдетте қоршаған ортаға тәуелді болмайды, яғни олар жүйе мен қоршаған ортаның қарым-қатынасына ешбір көңіл бөлмейді. Сәйкесінше, олар қосымшаларға тәуелді емес және әртүрлі қосымшаларда қолданыла алады. Мәндік-кластар – бұл әдетте анықталған міндеттерді орындау үшін жүйе талап ететін кластар;

• «control» – басқарушы кластар, олардың құрамына ендірілген тәртіптерді тарататын, бір немесе бірнеше қолдану варианттары және оқиғалардың коррдинациясының тізбектелген тәртіптерін моделдеу үшін қызмет атқарады. Басқарушы кластарды қолдану вариантын «орындайтын» және оның динамикасын анықтайтын кластар түрінде қарастыруға болады, яғни олар қолдану варианттарындағы негізгі және алтернативті оқиғалардың ағымын анықтайды;

• «abstract» – моделдеудің маңызды концепциясы, олар логикалық түрде мұрагерлену түсінігінен шығады. Абстракттілі класс –бұл аталық класс, олардың тікелей экземпляр объектілері болмайды. Тек абстрактілі аталық кластардың ғана ішкі кластары экземпляр ретінде материализациялануы мүмкін болады.