2.2.2.2. Өзі сөнетін санағыштар
Олар көп сатылы разряд өздігінен арнаулы сөндіру тізбектерін қолданбай-ақ тоқтайтын санағыштар. Ол санағыштың ішін бір атомды газ (мысалы, аргон 90%) бен көп атомды газдың (мысалы, спирт буы-10%) қоспасымен толтыру арқылы іске асырылады.
Мұндай санағышта бірінші реттік ионизацияда пайда болған электрондар, негізінен анод маңындағы аргон атомдарын және ішінара (олардың санының аздығынан) спирт молекулаларын иондайды.
Қозған аргон атомдары шығарған фотондарды спирт молекулалары жұтады, демек, спирт фотоиондалады. Сөйтіп өзі сөнетін санағыштьщ анодының маңындағы қаптаманың құрамында аргонның да, спирттің де иондары болады.
Иондардың катодқа қарай ығуы кезінде иондардың атомдармен және молекулалармен 104-дей соқтығысулар болады. Аргон иондары мен спирт молекулалары соқгығысқан кезде спирт молекуласы иондалып, аргон ионы бейтараптануы мүмкін және бұл процестің ықтималдылығы жоғары. Нәтижесінде катодқа тек спирт иондары ғана жетеді. Олар катод электрондарымен қайта қосылып рекомбинацияланып, қозған күйдегі спирт молекулаларын береді. Катод маңында бір атомдық емес, көп атомды газдың иондарының бейтараптануының шешуші маңызы бар.
Қозған спирт молекулаларының диссоциясының, яғни қозбаған атомдарға ыдырауының ықтималдылығы оның қозуының фотон шығару арқылы қайтуының ықтималдылығынан жоғары. Демек катод маңында көп сатылы газ разрядын туғызатын фото электрондар пайда болмайды. Нәтижесінде, иондардың катодқа жуықтау кезіндегі санағыштың потенциалының қандай болғанына қарамастан бөлшекті тіркеу кезінде бір-ақ разряд болады.
2.2.3. Санау сипаттамасы
Детектордың сапасы оның санау сипаттамасымен, немесе, оның берілген кезден санаған импульстерінің N санының ондағы потенциалдар айырмасына тәуелділігімен анықталады.
Детектордың әр түрінің өзінің санау сипаттамасы болады. Сипаттамада детектордың жұмыс алқабы деп аталатын (2.4.-суретте ВС бөлігі), кернеудің детектор эффекті жұмыс істейтін (іс жүзінде оған тиген барлық бөлшектерді санайтын), облысын көруге болады.
Сипаттама кернеу өскен кезде саналатын импульс саны күрт өсуден басталады. Бұл бөлікте санағышқа тиген кейбір бөлшекке сәйкес импульстің амплитудасы оны берілген қондырғы тіркеуге жеткіліксіз болуы мүмкін де, қондырғы санағышқа тиген барлық бөлшекті санамайды.
2.4-сурет. Санағыштың санау сипаттамасы
Жұмыс бөлігінің аздап көлбеу болуы жалған импульстар мен шеттік эффекттерден болады. Өзі сөнетін санағышта жалған импульстер разрядты өшіру механизмінің бұзылуынан, ал шеттік эффекттер, санағыштың шеттерінде өрістің айқын шегінің болмауынан, соған байланысты, кернеу өскен кезде, санағыштың әсерлік сезімтал көлемінің өсуінен туады.
CD бөлік берілген нұрланғыштан шығатын бөлшектермен қатар басқа энергиясы төмен фондық бөлшектердің тіркелуіне сейкес келеді. Сонымен қатар бұл өңірде өздігінен сөну процесі бұзылып, ол санағышта тоқтамайтын разряд туғызады. Бұл санағыштың істен шығуына әкеліп соқтыруы мүмкін, сондықтан бұл өңірде жұмыс істемеу керек.