31.Geneza I pierwsze lata funkcjonowania nrd.

Niemiecka Republika Demokratyczna miała być przeciwwagą dla RFN.

W marcu 1948r. Utworzono niemiecką radę ludową, pod auspicjami ZSRR i Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności(SED), która następnie przekształciła się w Tymczasową Izbę Ludową. (7 października 1948r.), która proklamowała niepodległość NRD, a 12 października uchwaliła konstytucję wprowadzająca ustrój socjalistyczny i gospodarkę planową.

SED z pomocą Sowieckiej Administracji Wojskowej w Niemczech wprowadziła częściową reformę rolną, denazyfikację i demilitaryzację, a także nacjonalizacje przemysłu, transportu i banków.

W 1950 r. III zjazd SED uchwalił likwidację sektora prywatnego, a NRD wstąpiło do RWPG.

W 1953r. Wybuchło krwawo stłumione powstanie robotnicze, a 20 września 1955r. ZSRR przyznał NRD pełną niezależność i w tym samym roku przyjął do Układu Warszawskiego.

W latach 1960 – 61 doszło do kryzysu wewnętrznego, który zakończył się wzniesieniem muru berlińskiego (noc z 12/ 13 sierpnia).

32.Problem zjednoczenia Niemiec w latach 50'.

Strategia Zachodu, zwana planem Edena (1954r.):

- ogólnoniemieckie wolne wybory

• uchwalenie wspólnej konstytucji

powołanie całkowicie niezależnego rządu, któego zadaniem miało być podpisanie traktatu pokojowego

Rozwiązanie ZSRR (2 II 1954r.):

- utworzenie wspólnego rządu tymczasowego

- ogólnoniemieckie wybory

- podpisanie traktatu pokojowego

- ograniczenie niezależności Niemiec na arenie międzynarodowej

- rozwój przyjaźni i wpsółpracy NRD – RFN

Wydarzenia czerwcowe w 1953r. Oraz fala olbrzymiej emigracji ze Wschodu na Zachód utrudniały całą sprawę.

W dniach 18 – 23 lipca 1955r. Odbyła się konferencja genewska. Głównym jej celem było zahamowanie zimnej wojny.

Rozwiązania w kwestii Niemiec

- zobowiązania MSZ mocarstw do pokojowego i jak najszybszego rozwiązania sprawy w drodze wolnych wyborów

- przeprowadzenie wolnych wyborów w zgodzie z interesami Niemcówi i bezpieczeństwa europejskiego.

RFN nie uznaje NRD (doktryna Halsteina)

27 XI 1958r. Nikita Chruszczow wydaję notę o charakterze ultimatum rządając uznania Berlina Zachodniego "wolnym miastem"i jego demilitaryzację.

Odpowiedź mocarstw: rządania swobodnego dostępu do Berlina wraz z wojskami, prawo do samostanowienia dla Berlińczyków.

33. II kryzys berliński – geneza i sens.

Zaistniał jako skutek niespełnienia ulitmatum Chruszczowa w sprawie uczynienia Berlina Zachodniego wolnym miastem.

Za właściwy kryzys berliński uznajemy okres po wzniesieniu muru berlińskiego(13 VIII 1961) i protesty mocarstw zachodnich w tej sprawie.

34. Sposób przejmowania władzy przez komunistów w Czechosłowacji i na Węgrzech.

Czechosłowacja

W latach 1946 – 1948 Komunistyczna Partia Czechosłowacji współrządziła krajem jako przewodnia partia koalicji rządowej.

W międzyczasie Czechosłowacja pod naciskiem ZSRR (lipiec 1947r.) zrezygnowała z udziału w planie Marshalla.

Na jesieni 1947 r. Rozpoczęło się wyraźne tworzenie dwóch obozów:

- komunistycznego szykującego się do przejęcia władzy z premierem Klementem Gottwaldem na czele.

- demokratycznego z prezedentem Beneszem i MSZ Janem Masarykiem jako przywódcami.

30 V 1948 r. Zostały przeprowadzone sfałszowane wybory, w których Front Jedności(odpowiednik PZPR, realizujący pozory pluralizmu politycznego) uzyskał 89%. 6 VI 1948r. Prezydent Edward Benesz po odmowie podpisania komunistycznej konstytucji podał sie do dymisji.

W 1951r. Wybuchł spór między I Sekretarzem Rudolfem Slanskym, a premierem Klementem Gottwaldem dotyczący stopnia sowietyzacji kraju. Konflikt zakończył się procesem praskim w 1952r. 10 osób z I sekretarzem na czele zostało skazanych za "trockistowsko – titowsko – syjonistyczny spisek" i straconych.

Węgry:

W listopadzie 1945 r. Przeprowadzono wybory, które zakończyły się zwycięstwem Niezależnej Partii Drobnych Rolników (57%). Lewicowe WP Komunistyczna i WP Socjaldemokratyczna uzyskały razem 34%.

10 lutego 1946r. Rząd doprowadził do podpisania traktatu pokojowego z aliantami przywracający państwu kształt terytorialny uchwalony traktatem w Trianon. Następne wybory odbyły się w sierpniu(61% uzyskał blok lewicowy).

W 1955r. Węgierska Republika Ludowa dołączyła do Układu Warszawskiego i ONZ, by w 1956r., jako stać się ofiarą radzieckiej interwencji mającej na celu nie dopuszczenie do obalenia władzy ludowej przez strajkujących

35. Geneza i cele Układu Warszawskiego.

Organizacja powstała jako odpowiedź na militaryzacje i włączenie do struktur NATO Republiki Federalnej Niemiec 14 maja 1955r., w Warszawie.

W skład organizacji wchodziły wszystkie państwa należące do bloku wschodniego w Europie prócz

Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii.

Propaganda komunistyczna przedstawiała cele paktu wyłącznie jako obronne i stanowienie przeciwwagi dla zachodniego obozu imeprialistycznego.

Jedyną operacją przeprowadzoną przez UW była interwencja podczas tzw. Praskiej Wiosny w 1968r.

36. Międzynarodowe skutki śmierci Józefa Stalina

Według oficjalnego komunikatu Józef Wisarionowicz zmarł 5 marca 1953 r. Na wylew krwi do mózgu.

Skutki:

- masowa histeria w propagandzie i społeczeństwach socjalistycznych na świecie

- stopniowa destalinizacja ustrojów krajach demokracji ludowej (amnestie)

- złagodzenie radzieckiej polityki zagranicznej -> konferencja genewska 1955r.

- przejściowe zahamowanie zimnej wojny

- rokowania pokojowe w Korei

- przywrócenie stosunków izraelsko – rosyjskich

- układ o neutralności Austrii z 15 maja 1955r.

37. Decyzje zjazdu KPZR (14-26 lutego 1956r.)

- Nikita Chruszczow przedstawił podstawowe zadanie ruchu robotniczego, czyli utrzymanie pokoju i umocnienie jego gwarancji

- Uznano za właściwe różne drogi do komunizmu: droga demokracji ludowej i chińska droga.

- W tajnym referacie z 25 lutego Chruszczow potępił kult jednostki – nie wspomniał z nazwiska Stalina

- Uznano socjalistyczny charakter Federalnej Socjalistycznej Republiki Jugosławii

Niektóre partie socjalistyczne np. PZPR upubliczniły referat, co w konsekwencji doprowadziło do zmian i odprężenia w polityce wewnętrznej. Inaczej postąpiły Niemiecka Socjalistyczna Partia Jedności, czy Komunistyczna Partia Albanii – w tych krajach nie nastąpiło odprężenie.

38. Geneza i przebieg powstania na Węgrzech

Przyczyny:

- niezadowolenie z warunków życia: studentów, dziennikarzy i chłopów(rekolektywizacja)

- rozbudzone nadzieje po zmianach 1956 w PRL

- rozłam w partii

- roszczenia studentów politechniki budapesztańskiej

- stalinizm na wielką skalę(za rządów Matiasa Rakosiego na Węgrzech było trzykrotnie więcej więźniów politycznych niż w Polsce, przy trzykrotnie mniejszej liczbie ludności.

Przebieg:

22 października 1956r. - żądania studentów Uniwersytetu Technicznego

23 października – demonstracje pod parlamentem i rozgłośnią radiową(otworzono ogień do demonstrantów – chciano nominacji Imre Nagy na premiera.

24 października – Strajk generalny, rozszerzenie powstania, początek interwencji ZSRR

25 – Nagy powołuje nowy rząd

28 – wojska radziecki zawieszają interwencje

30 -wprowadzenie systemu wielopartyjnego, wystąpienie z UW

4 listopada – wkroczenie wojsk radzieckich do Budapesztu

10 listopada - koniec powstania

Skutki:

- stracenie Imre Nagy

- masowa emigracja do Austrii i Jugosławii

- represje porewolucyjne(stracono 230 osób)

39 Praska wiosna – interwencja Układu Warszawskiego w Czechosłowacji

Po śmierci Klementa Gottwalda w 1953r. Do władzy doszedł Antonin Navotny, referat Chruszczowa z 1956r. Nie przyniósł okresu odwilży, destalinizacja przebiegała powoli, w partii dominował tzw. beton. Pierwsze nawoływanie do reform pojawiło się na początku lat 60.

5 stycznia 1968r. - do władzy dochodzi Alexander Dubeck, który postuluje zmiany w życiu publicznym i gospodarczym oraz przyznaje, że partia dopuściła się wypaczeń. Podobnie zachowuje się środowisko literackie, a w marcu dochodzi do dymisji Antonina Navotny ze stanowiska prezydenta

Następnie w kwietniu doszło do rekonstrukcji rządu, który postulował przemiany gospodarcze na kształt Jugosławii.

22 marca dochodzi do spotkania w Dreźnie rządów i partii PRL, NRD, BRLD, ZSRR i CzRLD, na którym krytykuje się reformy

Na przełomie czerwca i lipca następują ćwiczenia wojsk UW na terenie Czechosłowacji o kryptonimie Szumawa, będących elementem nacisku na rządzących, w sierpniu następują ostatnie próby politycznego rozwiązania konfliktu.

Z 20 – 21 sierpnia nastąpiła inwazja wojsk UW na Czechosłowację, a prawicowe kierownictwo partii wywieziono do Moskwy.

27 sierpnia podpisano protokół moskiewski, w którym politycy odżegnywali się od wcześniejszych reform, ze wszystkich stanowisk odwoływano polityków niepasujących ZSRR.

40 Przyczyny konfliktu radziecko – chińskiego w 1969r.

• poparcie ChRL dla Gomułki w 56

• rewolucja kulturalna w Chinach – ZSRR wrogiem nr 1

pretensje terytorialne Chin do Kraju Nadmorskiego i Władywostoku

41 Wyścig zbrojeń po II WŚ

Podczas 39 lat zimnej wojny USA i ZSSR doprowadziły ludzkość na krawędź zagłady. Lęk przed wojną stał się lękiem przed zagładą gatunku ludzkiego. Doktryna „powstrzymania” czy też „odpychania” zakładały „balansowanie na krawędzi wojny” poprzez groźbę użycia broni jądrowej w wypadku wybuchu konfliktu lokalnego. USA zademonstrowały niszczącą siłę w 1945 roku niszcząc Hiroszimę i Nagasaki. W 1949 Rosjanom udało się wykraść za pośrednictwem komunistów amerykańskich sekret bomby atomowej i przeprowadzić pierwszą udaną eksplozję. Zarówno dla rządu USA, jak i społeczeństwa amerykańskiego utrata monopolu atomowego była prawdziwym szokiem. Doktryna odpychania straciła sens, zamiast niej ogłoszono doktrynę zmasowanego odwetu. Na świecie rozpoczął się obłędny wyścig zbrojeń. Obie strony nieustannie doskonaliły broń jądrową, skonstruowały bomby wodorowe, czy też różnorodne rakiety nośne. Powiększały arsenały atomowe i konwencjonalne siły zbrojne. Zachód długo przeceniał możliwości militarne ZSRR, który dysponował trzykrotnie mniejszym potencjałem ekonomicznym niż USA. Wojny na Bliskim Wschodzie były wojnami konwencjonalnymi chociaż nigdy nie było pewne czy nie zostanie użyta broń masowego rażenia. Ludność zaczęła obawiać się zagłady przy czym zwykli ludzie rozumieli to lepiej niż ich przywódcy. Słabość ZSRR rzeczywiście uwidoczniła się we wcześniejszych latach 80., gdy silnie antykomunistycznie nastawiony prezydent Stanów Zjednoczonych Roland Reagan rozpoczął program rozbudowy amerykańskich sił zbrojnych, którego kulminacją były plany rozmieszczania instalacji wojskowych w kosmosie program tzw. „gwiezdnych wojen”. Do 1986r. Państwa obu bloków zainwestowały w zbrojenia 900 mld dolarów