4. Geografia ludnościowa:

-Prognozy dotyczące zmian ilości ludności na świecie:

*Podwojenie liczby Ziemian do 2101r.

*Ok. 7 mld ludzi pod koniec XXI w. Prognoza ta przewiduje wzrost poziomu życia w krajach rozwijających się i zahamowanie przyrostu naturalnego

*Do połowy wieku wysoki przyrost naturalny, potem rozwój ekonomiczny i spadek przyrostu

*5 mld

- Fazy demograficzne:

*Faza rozwoju pierwotnego. Przyrost naturalny jest niewielki, ale utrzymuje się wysoki wskaźnik narodzin i zgonów. Np. Burkina Faso.

*Faza eksplozji demograficznej. Przyrost przekracza 10 promili. Wysoka liczba narodzin żywych, przy niskiej ilości zgonów. Przyczyną jest gwałtowny rozwój nauki od XVIII w. Większość państw świata znajduje się właśnie w tej fazie.

*Faza rozwoju europejskiego. Dzieli się na 3 etapy:

-przyrost spada poniżej 10 promili

- przyrost poniżej zera

- faza implozji demograficznej 60’, 70’, 80’

W tej fazie znajduje się większość państw postkomunistycznych.

*Faza stagnacji demograficznej. Przyrost oscyluje koło zera, ale jest inaczej uwarunkowany niż w fazie pierwszej (mało narodzin i niewiele zgonów). Na tym etapie są państwa skandynawskie.

-Demografia w Polsce w XX w. :

*W czasie II WŚ najniższy przyrost naturalny w Europie, najmniejsza ilość narodzin, wiele zgonów.

*1948r. przyrost na poziomie zera.

*Lata 50’: przyrost kompensacyjny. Stabilizacja warunków politycznych i ekonomicznych. Przyrost opóźniony przesiedleniami itd.

*Lata 60’: spadek przyrostu(4 promile) jako echo II WŚ.

*Lata 70’ i 80’ echo demograficzne lat 50’, wysoki wskaźnik urodzeń w czasie stanu wojennego

*2004r. zaczyna się wzrost przyrostu naturalnego

- Migracje:

Repatriacja – zorganizowane przemieszczenie ludności do nowego miejsca zamieszkania.

Saldo migracji - różnica między ilością imigrantów i emigrantów.

Natężenie migracji – mierzone ilością przemieszczeń na 1000 mieszkańców.

Podział migracji ze względu na czas:

- Migracje stałe, czyli te, w których nie określa się zamiaru powrotu.

- Migracje czasowe, czyli te, które nie zmieniają ewidencji ludności.

- Migracje wahadłowe, czyli te, które zamykają się w cyklu dobowym i wymagają od migrantów pokonania granic ośrodka administracyjnego

Podział migracji ze względu na zasięg:

-Wewnętrzne – w obrębie kraju(administracyjne)

- Zewnętrzne:

a) Międzypaństwowe – wywołane zapotrzebowaniem na siłę roboczą w jednych państwach tzw. imigracyjnych zaspokajanym przez emigracje z państw tzw. emigracyjnych

b) Międzykontynentalne - obszarem chłonącym siłę roboczą jest Ameryka Północna i Australia. Największa emigracja dotyczy Azji, gdzie wysoki przyrost naturalny nie kompensuje wyjazdów i Afryki, która do niedawna była kontynentem stabilnym. Kontynentem stabilnym jest Ameryka Łacińska.

- Podział migracji ze względu na przyczynę:

a) Ekonomiczne – wywołane czynnikiem poszukiwania pracy i drenażu mózgów.

b) Pozaekonomiczne:

– Migracje społeczne tzw. łącznie rodzin.

- Migracje polityczne, wywołane prześladowaniami jakiejś grupy ludności, ze względu na jej sprzeciw wobec reżimu politycznego lub warunków społecznych.

- Migracje religijne – ruchy pielgrzymkowe, oraz odmiana migracji politycznych.

Rozmieszczenie ludności:

Określa się średnią statystyczną(gęstość zaludnienia ilość mieszkańców/km2^)

-Czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności:

a) przyrodnicze:

-Klimat.

- Występowanie wód(marynizacja społeczeństw – duże zagęszczenie obszarów zamieszkałych nad morzem)

- Ukształtowanie powierzchni.

-Występowanie zasobów mineralnych (zwłaszcza węgiel).

-Świat organiczny.

b) pozaprzyrodnicze(antropogeniczne):

-Przyrost naturalny(Azja)

-Procesy migracyjne(Ameryka i Australia)

-Procesy urbanizacji (ok. 80% ludności mieszka w miastach)

Podział ziem ze względu na zamieszkanie:

-Ekumena – obszar zamieszkany lub zagospodarowany przez człowieka

ok. 90% powierzchni lądów

- Subekumena – obszar bezludny lub słabo zaludniony, wykorzystywany jednak w celach gospodarczych np. regiony turystyczne. Zaliczamy do nich też marikultury, czyli zagospodarowane obszary morskie

-Anekumena – obszar niewykorzystany lub nienadający się do wykorzystania przez człowieka. Anekumeny dzielimy na:

-naturalne(bagna, kompleksy leśne, obszary trwałych zlodowaceń)

-antropogeniczne(hałdy, wysypiska i obszary zdegradowane)

W ramach ekumeny wyróżniamy obszary o różnym stopniu zagospodarowania:

-Centra demograficzne:

a) Obszar Azji Wschodniej, obejmujący Chiny, Japonię i Koreę Południową. Ten obszar koncentracji ludności skupia ok. 1,5 mld ludzi.

b) Obszar Południowoazjatycki, obejmujący Indie, Pakistan i Bangladesz – łącznie 1,3 mld ludzi.

c) Obszar Zachodnioeuropejski, rozciągający się od Wielkiej Brytanii, przez Beneluks, zachodnie Niemcy, po północne Włochy. Zwany również europejskim bananem. Charakteryzuje go wysoki rozwój wszelkich dziedzin gospodarki

d)Obszar północnowschodnich USA i południowowschodniej Kanady. Zamieszkuje go ok. 2 mld ludzi.

e)Obszar Centrum . Obejmuje swym zasięgiem Nigerię i obszar Zatoki Gwinejskiej.

Uwzględniając kraje o bardzo małej powierzchni (1000 km2^) rekordowo wysoką gęstością zaludnienia charakteryzuje się Monako (17,4 tyś os./km2^). Księstwo jest obszarem niemal całkowicie zurbanizowanym i dzieli się na trzy części: Monako, Monte Carlo i La Condamine. Inne obszary o wysokiej gęstości zaludnienia to Singapur(6 tyś os./km2^) i Watykan(2 tyś os./km2^). Najgęściej zaludnionym(obszarowym krajem świata jest Bangladesz 996 os./km2^). Inne państwa o wysokiej gęstości zaludnienia to Tajwan(600os./km2^), Mauritius i Korea Płd. (prawie 500 os./km2^), Portoryko, Japonia, oraz kraje Beneluksu: Holandia (390 os./km2^)

W Europie najmniej zaludnione obszary to Islandia (2os./km2^), Norwegia(6os./km2^) i Rosja(8 os./km2^)

W Azji: Mongolia(2os./km2^), Nepal, Bhutan, Arabia Saudyjska (3os./km2^), Kazachstan, Oman, Wietnam, Kambodża, Laos.

W Afryce: Namibia(2os./km2^), Botswana, Libia, Mauretania(3os./km2^) Republika Środkowoafrykańska, Czad, Niger, Demokratyczna Republika Konga.

W Ameryce Płn.: Kanada(3os./km2^)

W Ameryce Płd.: Surinam(3os./km2^), Gujana i Boliwia

W Australii i Oceanii: Australia, Niue (2os./km2)

W Polsce średnia gęstość zaludnienia wynosi 124os./km2^

Największa gęstość zaludnienia województwa: Śląskie (384 os./km2^), Małopolskie (214 os./km2^)

Mniejsza: Dolnośląskie (146 os./km2^), Mazowieckie (144 os./km2^), Łódzkie (143os./km2^) i Opolskie (113 os./km2^)

Najsłabiej zaludnione obszary: Podlaskie (60 os./km2^), Warmińsko – Mazurskie (59os./km2^), Lubelskie (72 os./km2^), Bieszczady 3 os./km2^)