Раздел 4. Расія і украіна ў другой палове

XIX – ПАЧАТКУ XX ст.

Тэма 4.1 Адмена прыгоннага права ў Расіі. Унутраная палітыка самадзяржаўя ў 60–70-х гг. XIX ст.

Паглыбленне крызісу прыгоннай гаспадаркі напярэдадні рэформы 1861 г. Сялянскі рух. Ліберальная і радыкальная плыні грамадскай думкі. Крызіс «вярхоў».

Падрыхтоўка адмены прыгоннага права. Я. I. Растоўцаў, В. М. Панін, М. А. Мілюцін, вял. кн. Канстанцін Мікалаевіч. Маніфест і «Палажэнні» 19 лютага 1861 г.

Рэалізацыя рэформы. Прававое становішча сялян. Сялянскія ўстановы. Міравыя пасрэднікі. Складанне ўстаўных грамат. Заключэнне выкупных здзелак. Адмена прыгоннага права на ўдзельных землях. Законы аб дзяржаўных сялянах.

Значэнне сялянскай рэформы.

Агульная характарыстыка і асноўныя этапы ўнутранай палітыкі ўрада. «Асветная бюракратыя». Праціўнікі рэформ. П. П. Гагарын. П. А. Шувалаў. Дз. А. Талстой.

Рэформы ў галіне мясцовага кіравання. Новыя судовыя статуты. Рэформы ў галіне асветы. Цэнзурныя правілы. Фінансавыя рэформы. Ваенныя рэформы. Дз. А. Мілюцін.

Узмацненне рэакцыйнай палітыкі самадзяржаўя ў канцы 60-х гг. Жандарская рэформа. Абмежаванне рэформ 60-х гг.

Кампанія супраць украінафілаў у сувязі з паўстаннем у Польшчы. Цыркуляр П. А. Валуева 1863 г. Эмскі акт 1876 г.

Тэма 4.2 Значэнне эпохі рэформаў. Унутрыпалітычнае развіццё

Расіі ў 1881–1894 гг.

Крызіс урадавай палітыкі на мяжы 70–80-х гг. XIX ст. М. Т. Ларыс-Мелікаў і яго праграма. Забойства Аляксандра II.

Аляксандр III. Маніфест аб непахіснасці самадзяржаўя. К.П. Пабеданосцаў. Міністэрства М. П. Ігнацьева. Перамога кансерватараў. Дзейнасць М. Н. Каткова. Дз. А. Талстой. Курс урада на контррэформы. Палітыка ў сялянскім пытанні. Ахавальныя мерапрыемствы ў галіне асветы і друку. Палажэнне аб земскіх начальніках. Земская і гарадская контррэформы.

Тэма 4.3 Грамадска-палітычны рух у 60–90-я гг. XIX ст.

Кансерватыўная думка і правадыры алігархічнага дваранства ў пачатку 60-х гг. Ліберальны рух. Цвярскі адрас 1862 г. Сялянскі і рэвалюцыйна-дэмакратычны рух. «Зямля і воля» 60-х гг. М. Г. Чарнышэўскі. Паўстанне ў Польшчы і Правабярэжная Украіна.

Грамадская думка ў сярэдзіне і другой палове 60-х гг. «Русское слово» і Дз. І. Пісараў. Рэвалюцыйныя гурткі. М. А. Ішуцін, Г. А. Лапацін, С. Г. Нячаеў. Замах Дз. У. Каракозава. Руская секцыя І Інтэрнацыянала.

Земска-ліберальны рух. М. Ф. Аненскі, I. П. Белаконскі, У. Г. Караленка, I. I. Петрункевіч. Цэнтры прыцягнення апазіцыйнай інтэлігенцыі ў Пецярбургу і Маскве. Імператарскае вольнае эканамічнае таварыства. Юрыдычнае таварыства. П. А. Гейдэн, С. А. Мурамцаў.

Расійскія часопісы «Современник», «Дело», «Отечественные записки».

Рэвалюцыйнае народніцтва 70-х гг. П. Л. Лаўроў. М. А. Бакунін. П. М. Ткачоў. М. К. Міхайлоўскі. «Чыгірынская змова». «Кіеўская камуна». Народніцкія гурткі першай паловы 70-х гг. «Хаджэнне ў народ» «Зямля і воля». «Народная воля» і «Чорны перадзел».

Ідэі марксізму ў Расіі. Г. В. Пляханаў. Група «Вызваленне працы». Марксісцкія гурткі 80-х — пачатку 90-х гг.

Грамадска-палітычныя выступленні расійскага студэнцтва.

Сялянскі і рабочы рух. «Паўднёварасійскі саюз рабочых», «Паўночны саюз рускіх рабочых». П. А. Аляксееў, В. П. Абнорскі, С. М. Халтурын. Марозаўская стачка.

Украінскі нацыянальны рух. Украінафілы. Дзейнасць былых кірыла-мяфодзіеўцаў у Пецярбургу. Часопіс «Основа». «Хлопаманы». У. Б. Антановіч. Кіеўская грамада ў 60—70-я гг. М. П. Драгаманаў. Дзейнасдь Паўднева-Закодняга аддзялення Расійскага геаграфічнага таварыства. Часопіс «Кневская старнна». «Брацтва тарасаўцаў».