Тауарлар қорының құрылымы
Тауарлар
қорының элементтері
Тауарды
қабылдап Сауда қоры
Сақтандыру, немесе
алу және дайындау
кепілдік қор
кезіндегі қоры
Ағымдағы толықты- Демонстрациялық
тыру қоры Жұмысшы
қор
қоры
Бір күндік тауарайналымы
мөлшеріндегі қоры
1. Бір жылға тауарлар қорының орташа сомасы орташа хронологиялық бойынша анықталады:
-
Оорт. =
½ О1 + О2 + … + Оn – 1 + ½Оn
, мұндағы
6
О1 … Оn – әрбір айдың 1 жұлдызына және есеп беру жылының аяғына тауарлар қоры ;
n – жыл деңгейінің саны.
2. Ескеру керек:
-
V =
Т
•С =
П
•Дт =
Т
•С =
Оn
, мұндағы
Оорт
V
П
Дт
V – тауарайналымының жылдамдығы;
Т – белгілі бір кезеңдегі сатып алу бағасындағы тауарайналымы;
С – тауарлар қорының күндердегі нормативі (күндердегі тауарлар айналысы);
П – кезеңдегі күндер саны;
Дт – бір күндік тауарайналымы.
3. Айналымдағы заттардың нормативінің жоспар жобасын құрастыру кезінде есеп беру жылында айналымдағы заттардың қалыптасқан нормативінен еептеу керек.
4. Дәріханаға түсетін тауарлардың жоспар жобасын құрастыру кезінде тауарлық баланс формуласын жетекшілікке алу керек.
Қб + Т = Р + Қс , мұндағы
Қб – кезеңнің басындағы қалдық;
Т – тауарлардың түсуі;
Р – тауарлардың реализациясы;
Қс –кезеңнің соңындағы қалдық.
II. Орташа жылдық тауарлар қорын анықтау, есеп беру жылындағы әрбір айдың 1-жұлдызына және есеп беру жылының соңындағы сатып алу бағасындағы тауарлардың қалдығы келесідей:
01.01.20___ – 24,0 млн теңге 01.07.20___ – 24,2
01.02.20___ – 23,1 01.08.20___ – 24,8
01.03.20___ – 23,2 01.09.20___ – 24,4
01.04.20___ – 24,6 01.10.20___ – 24,5
01.05.20___ – 24,0 01.11.20___ – 24,5
01.06.20___ – 23,8 01.12.20___ – 24,4
01.01.20___ – 24,5
1. Егер дәріхананың орташа тауарлар қоры сатып алу бағасында 15,3 мың теңге, бөлшек сауда бағасындағы бір күндік тауарайналымы 340 мың теңге, сатылған тауарларға өзіндік құн коэффициенті 60% болса, дәріхананаың тауарлар қорының күндердегі нормативі қандай болады?
2. Дәрі-дәрмектер мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың тауарайналысы 6 айналымды құрайды. Дәріхана тауарайналысын жылдамдатып 6,5 жеткізуді жоспарлап отыр. Тауарайналысын бұлай жылдамдату тауарлар қорының күндердегі нормативіне қалай әсерін тигізеді (тауарлардың айналу жылдамдығы)?
3. Дәрі-дәрмектер мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың тауарайналысы орташа 6,5. Дәріхана тауарайналысын жылдамдатып 7 жеткізуді жоспарлап отыр. Тауарайналысын бұлай жылдамдату тауарлар қорының күндердегі нормативіне қалай әсерін тигізеді?
4. Бөлшек сауда бағасындағы тауарайналымы 15 млн, Көзқ 75%. Тауарлар қорының күндердегі және сомадағы нормативін анықтаңдар, орташа күндік айналым 450 мың.
5. Дәрі-дәрмектер мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың тауарайналысы орташа 7. Дәріхана тауарайналысын жылдамдатып 8 жеткізуді жоспарлап отыр. Тауарайналысын бұлай жылдамдату тауарлар қорының күндердегі нормативіне қалай әсерін тигізеді?
6. Ағымдағы жылдағы тауарлардың күндердегі қорының нақты айналысын есептеңдер. Орташа тауарлар қоры 65 500, тауарайналымы 700 000.
7. Егер дәріхананың сатып алу бағасындағы орташа тауарлар қоры 44 млн болса, дәріхананаың тауарларр қорының күндердегі нормативі қандай. Бөлшек сауда бағасындағы орташа күндік тауарайналымы 100 мың, Көзқ 65%. Дәріхана жұмысының тиімділігін арттыру бойынша басқару шешімдерін ұсыныңдар.
8. Егер дәріхананың орташа тауарлар қоры көтерме бағада 55,9 млн. болса, дәріхананың тауарлар қорының күндердегі нормативі қандай. Бөлшек бағадағы орташа күндік тауарайналымы 130 мың, Көзқ 70%. Дәріхана жұмысының тиімділігін арттыру бойынша басқару шешімін ұсыныңдар.
9. Бөлшек бағадағы тауарайналымы 10 млн 500 мың, Көзқ 70%. Тауарлар қорының күндердегі және сомадағы нормативін анықтаңдар, орташа күндік айналым 350 мың.
10. Дәрі-дәрмектер мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың тауарайналысы орташа 8. Дәріхана тауарайналысын жылдамдатып 8,5 жеткізуді жоспарлап отыр. Тауарайналысын бұлай жылдамдату тауарлар қорының күндердегі нормативіне қалай әсерін тигізеді?
11. Ағымдағы жылдағы тауарлар қорының күндердегі нақты айналымын есептеңдер. Орташа тауарлар қоры 63 200, тауарайналымы 580 000.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. – Москва: Медицина, 2004. – с. 248-258.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. – Москва: ACADEMIA, 2003.
Қосымша:
1. Криков В.П., Прокопишин В.И. Организация и экономика фармации. – Москва: Медицина, 1999. – С. 442-452.
БАҚЫЛАУ ЖҰМЫСЫ
Карта 1
1. «Ағымдағы тауарлар қоры» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Орташа жылдық тауарлар қорын анықтау тәртібі.
3. Егер дәріхананың орташа тауарлар қоры көтерме сауда бағасында 45,9 млн болса, дәріхананың тауарлар қорының күндердегі нормативі қандай. Бөлшек сауда бағасындағы орташа күндік айналым 120 мың, Көзқ 60%. Дәріхана жұмысының тиімділігін жоғарылату бойынша басқару шешімін ұсыныңдар.
Карта 2
1. Өзіндік құн коэффициентін анықтау формуласы.
2. «Маусымдық тауарлар қоры» түсінігіне анықтама беріңдер.
3. Тауарлар қоры: жылдық 12 млн; тоқсандық 11,8 млн; айлық 1 млн. Мұндай болуы мүмкін бе?
Карта 3
1. «Мақсатты қолдануға арналған тауарлар қоры» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Тауарлар қоры: I тоқсанда 1 млн 200 мың.; II тоқсандағы 1 млн 190 мың.; III тоқсандағы 1 млн 195 мың.; IV тоқсандағы 1 млн 202 мың. Орташа жылдық тауарлар қорын табыңдар.
3. Егер орташа тауарлар қоры көтерме сауда бағасында 30,6 мың, орташа айналым 640 мың, Көзқ 60% болса, дәріхананың тауарлар қорының күндердегі нормативі қандай,
Карта 4
1. Айналымдағы заттардың құрамы.
2. Орташа жылдық тауарлар қорын анықтау формуласын жазыңдар.
3. Бөлшек сауда бағасындағы тауарайналымы 9 млн 500 мың, Көзқ 60%. Тауар қорының күндердегі және сомадағы нормативін анықтаңдар, орташа күндік айналым 250 мың.
Карта 5
1. Дәріханадағы тауарлар қорының шамасы неге байланысты болады?
2. Орташа тауарлар қорын есептеу қандай формуламен жүргізіледі.
3. Ағымдағы жылдағы тауарлар қоының күндердегі нақты айналысын есептеңдер. Орташа тауарлар қоры 21 600, тауарайналымы 190 000.
Карта 6
1. «Тауарайналысы» түсінігін сипаттаңдар.
2. Нақты тауарлар қорының жоспар бойынша қарастырылған көрсеткіштен ауытқуы келесі себептер бойынша түзіледі …
3. Тауарайналымы 90 мың, тауар қоры 30 мың. Тауар айналысы жылдамдығын және күндердегі тауарлар қорын анықтаңдар (екі тәсілмен).
Карта 7
1. Тауарлар айналысын жылдамдататын факторлар.
2. Бір жылға орташа тауарлар қорын есептеу формуласын жазыңдар.
3. Дәрі-дәрмектер мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың тауарайналысы орташа 7. Дәріхана тауарайналысын жылдамдатып 7,5 жеткізуді жоспарлап отыр. Тауарайналысын бұлай жылдамдату тауарлар қорының күндердегі нормативіне қалай әсерін тигізеді?
Карта 8
1. Тауарлар айналысын баяулататын факторлар.
2. Келесі мәліметтерді пайдаллана отырып І тоқсанға орташа тауарлар қорын анықтаңдар: қаңтардағы қоры 850 мың, ақпандағы 875 мың, наурыздағы 880 мың.
3. Тауарлар қоры мөлшері бойынша келесідей бөлінеді:
Карта 9
1. Тауарлар айналысын көрсететін көрсеткіштер:
а)
б)
2. Бір тоқсанға орташа тауарлар қорын есептеу формуласын жазыңдар.
3. Дәрі-дәрмектер мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың тауарайналысы 9 айналымды құрайды. Дәріхана тауарайналысын жылдамдатып 9,5 жеткізуді жоспарлап отыр. Тауарайналысын бұлай жылдамдату тауарлар қорының күндердегі нормативіне қалай әсерін тигізеді (тауарлардың айналу жылдамдығы)?
Карта 10
1. Күндердегі тауарлар қоры сипаттайды …
2. Тауарлардың айналысын келесі факторлар жылдамдатады:
3. Ағымдағы жылдағы тауарлар қорының күндердегі нақты айналымын есептеңдер. Орташа тауарлар қоры 43 200, тауарайналымы 380 000.
ТАҚЫРЫП: ДӘРІХАНА ҰЙЫМЫНЫҢ ШЫҒЫНЫН БОЛЖАУ
МАҚСАТЫ
Студенттерді дәріхана ұйымының шығынын болжау негіздеріне үйрету.
Үйрету міндеті – дәріхана ұйымының шығынын болжау негіздерін оқып-үйрену.
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Фармацевтикалық сауда кәсіпорынының қызметінің негізгі міндеттері.
2. Фармацевтикалық сауда кәсіпорынының шығындары.
3. Фармацевтикалық сауда кәсіпорынының шығын айналымы.
4. Шығының жіктелуі.
5. Дәріхана ұйымындағы шығын баптары.
ҮЙРЕТУ ЖӘНЕ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Фармацевтикалық сауда кәсіпорынының қызметінің міндеттері.
Фармацевтикаклық сауда кәсіпорынының шығын айналымы.
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
Шығынның жіктелуі.
Дәріхана ұйымындағы шығын баптары.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. – Москва: Медицина, 2004. – с. 264-266.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. – Москва: ACADEMIA, 2003.
Қосымша:
1. Криков В.П., Прокопишин В.И. Организация и экономика фармации. – Москва: Медицина, 1999. – С. 473-475.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. «Фармацевтикалық сауда кәсіпорынының шығыны» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Шартты-ауыспалы шығындар (пропорциональды-ауыспалы, регрессивті-ауыспалы, прогрессивті-ауыспалы).
Вариант 2
1. «Шығын айналымы» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Құжаттау дәрежесіне байланысты шығындар.
Вариант 3
1. Шығын айналымы қандай көрсеткіштерде өлшенеді?
2. Ішкі және сыртқы шығындар.
Вариант 4
1. Шығынның жіктелуі.
2.Дәріхана ұйымының шығындарын топтау бойынша бағыттар.
Вариант 5
1. Таза және қосымша шығындар.
2. Дәріхана ұйымының шығын баптары.
Вариант 6
1. «Фармацевтикалық сауда кәсіпорынының шығыны» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Тікелей және жанама шығындар.
Вариант 7
1. «Шығын айналымы» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Қарапайым және кешенді шығындар.
Вариант 8
1.Шығын айналымы қандай көрсеткіштерде өлшенеді.
2. Өндірістік және өндірістік емес шығындар.
Вариант 9
1. «Шығын айналымы» түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Шартты-ауыспалы шығындар (старттық, қалдық).
Вариант 10
1. Шығынның жіктелуі.
2. Дәріхана ұйымының шығын баптары.
ТАҚЫРЫП: ЕҢБЕК ПЕН ЖАЛАҚЫ ҚОРЫ БОЙЫНША КӨРСЕТКІШТЕРДІ БОЛЖАУ
МАҚСАТЫ
Студенттерді еңбек пен жалақы бойынша көрсеткіштерді болжау негіздеріне үйрету.
Үйрету міндеті – еңбек пен жалақы бойынша көрсеткіштерді болжау әдістерін оқып-үйрену.
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Шаруашылық есеептегі дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
2. Дәріхана штаты:
I. Әкімшілік-басқару және шаруашылық-қызмет көрсетуші персонал
II. Өндірістік персонал: а) провизорлық; б) орташа фармацевтикалық; в) көмекші
3. Еңбек пен жалақы бойынша негізгі көрсеткіштер.
4. Еңбек бойынша көрсеткіштерді болжау әдістері.
5. Орташа тізімдегі қызметкерлер санын анықтау ережесі.
6. Орташа жалақыны есептеу әдістері.
7. Еңбек өнімділігін анықтау әдістері.
8. Жалақы қорын анықтау тәртібі.
ҮЙРЕТУ ЖӘНЕ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
Дәріхана штаты.
Еңбек пен жалақы бойынша негізгі көрсеткіштер.
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация. Ситуациялық есептер:
Еңбек бойынша көрсеткіштерді жоспарлау әдістері.
Орташа тізімдегі қызметкерлердің санын анықтау.
Орташа жалақыны анықтау.
Еңбек өнімділігін анықтау.
Жалақы қорын анықтау.
№ 1 есеп. Базистік жылға және жоспарлы жылға еңбек өнімділігіни анықтаңдар, және келесі мәліметтерді қолданыңдар:
а) базистік жылдағы тауарайналымы – 150 млн теңге
б) персоналдар саны – 5 адам
в) жоспарлы кезеңде тауарайналымы 15% жоғарылайды, ал қызметкерлер саны 1 адамға қысқарады.
№ 2 есеп. Қызметкерлердің орташа тізімдік санын анықтаңдар, мынаны ескеріңдер:
а) айдың бастапқы күнінде 9 адам жұмыс істеді
б) 10-жұлдызына – 7 адам
в) 15-жұлдызына – 7 адам
г) 20-жұлдызына – 10 адам
д) 25-жұлдызына – 8 адам
е) 30-жұлдызына – 6 адам
№ 3 есеп. Дәріхана қызметкерлеріне жалпы жалақы қорын есептеңдер және мынаны ескеріңдер: дәріхана тауарайналымы 100 млн теңге, ал жалақы деңгейі – 19%.
№ 4 есеп. Дәріхана қызметкерлеріне жалақы қорының деңгейін анықтаңдар, егер дәріх-ананың тауарайналымы 200 млн теңгені, ал жалақы қоры 340 000 теңгені құрайтын болса.
№ 5 есеп. Базистік жылға және жоспарлы жылға еңбек өнімділігін анықтаңдарн және келесі мәліметтерді қолданыңдар:
а) базистік жылғы тауарайналымы – 175 млн теңге
б) персоналдар саны – 6 адам
в) жоспарлы жылы тауарайналымы 30%-ға, персоналдар саны 1 адамға көбейеді.
№ 6 есеп. Бір қызметкерге жалақы қорын есептеңдер, мынаны ескеріңдер:
а) дәріхананың тауарайналымы 100 млн теңгені құрайды
б) жалақы қорының деңгейі – 17%
в) қызметкерлер саны – 3 адам
№ 7 есеп. Дәріхага қызметкерлерінің орташа тізімдегі құрамын анықтаңдар, егер айдың бірінші декадасында 12 адам жұмыс істесе, ал екінші декадада – 13 адам, үшінші декада –10 адам жұмыс істесе.
№ 8 есеп. Дәріханадағы еңбек өнімділігін есептеңдер, мынаны ескеріңдер: тауарайналымы – 24 млн теңге, қызметкерлердің ортиаша тізімдегі саны – 8,5 бірлік.
№ 9 есеп. Дәріхана қызм еткерлерінің орташа айлық жалақысын есептпеңдер және деғ мынаны ескеріңдер: жылдық жалақы қоры – 7 560 000 теңге, қызметкерлердің ортаща тізімдегі саны – 9 бірлік.
№ 10 есеп. Жалақыны есептеңдер, жалақы деңгейі – 30%, тауарайналымы – 25 200 000 теңге.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. – Москва: Медицина, 2004.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. – Москва: ACADEMIA, 2003.
3. Криков В.П., Прокопишин В.И. Организация и экономика фармации. – Москва, 1999.
Қосымша:
1. Абдуллин К.А. Экономика фармации. Учебное пособие. – Алматы, 2006. – 195 с.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Шаруашылық есептегі дәріхананың ұйымдастыру құрылымы.
2. Шаруашылық және көмекші персоналдарға жататын қызметтерді көрсетіңдер.
Вариант 2
1. Дәріхана штаты:
I. Әкімшілік-басқару және шаруашылыққызмет көрсетуші персонал
II. Өндірістік персонал: а) провизорлық; б) орташа фармацевтикалық; в) көмекші
2. Еңбек өнімділігін анықтау әдісі.
Вариант 3
1.Еңбек пен жалақы бойынша негізгі көрсеткіштер.
2. Жалақы қорын анықтау тәртібі.
Вариант 4
1. Еңбек бойынша көрсеткіштерді жоспарлау әдістері.
2. Жалақының жылдық қорын анықтау.
Вариант 5
1. Қызметкерлердің орташа тізімдік санын анықтау әртібі.
2. Жалақы деңгейін анықтау.
Вариант 6
1. Орташа жалақыны анықтау әдісі.
2. Әкімшілік-басқару персоналдарына жататын қызметтердіі атаңдар.
Вариант 7
1. Еңбек пен жалақы бойынша негізгі көрсеткіштер.
2. Жалақының жылдық қорын анықтау.
Вариант 8
1. Орташа жалақыны анықтау әдісі.
2. Шаруашылық және көмекші персоналдарға жататын қызметтерді көрсетіңдер.
ТАҚЫРЫП: ШЫҒЫН АЙНАЛЫМЫН БОЛЖАУ
МАҚСАТЫ
Студенттерді шығын айналымын болжаудың негіздерімен таныстыру.
Үйрету міндеті – шығын айналымын болжау принциптерін оқып-үйрену.
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Шығын айналымының маңызы және мазмұны.
2. Шығын айналымының сипаттамасы.
3. Дәріхана ұйымының шығын айналымының құрылымы.
4. Жеке баптар бойынша шығын айналымын болжау және талдау әдісі.
ҮЙРЕТУ ЖӘНЕ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақта бойынша пікірталас:
Дәріхана ұйымындағы шығын айналымы және оның сипаттамасы.
Дәріхана ұйымының шығын айналымының құрылымы.
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация:
1. Шығын айналымын талдау әдістері.
2. Жеке баптар бойынша шығын айналымын болжау.
3. Шығын айналымына әсер етпетін факторлар:
а) жоғарылататын;
б) төмендететін.
Ситуациялық есептер:
1. «Норма шегіндегі тауарлар шығыны» бабы бойынша шығын сомасын есептеу, егер:
а) жеке рецептер бойынша тауарайналымының жоспары – 8 мың теңге
б) дәріханаішілік дайындаудың жоспарлы құны – 4 мың.
в) салмақ (ангро) бойынша босатылатын дәрі-дәрмектер жоспары – 60 мың.
Өзіндік құн коэффициенті 60%. Дәріханада өз алдына жеке қор бөлімі жоқ.
2. Дәріхана есебінен фармацевтикалық ақпарат жұмысын жүргізуге жұмсалатын шығын-дарды анықтау. Фирманың тауарайналымы – 100 млн теңге, дәріхана тауарайналымы – 1 200 000 теңге. Фирма фармацевтикалық ақпаратты жүргізуге 10 000 теңге жұмсады.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. – Москва: Медицина, 2004. – 716. с.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. – Москва: ACADEMIA, 2003.
Қосымша:
1. Криков В.П., Прокопишин В.И. Организация и экономика фармации. – Москва: Медицина, 1999. – 624 с.
ТЕСТ БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Шығынды төмендету:
А) рентабельділікті жоғарылатады
Б) кірісті жоғарылатады
В) таза табысты көбейтеді
Г) рентабельность төмендетеді
Д) таза табысты төмендетеді
2. Шығынды қысқартуға келесі шаралар мүмкіндік жасайды:
А) тұрғындарды дәрімен қамтамасыз етудің ұйымдастыру формаларын жетілдіру
Б) прогрессивті технологияларды енгізу
В) еңбек өнімділігін жоғарылату
Г) медициналық тауарлардың өзіндік құнын төмендету
Д) салықты жоғарылату
3. Таза шығын келесілермен байланысты:
А) құн формасының өзгеруімен
Б) сатып алу-сату процесімен
В) тасымаалдаумен
Г) тауарларды сақтаумен
Д) қаттаумен
4. Айналым сферасындағы шығындар:
А) қаттау
Б) буып-түю
В) тасымалдау
Г) тауарларды сақтау
Д) көтерме фирма есебінен тауарларды жеткізу
5. Шығын айналымы белгіленеді:
А) абсолютті сомада
Б) тауарайналымына деңгейі бойынша
В) натуралды шамаларда
Г) салыстырмалы көрсеткіштерде
Д) тауар топтары бойынша
Вариант 2
1. Шығын айналымының деңгейінің төмендеуі келесілер туралы куәландырады:
А) тұрғындардың фармацевтикалық тауарлармен қамтамасыз ету сапасының жақсаруы
Б) жалпы табыстың жоғарылауы
В) таза табыстың көбеюі
Г) таза табыстың төмендеуі
Д) шығын сметасының көбеюі
2. Шығын айналымының жіктелуінің келесілер үшін маңызды мәні бар:
А) талдау
Б) жоспарлау
В) оперативті есепті рационализациялау
Г) жоспарлаудаы демократиялық централизм
Д) инвентаризация жүргізу
3. Экономикалық мазмұны бойынша шығын келесідей жіктеледі:
А) еңбекті төлеумен байланысты шығын айналымы
Б) материаклды шығындармен байланысты шығын айналымы
В) халық шаруашылығының басқа салаларының қызметін төлеумен байланысты
шығындар
Г) дайындау процесіндегі жоғалулар
Д) дәріхананың кірісі
4. Еңбекті төлеумен байланысты шығын айналымына келесілер жатады:
А) жалақы
Б) жоспарды орындағаны үшін сыйлық ақы
В) амортизациялық бөлінулер
Г) аз бағалы заттардың тозуы
Д) транспорттық шығындар
5. Дәріхана шығынының деңгейі байланысты болады:
А) өндірістік операциялардың үлкен көлеміне
Б) біліксіз персоналдардың болуына
В) медициналық тауарлардың үлкен номенклатурасына
Г) қосымша өндірістік операциялрдың қажеттілігіне
Д) НДС-тің төмендеуі
Вариант 3
1. Өзіндік құнға кіретін шығындар:
А) материалды шығындар
Б) еңбекті төлеу бойынша шығындар
В) әлеуметтік мұқтаждыққа бөлінулер
Г) негізгі заттардың амортизациясы
Д) жарнамаға жұмсалатын шығындар
2. Экономикалық шығындар:
А) сыртқы
Б) ішкі
В) ауыспалы
Г) тұрақты
Д) шекті
3. Шығын айналымы көрсетіледі:
А) есеп құжаттарында
Б) бухгалтерлік есептерде
В) статистикалық есептерде
Г) жоспарлы құжаттарда
Д) банктік құжаттарда
4. Абсолютті құндық көрсеткіштердегі шығын айналымы көрсетіледі:
А) аналитикалық есеп шоттарында
Б) синтетикалық есеп шоттарында
В) жинақтау ведомостарында
Г) айналым ведомостарында
Д) талап-накладнойларда
5. Шығын айналымын есепке алудың міндеттері:
А) дәріхана қызметімен байлнысты барлық шығындарды көрсету
Б) барлық баптар бойынша жоспарлы тапсырмалардың орындалуына бақылау
В) дәріхананың бастапқы мәліметтерін анықтау
Г) дәріхана резервтерін табу
Д) бәсекелес фирмалардың қызметкерлерінің санын анықтау
Вариант 4
1. Есепке алынатын теміржолмен тасымалдау бойынша шығындар:
А) тасымалдау тарифі
Б) сақтандыру жинағы
В) тиеу-түсіру жұмыстарының құны
Г) жіберу станциясындағы жүкті сақтауды төлеу
Д) аз бағалы мүліктің тозуы
2. «Теміржолмен тасымалдау бойынша шығындар» бабында көрсетіледі:
А) тауарды жеткізу бойынша шығындар
Б) тасымалданатын тауар буып-түйілген тараның құны
В) кеденік төлемдер
Г) жалға алу бойынша шығындар
Д) қойма бөлмелеріне жұмсалатын шығындар
3. «Жалақы» бабы бойынш есепке алынады:
А) дәріхана ұйымының қызметкерлеріне жалақы қорынан төлемдер
Б) уақытша функцияларды орындау үшін шақырылған қызметкерлердің жалақысы
В) дәріхана штатында тұрмайтын, бірақ бір реттк және кездо\ейсоқ жұмыстары орынддайтын тұлғалардың жалақысы
Г) ауылдық жерде жұмыс істейтін фармацевтикалық қызметкерлердің коммуналдық қызметін төлеу
Д) мобильді байланыс қызметін төлеу
4. Ағымдағы жөндеу жұмысына жұмсалатын шығындар» бабында көрсетіледі:
А) негізгі заттардың ағымдағы жөндеу жұмысына жұмсалатын шығындар
Б) аз бағалы мүліктің тозуы
В) ағымдағы жөндеу жұмыстарын огрындауға тарылған қызметкерлердің жалақысы
Г) тауарларды сақтаумен байлшанысты шығындар
Д) уақытша жоқ жұмысшылардың функцияларын орынлау үшін шақырылған уақытша қызметкерлердің жалақысы
5. «Тауарларды сақтау және сату бойынша шығындар» бабында есепке алынады:
А) дәрілерді экстемпоральды дайындау кезіндегі көмекшіматериалдардың шығыны
Б) дәріханаішілік дайындау бойынша шығындар
В) қаттау бойыншашығындар
Г) инкассациялық қызметті төлеу
Д) ағымдағы жөндеу жұмысына шығындар
Вариант 5
1. «Тара бойынша шығындар» бабында есепке алынады:
А) дәрі-дәрмектердің жоғалуы
Б) тара бойынша жоғалулар
В) инвенарлы тараның амортизациясы
Г) тараны жөндеу бойынша шығындар
Д) фарфор-фаянс таралардың жоғалуы
2. «Норма шегіндегі тауарлардың жалуы» бабына жатады:
А) норма шегіндегі тауарлардың шығыны
Б) рецептуралық ыдыстарың сынуы
В) дәрі-дәрмектердің жоғалуы
Г) мақтаның жоғалуы
Д) тараны жөндеу бойынша шығындар
3. «Өзге де орталықтандрылған шығындар» бабында есепке алынады:
А) әлеуметтік сақтандыруға бөлінулер
Б) қауіпсіздік техникасы бойынша шығындар
В) канцеляриялық шығындар
Г) тауарды сатумен байланысты шығындар
Д) гранттар
4. «Өзге де орталықтандрылған шығындар» бабына кіреді:
А) жарнама бойнша шығындар
Б) кадрларды дайындау бойынша шығындар
В) пошта-телеграф қызметн төлеу
Г) компьютерлік фирмалар қызметін төлеуң
Д) тауарларды сақтау бойынша шығындар
5. Өзіндік құнға енгізілген шығындар:
А) материалды шығындар
Б) еңбекті төлеу бойынша шығындар
В) әлеуметтік мұқтаждыққа жұмсалатын шығындар
Г) негізгі заттардың амортизациясы
Д) жарнамаға жұмсалатын шығындар
ТАҚЫРЫП: ДӘРІХАНА ҰЙЫМЫНЫҢ ШЫҒЫНЫН БОЛЖАУ.
БАҚЫЛАУ ЖҰМЫСЫ
МАҚСАТЫ
Студенттерді дәріхана ұйымының шығын айналымын болжаудың негіздерімен таныстыру.
Үйрету міндеттері – дәріхана ұйымының шығын айналымын болжаудың принциптерін оқып-үйрену.
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Шығын айналымы түсінігіне анықтама беріңдер.
2. Шығын айналымы қандай көрсеткіштерде жоспарланады.
3. Дәріхана ұйымының шығындарының түрлері.
4. Баптар бойынша дәріхананың шығын айналымын есептеу.
5. Дәріхананың өзінде болатын шығындар.
ҮЙРЕТУ ЖӘНЕ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Шығын айналымы және оның сипаттамасы.
Дәріхана ұйымының шығындарының түрлері.
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. – Москва: Медицина, 2004. – 716 c.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. – Москва: ACADEMIA, 2003.
Қосымша:
1. Криков В.П., Прокопишин В.И. Организация и экономика фармации. – Москва: Медицина, 1999. – 624 c.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
Вариант 1
1. Есептік кезеңге жатқызылатын шығындарға жатады:
а) жалпы және әкімшілік шығындар
б) транспортқа жұмсалатын шығындар
в) тауарлық-матпериалдық қорларды сатуға жұмсалатын шығындар
г) пайыздар бойынша шығындар
д) РК жұмсалатын шығындар
2. Шығын айналымына әсерін тигізетін факторлар келесідей болады:
а) дәріханаға байланысты
б) аяқ астынан пайда болған
в) мүмкін болатын
г) дәріханаға байланысты болмайтын
д) уақытша
3. Сату бойынша шығындарға келесілерді жатқызуға болады:
а) өтім бөлімінің қызметкерлерінің жалақысын
б) меншікті сақтандыруды
в) маркетинг
г) іссапарлық шығындар
д) шикізат пен материалдарға шығындар
4. Жүйелі шығындар:
а) ақшалық заттар түріндегі шығындар
б) жалақы
в) жалға алу
г) өзіндік құн
д) шикізат пен материалдарға шығындар
5. Жалпы және әкімшілік шығындарға жатады:
а) әкімшілік-шаруашылық персоналдарға жататын қызметкерлердің еңбегін төлеу
б) өтім бөлімінің қыөзметкерлерінің еңбегін төлеу
в) қызметтік автотранспорттың күтімі
г) техникалық басқару құралдарының, байланыс тораптарының және дабыл құралдарының
күтімі
д) іссапарлық шығындар
6. Шығын айналымын төмендетпетін факторлар:
а) тауарайналымының жүйелі өсуі және оның құрылымының өзгеруі
б) шаруашылық есеп айырысуды жетілдіру
в) қызмет көрсетудің жаңа формаларын енгізу
г) ДДҚ санын көбейту
д) жалақыны төмендету
7. Таза шығын айналымы келесілермен байланысты:
а) тауарларды сату процесімен
б) жарнамамен
в) автотранспорттың күтімімен
г) іссапармен
8. Қосымша шығын айналымы:
а) транспорттық шығындар
б) сақтау бойынша шығындар
в) жалақы бойынша
г) өлшеу бойынша
д) буып-түю бойынша
9. Пайыздар бойынша шығындарға жатады:
а) банк несиесі бойынша пайыздарды төлеу
б) жабдықтаушылардың несиесі бойынша
в) мүлікті жалға алғаны үшін
г) әкімшіліктің жеке ақшасы
д) жалақы бойынша
10. Ғимараттың, құрылыстың және мүліктің күтімі бойынша шығындарға кіреді:
а) жылыту, жарықтандыру бойынша
б) бөлмелерді тазалықта ұстау бойынша
в) өртке қарсы қауіпсіздік бойынша
г) мекеме штатында тұрмайтын күзетті ұстау бойынша
д) персоналдардың формасына жұмсалатын шығындар
Вариант 2
1. Шығын баптары:
а) сату бойынша шығындар
б) деңгейі бойынша шығындар
в) пайыздар бойынша шығындар
г) жалпы және әкімшілік шығындар
д) сома бойынша шығындар
2. Өндіріс кезінде өзіндік құнға енгізілетін, сонымен бірге ДП мен ММБ өндірушіден тұтынушыға дейін жеткізумен байланысты ақшалық формада берілген шығындар:
а) сату көлемі
б) сауда үстемесі
в) шығын айналымы
г) дәріхананың тауарайналымы
д) тоқсандар бойыншат шығын сомасы
3. Жалпы және әкімшілік шығындарға кіреді:
а) әкімшілік-шаруашылық персоналдарының (қосымша) жалақысы
б) әкімшілік-шаруашылық персоналдарының (негізгі) жалақысы
в) несиеге пайыздар
г) қызметтік автотранспорттың күтімі
д) банк қызметін төлеу
4. Сату бойынша шығындарға кіреді:
а) өндірістік және көмекші персоналдардың жалақысы
б) маркетингке жұмсалатын шығындар
в) кадрлардың дайындығына жұмсалатын
г) банк қызметін төлеу
д) теміржолмен, автокөлікпен тасымалдау
5. Шығынды төмендететін факторларға жатады:
а) тауарайналымының жүйелі өсуі
б) дәрімен қамтамасыз етудің жаңа формаларын енгізу
в) залды эстетикалық ресімдеу
г) дәрілік заттарды дайындау технологиясын жетілдіру
д) қызметкерлерге жалақыны жоғарылату
6. Шартты-ауыспалы шығындарға жатады:
а) транспорттық шығындар
б) жалақы
в) ағымдағы жөндеу
г) тара бойынша шығындар
д) табиғи шығын
7. Маркетинг бойынша шығындарға жатады:
а) дәріханаға байланысты
б) сату бойынша
в) дәріханаға байланысты емес
д) несие үшін шығындар
8. Тауарайналымына әсер ету дәрежесі бойынша шығындар бөлінеді:
а) ауыспалы
б) өзгермейтін
в) шартты-ауыспалы
г) шартты-тұрақты
д) үнемі жоғарылайтын
9. Шығынды жоспарлайды:
а) есептеу жолымен
б) деңгейі бойынша
в) сомасы бойынша
г) жекелеп
д) өндіріс шығынына салыстырмалы деңгейі бойынша
10. Дәріхана шығынының деңгейі келесі формула бойынша есептеледі:
-
а)
сату көлемі
•100%
å дәріхана шығыны
б)
å дәріхана шығыны
•100%
сату көлемі
в)
сату көлемі
•100%
шығын айналымы
г)
Дәріхананың таза шығыны
•100%
å шығын айналымы
Вариант 3
1. ДП мен ММБ өндірушіден тұтынушыға дейін жеткізумен байланысты шығындар:
а) шығу
б) шығын
в) табыс
г) жоғалулар
д) қор
2. Жалпы және әкімшілік шығындарға кіреді:
а) айыппұл
б) қызметкерлердің еңбегін төлеу
в) транспорттық шығындар
г) соттық шығындар
д) маркетингтік шығындар
3. Сату бойынша шығындарға кіреді:
а) маркетингке жұмсалатын шығындар
б) кірісті жасырғаны үшін шығындар
в) транспорттық шығындар
г) салықтар
д) іссапарлық шығындар
4. Өндіріс шығыны – бұл:
а) транспортқа жұмсалатын шығындар
б) сатуға байланысты шығындар
в) сақтау бойынша шығындар
г) өнімді өндіруге кеткен дамдар еңбегінің және заттық еңбектің шығынының жиынтығы
д) қаттау бойынша шығындар
5. Банк несиесі бойынша пайыздарды төлеуге келесі шығындар кіреді:
а) сату бойынша
б) пайыздар бойынша
в) жалпы және әкімшілік шығындар
г) дәріханаға байланысты
д) дәріханаға байланысты емес
6. Шығынды төмендететін шығындарға жатады:
а) тауарайналымының жүйелі өсуі
б) дәрімен қамтамасыз етудің жаңа формаларын енгізу
в) залды эстетикалық ресімдеу
г) дәрілік заттарды дайындау технологиясын жетілдіру
д) қызметкерлерге жалақыны жоғарылату
7. Тауарайналымына әсер ету дәрежесі бойынша шығындар бөлінеді:
а) тұрақты жоғарылататын
б) шартты-ауыспалы
в) шартты-тұрақты
г) өзгермейтін
д) ауыспалы
8. Шартты-ауыспалы шығындарға жатады:
а) транспорттық шығындар
б) жалақы
в) ағымдағы жөндеу
г) тара бойынша шығындар
д) табиғи шығын
9. Дәріханаға байланысты факторларға жатады:
а) тауарларды дұрыс сақтау
б) баға факторы
в) бөлмені жалға алу
г) қаржылық тәртіпті сақтау
д) бөлінген қаржыларды рационалды қолдану
10. Маркетингке жұмсалатын шығындарға жатады:
а) дәріханаға байланысты емес
б) сату бойынша
в) жалпы және әкімшілік шығындар
г) пайыздар бойынша шығындар
д) дәріханаға байланысты
Вариант 4
1. Дәріхана шығыны – бұл:
а) ДП мен ММБ өндірушіден тұтынушыға жеткізумен байланысты шығындар
б) өндірісі кезінде өзіндік құнға енгізілетін шығындар
в) ақшалық мәнде берілген шығындар
г) пайызбен берілген шығындар
2. Шығын деңгейі келесі формуламен есептеледі:
а) |
Уршығ = |
å шығын |
•100% |
|||||
Т бөлшек бағада |
||||||||
б) |
Т = |
И1 – И0 |
•100% |
|
||||
И0 |
|
|||||||
в) |
Iи = |
И1 |
|
|||||
И0 |
|
|||||||
г) Қб + Т = Пк + В + Р
3. Жалпы және әкімшілік шығындарға жатады:
а) әкімшілік-шаруашылық персоналдардың еңбегін төлеу
б) қызметтік автокөліктің күтіміне жұмсалатын шығындар
в) өтім бөлімінің қызметкерлерінің жалақысы
г) жарнамалық басылымдарды жасауға және шығаруға жұмсалатын шығындар
4. Сату бойынша шығындарға кіреді:
а) меншікті сақтандыру бойынша шығындар
б) іссапарлық шығындар
в) амортизациялық шығындар және негізгі заттардың күтіамі бойынша шығындар
г) басқарудың әкімшілік персоналдарының іссапарына жұмсалатын шығындар
5. Есептік кезеңдегі шығындарға жатады:
а) жалпы шығындар
б) әкімшілік шығындар
в) тауарлық-матпериалдық құндылықтарды сату бойынша шығындар
г) өтім нарықтарын зерттеу және нарықта тауарларды жылжыту бойынша шығындар
6. Дәріханаға байланысты емес факторларға жатады:
а) айналымдағы заттарды рационалды қолдану
б) тауараналымының жоспарын орындау
в) баға факторы
г) қаржылық тәртіпті сақтау
7. Шығынды жоғарылататын факторлар:
а) дәрілік қызмет көрсету мәдениетін жоғарылату
б) дәрілік заттарды ресімдеу сапасын жақсарту
в) тауарайналымының жүйелі өсуі
г) дәрілік қызмет көрсетудің жаңа формаларын енгізу
8. Шартты-ауыспалы шығындарға жатады:
а) транспорттық шығындар
б) жалақы
в) табиғи шығын
г) жалгерлік төлем
9. Шартты-тұрақты шығындарға жатады:
а) ғимараттың күтіміне жұмсалатын шығындар
б) тара бойынша шығындар
в) ажалгерлік төлем
г) жалақы
10. Шығын айналымы – бұл:
а) өнімді өндіруге кеткен дамдар еңбегінің және заттық еңбектің шығынының жиынтығы
б) тауарайналысы процесімен байланысты қоғамдық қажетті шығындар
в) айналс сферасында жалғасатын өндіріс процесімен негізделген шығындар
г) тауардың пайыздық айналысымен, олардың есебімен дәне жарнамасымен байланысты
шығындар
Вариант 5
1. Шығын айналымы – бұл:
а) өнімді өндіруге кеткен дамдар еңбегінің және заттық еңбектің шығынының жиынтығы
б) шығын деңгейң
в) тауардың өзіндік құны
г) нақты шығындар
2. Шығынды келесідей екі топқа бөлуге болады:
а) өзіндік құнға кіретін
б) өзіндік құнға кірмейтін
в) дәріхана шығыны
г) өндіріс шығыны
д) айналыс шығыны
3. Нақты шығындар – бұл:
а) ақшалық мәндегі шығындар
б) жалақы
в) жалға алу
г) өзіндік құн
д) шикізат пен материалға жұмсалатын шығындар
4. Қандай шығындар деңгейі бойынша жоспарланады:
а) сату көлемінің өзгеруімен өзгеріске ұшырайтын шығындар
б) өзгеріске тәуелді болмайтын шығындар
в) бөлмелер мен мүліктің күтіміне жұмсалатын шығындар
г) жалақыға жұмсалатын шығындар
5. Қандай шығындар сомасы бойынша жоспарланады:
а) сату көлемінің өзгеруімен өзгеріске ұшырайтын шығындар
б) өзгеріске тәуелді болмайтын шығындар
в) бөлмелер мен мүліктің күтіміне жұмсалатын шығындар
г) жалақыға жұмсалатын шығындар
6. Шығын деңгейі келесі формула бойынша есептеледі:
а) |
å шығын |
•100% |
|
|
Т көтерме бағада |
|
|||
б) |
å шығын |
•100% |
||
Т бөлшек бағада |
||||
в) Он + П = Пк + В + Р
г) |
å шығын |
•100% |
сату көлемі |
д) W • T
7. Кезеңдегі шығындарға келесілер жатады:
а) жалпы және әкімшілік шығындар
б) ТБЗ сату бойынша шығындар
в) пайыздар бойынша шығындар
г) өзіндік мұқтаждықтарға жұмсалатын шығындар
д) несие үшін шығындар
8. Шығынды пайыздық (%) деңгейі бойынша болжау:
а) |
å бір жылдағы барлық шығынның |
•100% |
|
|||
бір жылға сату көлемінің жоспары |
|
|||||
б) |
å шығын |
•100% |
|
|||
Т бөлшек бағада |
|
|||||
в) |
å тоқсандар бойынша шығын |
•100% |
||||
тоқсандар ойынша сату көлемінің жоспары |
||||||
г) å шығын = сату көлемі • шығын деңгейі • 100%
9. Шығын айналымын төмендететін факторлар:
а) тауарайналымынң жүйелі өсуі
б) шаруашылық есепті жетілдіру
в) қызмет көрсетудің жаңа формаларын енгізу
г) ДДҚ санының көбеюі
д) жалақының төмендеуі
10. Ішкі шығын айналымы:
а) тасымалдау бойынша шығындар
б) тауарларды жіберу бойынша шығындар
в) жалақы
г) жалға алу, ғимараттың мүліктің күтімі бойынша шығындар
д) пайыздар бойынша, коммуналдық қызметке шығындар
ТАҚЫРЫП: ТАБЫСТЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖӘНЕ ОНЫ ТАЛДАУ ӘДІСТЕРІ
МАҚСАТЫ
Студенттерді табысты қалыптастыру негіздеріне үйрету.
Үйрету міндеттері – табысты қалыптастыру негіздері мен талдау әдістерін зерттеу.
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Тауарайналымының топтық құрылымы және оның мәні.
2. Сату көлемін тауар топтары бойынша болжау әдістері.
3. Дәріхана ұйымдарындағы баға түзудің ерекшеліктері.
4. Дәріханадағы сауда үстемесі және оның түзілу жолдары.
5. Сауда үстемесінің шамасы мен деңгейіне әсер ететін факторлар.
6. Сауда үстемесін жоспарлау әдістері.
ҮЙРЕТУ ЖӘНЕ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Тауарайналымының топтық құрылымы және оны болжау әдістері.
Дәріхана ұйымдарындағы баға түзудің ерекшеліктері.
Дәріханадағы сауда үстемесі және оның түзілу жолдары.
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация. Ситуациялық есептерді шешу:
Сауда үстемесінің шамасы мен деңгейіне әсер ететін факторлар.
Сауда үстемесін жоспарлау әдістері.
Ситуациялық есептер
1 есеп. Шаруашылық есептегі дәріхана үшін тауар топтары бойынша жоспарды құрастыру. Ағымдағы жылғы күтілмелі сату көлемі: дәрі-дәрмектер – 200 000 мың теңге; таңу материалдары – 18 000 мың; науқастарды күту бұйымдары – 25 000 мың; сабын – 16 000 мың; парфюмерия – 18 000 мың. Жалпы тауарайналымының жоспар жобасы – 300 000 мың теңге. ОАД дәрі-дәрмекті сатуды парфюмерия тобының есебінен 0,8%-ға көбейтуді ұсынады. Дәріханадан жоғарыда көрсетілгендерден басқа тауар топтары сатылмайды.
2 есеп. Ағымдағы жылы тауарайналымы 340 000 мың теңгені құрады, соның ішінде таңу материалдары тобы бойынша – 17 000 мың. Жалпы тауарайналымының жоспар жобасы – 360 000 мың. Таңу материалдары тобы бойынша тауарайналымының жоспар жобасын жасаңдар.
3 есеп. Ағымдағы жлғы күтілмелі сату көлемі – 40 000 мың теңге, соның ішінде дәрі-дәрмектер тобы бойынша – 32 000 мың. Жалпы тауарайналымының жоспар жобасы – 45 500 мың. VII топтағы шаруашылық есептегі дәріхана үшін тауар топтары бойынша жалпы тауарайналымының жоспарын жасаңдар.
4 есеп. Шаруашылық есептегі дәріхана үшін тауар топтары бойынша тауарайналымы-ның жоспарын құрастыру. Ағымсдағы жылғы күтілмелі сату көлемі: дәрі-дәрмектер – 273 000 мың теңге; таңу материалдары – 24 500 мың; науқастарды күту бұйымдары – 35 000 мың; сабын – 10 500 мың; парфюмерия – 7 000 мың. Жалпы тауарайнаымының жоспар жобасы – 300 000 мың. Дәріханадан жоғарыда көрсетілгендерден басқа тауар топтары сатылмайды.
5 есеп. Шаруашылық есептегі дәріхана үшін тауар топтары бойынша тауарайналымы-ның жоспарын құрастыру. Тауарайналымының күтілмелі орындалуы – 27 000 мың теңге, оның ішінде дәрі-дәрметр бойынша – 20 000 мың, біріктірілген тауар топтары бойынша – 7 000 мың. Жоспарлы жылға тауарайналмы – 30 000 мың. Тауарайналымының қалыптасқан құрылымы жоспарлы жылы өзгеріссіз қалады.
6 есеп. Күтілмелі сату көлемі: дәрі-дәрмектер – 270 000 мың теңге; таңу материалдары – 20 000 мың; науқастарды күту бұйымдары – 12 000 мың; сабын – 10 000 мың; медициналық саймандар – 16 000 мың. Жоспарлы жылға тауарайналымы – 350 000 мың теңге. Тауарайналымының қалыптасқан құрылымының жоспарлы жылы өзгеріссіз қалатынын ескере отырып, тауар топтары бойынша тауарайналымының жоспарын құрастыру.
7 есеп. Күтілмелі сату көлемі – 215 000 мың теңге, оның ішінде, дәрі-дәрмектер – 162 000 мың және парфюмерия – 7 850 мың. Жалпы тауарайналымының жоспар жобасы – 225 000 мың теңге. ОАД дәрі-дәрмекті сатуды парфюмерия тобының есебінен 0,65%-ға көбейтуді ұсынады. Дәрі-дәрмектер тобы және парфюмерия тобы бойынша тауарайналымының жоспарының жобасын құру.
8 есеп. Ағымдағы жылы қалыптасқан орташа үстеме деңгейін және Ксөзқ анықтау. Тауарайналымы – 207 200 мың теңге, сауда үстемесі – 76 000 мың.
9 есеп. Ағымдағы жылы қалыптасқан орташа үстеме деңгейі мен өзіндік құн коэффициентін анықтау. Сатылу келесідей: дәрі-дәрмектер – 82 400 мың теңге бөлшек бағада, 50 000 мың көтерме бағада; өзге тауарлар – 6 600 мың бөлшек бағада, 5 600 мың көтерме бағаа.
10 есеп. Таңу материалдары тобы бойынша жоспарлы жылға үстеме сомасын анықтау, ағымдағы жылы таңу материалдары тобы бойынша сату көлемі бөлшек бағада 8000 мың теңгені, көтерме бағада 16 200 мың теңгені құрады. Таңу материалдары тобы бойынша тауарайналымының жоспар жобасы – 22 000 мың теңге.
11 есеп. Ағымдағы жылы қалыптасқан орташа үстеме деңгейі мен өзіндік құн коэффициентін анықтау. Сатылу келесідей: дәрі-дәрмектер – 70 000 мың теңге бөлшек бағада, 47 000 мың көтерме бағада; өзге тауарлар – 9 300 мың бөлшек бағада, 4 770 мың көтерме бағада.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. – Москва: Медицина, 2004. – 716 с.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. – Москва: ACADEMIA. – Том I. – 2003. – 447 с.
Қосымша:
1. Криков В.П., Прокопишин В.И. Организация и экономика фармации. – Москва: Медицина, 1999. – 624 с.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Вариант 1
1. Тауарайналымының топтық құрылымы және оның маңызы.
2. Өзіндік құн коэффициенті, сипаттамасы және қолданылуы.
Вариант 2
1. Тауар топтары бойынша сату көлемін болжау әдісі.
2. Тауарайналымының топтық құрылымының маңызы.
Вариант 3
1. Дәріхана ұйымдарындағы баға түзудің ерекшеліктері.
2. Тауарлық баланс формуласын пайдалана отырып кезеңнің басына қалдықты есептеу (мысал келтіру).
Вариант 4
1. Дәріханадағы сауда үстемесі және түзу жолдары.
2. Тауарлық баланс формуласы және оны құраушылардың сипаттамасы.
Вариант 5
1. Сауда үстемесінің шамасына және деңгейіне әсер ететін факторлар.
2. Тауарлық баланс формуласын пайдалана отырып тауарлардың түсуін есептеу (мысал).
Вариант 6
1. Сауда үстемесін жоспарлау әдісі.
2. Тауарлық баланс формуласын пайдалана отырып тауарлардың сатылуын есептеу (мысал).
Вариант 7
1. Тауар топтары бойынша тауарайналымы қандай көрсеткіштерде жоспарланады.
2. Тауарлық баланс формуласын пайдалана отырып кезеңнің соңына қалдықты есептеу (мысал).
ТАҚЫРЫП: ТАБЫСТЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖӘНЕ ОНЫ ТАЛДАУ ӘДІСТЕРІ
МАҚСАТЫ
Студенттерді табысты талдау әдістерімен таныстыру.
Үйрету міндеттері – табысты қалыптастыру принциптері мен оны талдау әдістерін зерттеу.
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Тауар топтары бойынша тауарайналымын (сату көлемін) болжау.
2. Дәріхана ұйымдарында дәрілік заттарға (препараттарға) баға түзу.
3. Дәріхана ұйымдарындағы сауда үстемесі.
4. Сауда үстемесін болжау әдістері.
5. Сауда үстемесінің шамасына әсер ететін факторлар.
ҮЙРЕТУ ЖӘНЕ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Сату көлемін тауар топтары бойынша болжау.
Дәріхана ұйымдарындағы баға түзу спецификасы.
Дәріхана ұйымдарындағы сауда үстемесі және оның түзілу жолдары.
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация. Ситуациялық есептерді шешу:
Сауда үстемесінің шамасына әсер ететін факторлар.
Сауда үстемесі қандай көрсеткіштерде жоспарланады?
Сауда үстемесін жоспарлау әдісі.
Ситуациялық есептер
1 есеп. Бөлшек тауарайналымының жоспары – 172 000 мың теңге, көтерме тауарайналымы – 38 000 мың. Бірқатар жылдардағы дәрі-дәрмектердің сатылуы 76%, 77%, 78% және ағымдағы жылғы сатылуы 79% құрады. Дәрі-дәрмектер тобы бойынша тауарайналымының жоспарының жобасын жасаңдар.
2 есеп. Әрбір тауар тобындағы сатылған үстемелердің нақты қалыптасқан деңгейлерін, сонымен бірге дәріхана бойынша орташа үстеме деңгейі мен өзіндік құн коэффициентін анықтаңдар. Тауар топтары бойынша сатылу: минералды сулар – 3100 мың теңге бөлшек бағада, 24 800 мың көтерме бағада; дәрі-дәрмектер – 53 200 мың бөлшек бағад, 29 800 мың көтерме бағада; таңу материалдары – 6200 мың бөлшек бағада, 5710 мың көтерме бағада; өзгелері – 6300 мың бөлшек бағада, 5370 мың көтерме бағада. Басқа тауарлар сатылмайды.
3 есеп. Ағымдағы жылы қалыптасқан орташа сауда үстемесін және Көзқ анықтаңдар. Тауарайналымы – 167 500 мың теңге, сауда үстемесі – 48 580 мың.
4 есеп. Күтілмелі тауарайналымы – 53 500 мың теңге. Орташа үстеме деңгейі – 31%. Көтерме сауда бағасындағы тауарайналымын анықтаңдар.
5 есеп. Көтерме бағасындағы тауарлардың сатылуы 180 000 мың теңге, үстеме деңгейі – 291 000 мың. Осы кезеңдегі дәріхананың тауарайналымын анықтаңдар.
6 есеп. Күтілмелі тауарайналымы – 150 000 мың теңге. Көзқ – 68%. Көтерме бағадағы сатылу көлемін анықтаңдар.
7 есеп. Ағымдағы жылғы сауда үстемесінің деңгейі: дәрі-дәрмектер тобы бойынша – 29%, тауарлардың біріктірілген тобы бойынша – 10%. Жоспар жобасы: дәрі-дәрмектер тобы бойынша – 40 000 мың теңге, біріктірілген топ бойынша – 7 000 мың. Сауда үстемесінің оспар жобасын құрастырыңдар.
8 есеп. Сауда үстемесінің жоспар жобасын жасаңдар. Бірқатар жылдардағы сауда үстемесінің орташа деңгейі – 31,5%; 30%; 29,5%; 29%. Тауарайналымының жоспарының жобасы – 95 000 мың теңге.
9 есеп. Күтілмелі тауарайналымы – 140 000 мың, ал сауда үстемесі – 40 600 мың теңге. Тауарайналымы 152 000 мың теңгеге, сауда үстемесі 44 840 мың теңгеге жоспарланған. Ағымдағы және жоспарлы жылға орташа үстеме деңгейін және Көзқ анықтаңдар.
10 есеп. Сауда үстемесінің жоспар жобасын жасаңдар. Бірқатар жылдардағы орташа үстеме деңгейі – 30%; 30,2%; 30,5%; 31%. Тауарайналымының жоспарының жобасы – 380 000 мың теңге.
11 есеп. Таңу материалдары тобы үшін сауда үстемесінің жоспарының жобасын жасаңдар, осы тауар тобы бойынша үстеме деңгейі - 9%, ал жалпы тауарайналымының жоспарының жобасы – 127 000 мың теңге, оның ішінде таңу материалдары 5% құрайды.
12 есеп. Күтілмелі тауарайналымы – 250 000 мың, ал сауда сауда үстемесі – 82 500мың теңге. Тауарайналымының жоспары – 270 000 мың, сауда үстемесі – 90 450 мың. Ағымдағы және жоспарлы жылға орташа үстеме деңгейін және Көзқ анықтаңдар.
13 есеп. Ағымдағы жылы тауар топтарында келесідей үстеме деңгейі қалыптасты: минералды сулар – 10%, дәрі-дәрмектер – 36%, таңу материалдары – 9%, сабын – 8%, парфюмерия – 10%, өзгелері – 11 %. Жоспарлы жылға тауар топтары бойынша тауарайналымы: минералды сулар – 7 000 мың теңге; дәрі-дәрмектер – 186 000 мың; таңу материалдары – 20 000 мың; сабын – 5 000 мың; парфюмерия – 3 000 мың; өзгелері – 12 000 мың. Сауда үстемесінің жоспарының жобасын жасаңдар.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. – Москва: Медицина, 2004. – 716 c.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. – Москва: ACADEMIA. – Том I. – 2003. – 447 с.
Қосымша:
1. Криков В.П., Прокопишин В.И. Организация и экономика фармации. – Москва: Медицина, 1999. – 624 c.
БАҚЫЛАУ ЖҰМЫСЫ
Вариант 1
1. Тауарайналымының топтық құрылымы және оның мәні.
2. Тауарлық баланс формуласы және оның құраушыларының сипаттамасы.
Вариант 2
1. Тауар топтары бойынша сатылу көлемін болжау әдістері.
2. Тауарлық баланс формуласын пайдаланып, түскен тауарларды есептеу (мысал).
Вариант 3
1. Дәріхана ұйымдарындағы баға түзудің ерекшеліктері.
2. Тауарайналымының топтық құрылымының мәні.
Вариант 4
1. Дәріханадағы сауда үстемесі және оның түзілу жолдары.
2. Тауарлық баланс формуласын пайдаланып, кезеңнің басына қалдықты есептеу (мысал).
Вариант 5
1. Сауда үстемесінің шамасына және деңгейіне әсерін тигізетін факторлар.
2. Өзіндік құн коэффициенті, оның сипаттамасы және қолданылуы.
Вариант 6
1. Сауда үстемесін жоспарлау әдісі.
2. Тауарлық баланс формуласын пайдаланып, кезеңнің соңына қалдықты есептеу (мысал).
Вариант 7
1. Тауар топтары бойынша тауарайналымы қандай көрсеткіштерде жоспарланады.
2. Тауарлық баланс формуласын пайдаланып, тауарлардың сатылуын есептеу (мысал).
Вариант 8
1. Тауар топтары бойынша сатылу көлемін болжау әдісі.
2. Сауда үстемесінің шамасына және деңгейіне әсерін тигізетін факторлар.
Вариант 9
1. Тауарайнкалымының топтық құрылымы және оның мәні.
2. Сауда үстемесін жоспарлау әдісі.
Вариант 10
1. Сауда үстемесінің шамасына және деңгейіне әсерін тигізетін факторлар.
2. Тауарлық баланс формуласын пайдаланып, кезеңнің басына қалдықты есептеу (мысал).
ТАҚЫРЫП: ДӘРІХАНА ҰЙЫМЫНЫҢ ҚАРЖЫ-ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ НӘТИЖЕЛЕРІН АНЫҚТАУ
МАҚСАТЫ
Студенттерді дәріхана ұйымының қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелерін анықтаумен таныстыру.
Үйрету міндеттері – дәріхана ұйымының қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелерін анықтауға студенттерді үйрету.
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Түрлері және құрамдас бөліктері бойынша сату көлемін талдау және жоспарлау.
2. Дәріхана ұйымының шығынын жоспарлау.
3. Жалпы табысты жоспарлау әдісі. Оған әсер ететін факторлар.
ҮЙРЕТУ ЖӘНЕ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Дәріхана ұйымының қаржы-шаруашылық қызметінің негізгі экономикалық көрсеткіштері және олардың сипаттамасы.
Экономикалық талдау әдістері.
Негізгі экономикалық көрсеткіштерді болжау әдісі.
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация. Ситуациялық есептерді шешу:
1. Дәріхана ұйымының тауарайналымын (сату көлемін) талдауда қолданылатын көрсеткіштер: а) құндық: б) сандық; в) сапалық; г) меншікті.
2. Жалпы табыс шамасына және деңнейіне әсер ететін факторлар.
Ситуациялық есептер
1 есеп. Бір жылға және тоқсандар бойынша жалпы тауарайналымының жоспарын құрастыру. Бөлшек тауарайналымы 240 000 мың теңгеге жоспарланған; тоқсандар бойынша күтілмелі орындалуы: 56 000 мың, 48 000 мың, 45 000 мың, 51 000 мың. Көтерме тауарайналымы 130 000 мың теңгеге жоспарланған; тоқсандар бойынша күтілмелі орындалуы: 30 000 мың, 29400 мың, 30 000 мың, 30600 мың.
2 есеп. Соңғы 3 жылдағы бөлшек тауарайналымы: 68 000 мың теңге; 70 000 мың; 78 000 мың; ағымдағы жылғы күтілмелі – 91 500 мың, тоқсандар бойынша: 25 000 мың, 22 800 мың, 19 100 мың, 24 600 мың. Бір жылға және тоқсандар бойынша бөлшек тауарайналымының жоспарын жасау.
3 есеп. Соңғы 3 жылдағы көтерме тауарайналымы: 28 000 мың; 30 600 мың; 34 900 мың; ағымдағы жылғы күтілмелі – 38 000 мың теңге. Бір жылға және тоқсандар бойынша көтерме тауарайналымының жоспарын жасау. Тоқсандар бойынша жылдық орындалуы 26%, 24%, 23%, 27%.
4 есеп. Бірнеше жылдардағы көтерме тауарайналымы – 30 000 мың теңге, 32 000 мың, 33 000 мың. Орташа өсу қарқыныны және 1% өсу шамасын анықтау.
5 есеп. Шаруашылық есептегі дәріхана үшін тауар топтары бойынша тауарайналымының жоспарын құрастыру. Ағымдағы жылғы күтілмелі орындалуы: дәрі-дәрмектер – 200 000 мың теңге; таңу материалдары – 18 000 мың; науқастарды күту бұйымдары – 25 000 мың; сабын – 16 000 мың; парфюмерия – 18 000 мың.
Жалпы тауарайналымының жоспар жобасы – 300 000 мың теңге. ОАД дәрі-дәрмекті сатуды парфюмерия тобының есебінен 0,8%-ға көбейтуді ұсынады. Дәріханадан жоғарыда көрсетілгендерден басқа тауар топтары сатылмайды.
6 есеп. Келесі мәліметтерді пайдалана отырып сақтау және сатылу кезіндегі медициналық мақсаттағы тауарлардың табиғи шығын шамасын (мөлшерін) есептеу: а) амбулаторлық рецептура бойынша жеке дайындалған дәрілік заттар 200 000 теңгеге сатылды реализовано; б) қосымша технологиялық операцияларсыз (араластыру, еріту, мөлшерлерге бөлу) дәріхана тарасына дәрі-дәрмектерді өлшеп босату жолымен 120 000 теңгеге сатылды; Ксөзқ = 60%.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. – Москва: Медицина, 2004. – 716 c.
2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. – Москва: ACADEMIA. – Том I. – 2003. – 447 с.
Қосымша:
1. Криков В.П., Прокопишин В.И. Организация и экономика фармации. – Москва: Медицина, 1999. – 624 c.
БАҚЫЛАУ ЖҰМЫСЫ
Вариант 1
1. Дәріхана ұйымының қаржы-шаруашылық қызметінің негізгі экономикалық көрсеткіштері.
2. Сатудан түскен жалпы табыс және оны анықтау тәсілдері.
Вариант 2
1. Дәріхананың жалпы тауарайналымын жоспарлау.
2. Таза табыс және оны болжау.
Вариант 3
1. Бөлшек тауарайналымын жоспарлау.
2. Дәріхананың жалпы кірісін жоспарлау.
Вариант 4
1. Көтерме тауарайналымын жоспарлау.
2. Фармацевтикалық ұйымның табысының экономикалық маңызы.
Вариант 5
1. Дәріхананың сату көлемін (тауарайналымын) талдау кезінде қолданылатын көрсеткіштер.
2. Шығынды төмендететін фаакторлар.
Вариант 6
1. Жалпы табысты (сауда үстемесін) жоспарлау.
2. Шығынды жоғарылататын факторлар.
Вариант 7
1. Сауда үстемесінің шамасына және деңгейіне әсер ететін факторлар.
2. Дәріханаға тәуелді болатын факторлар.
Вариант 8
1. Дәріхана ұйымының қаржы-шаруашылық қызметінің негізгі экономикалық көрсеткіштері.
2. Дәріхананың шығын айналымы.
Вариант 9
1. Дәріхананың жалпы тауарайналымын жоспарлау.
2. Шығын айанлымын талдау үшін бастапқы мәліметтер.
Вариант 10
1. Бөлшек тауарайналымын жоспарлау.
2. Шығынға әсер ететін факторлар.
Вариант 11
1. Көтерме тауарайналымын жоспарлау.
2. Дәріханаға байланысты болмайтын факторлар.
Вариант 12
1. Дәріхана ұйымының қаржы-шаруашылық қызметінің негізгі экономикалық көрсеткіштері.
2. Дәріхананың шығын айналымы.
Вариант 1
1. Есептік кезеңге жатқызылатын шығындарға жатады:
а) жалпы және әкімшілік шығындар
б) транспортқа жұмсалатын шығындар
в) тауарлық-матпериалдық қорларды сатуға жұмсалатын шығындар
г) пайыздар бойынша шығындар
д) РК жұмсалатын шығындар
2. Шығын айналымына әсерін тигізетін факторлар келесідей болады:
а) дәріханаға байланысты
б) аяқ астынан пайда болған
в) мүмкін болатын
г) дәріханаға байланысты болмайтын
д) уақытша
3. Сату бойынша шығындарға келесілерді жатқызуға болады:
а) өтім бөлімінің қызметкерлерінің жалақысын
б) меншікті сақтандыруды
в) маркетинг
г) іссапарлық шығындар
д) шикізат пен материалдарға шығындар
4. Жүйелі шығындар:
а) ақшалық заттар түріндегі шығындар
б) жалақы
в) жалға алу
г) өзіндік құн
д) шикізат пен материалдарға шығындар
5. Жалпы және әкімшілік шығындарға жатады:
а) әкімшілік-шаруашылық персоналдарға жататын қызметкерлердің еңбегін төлеу
б) өтім бөлімінің қыөзметкерлерінің еңбегін төлеу
в) қызметтік автотранспорттың күтімі
г) техникалық басқару құралдарының, байланыс тораптарының және дабыл
құралдарының күтімі
д) іссапарлық шығындар
6. Шығын айналымын төмендетпетін факторлар:
а) тауарайналымының жүйелі өсуі және оның құрылымының өзгеруі
б) шаруашылық есеп айырысуды жетілдіру
в) қызмет көрсетудің жаңа формаларын енгізу
г) ДДҚ санын көбейту
д) жалақыны төмендету
7. Таза шығын айналымы келесілермен байланысты:
а) тауарларды сату процесімен
б) жарнамамен
в) автотранспорттың күтімімен
г) іссапармен
8. Қосымша шығын айналымы:
а) транспорттық шығындар
б) сақтау бойынша шығындар
в) жалақы бойынша
г) өлшеу бойынша
д) буып-түю бойынша
9. Пайыздар бойынша шығындарға жатады:
а) банк несиесі бойынша пайыздарды төлеу
б) жабдықтаушылардың несиесі бойынша
в) мүлікті жалға алғаны үшін
г) әкімшіліктің жеке ақшасы
д) жалақы бойынша
10. Ғимараттың, құрылыстың және мүліктің күтімі бойынша шығындарға кіреді:
а) жылыту, жарықтандыру бойынша
б) бөлмелерді тазалықта ұстау бойынша
в) өртке қарсы қауіпсіздік бойынша
г) мекеме штатында тұрмайтын күзетті ұстау бойынша
д) персоналдардың формасына жұмсалатын шығындар
Вариант 2
1. Шығын баптары:
а) сату бойынша шығындар
б) деңгейі бойынша шығындар
в) пайыздар бойынша шығындар
г) жалпы және әкімшілік шығындар
д) сома бойынша шығындар
2. Өндіріс кезінде өзіндік құнға енгізілетін, сонымен бірге ДП мен ММБ өндірушіден тұтынушыға дейін жеткізумен байланысты ақшалық формада берілген шығындар:
а) сату көлемі
б) сауда үстемесі
в) шығын айналымы
г) дәріхананың тауарайналымы
д) тоқсандар бойыншат шығын сомасы
3. Жалпы және әкімшілік шығындарға кіреді:
а) әкімшілік-шаруашылық персоналдарының (қосымша) жалақысы
б) әкімшілік-шаруашылық персоналдарының (негізгі) жалақысы
в) несиеге пайыздар
г) қызметтік автотранспорттың күтімі
д) банк қызметін төлеу
4. Сату бойынша шығындарға кіреді:
а) өндірістік және көмекші персоналдардың жалақысы
б) маркетингке жұмсалатын шығындар
в) кадрлардың дайындығына жұмсалатын
г) банк қызметін төлеу
д) теміржолмен, автокөлікпен тасымалдау
5. Шығынды төмендететін факторларға жатады:
а) тауарайналымының жүйелі өсуі
б) дәрімен қамтамасыз етудің жаңа формаларын енгізу
в) залды эстетикалық ресімдеу
г) дәрілік заттарды дайындау технологиясын жетілдіру
д) қызметкерлерге жалақыны жоғарылату
6. Шартты-ауыспалы шығындарға жатады:
а) транспорттық шығындар
б) жалақы
в) ағымдағы жөндеу
г) тара бойынша шығындар
д) табиғи шығын
7. Маркетинг бойынша шығындарға жатады:
а) дәріханаға байланысты
б) сату бойынша
в) дәріханаға байланысты емес
д) несие үшін шығындар
8. Тауарайналымына әсер ету дәрежесі бойынша шығындар бөлінеді:
а) ауыспалы
б) өзгермейтін
в) шартты-ауыспалы
г) шартты-тұрақты
д) үнемі жоғарылайтын
9. Шығынды жоспарлайды:
а) есептеу жолымен
б) деңгейі бойынша
в) сомасы бойынша
г) жекелеп
д) өндіріс шығынына салыстырмалы деңгейі бойынша
10. Дәріхана шығынының деңгейі келесі формула бойынша есептеледі:
-
а)
сату көлемі
•100%
å дәріхана шығыны
б)
å дәріхана шығыны
•100%
сату көлемі
в)
сату көлемі
•100%
шығын айналымы
г)
Дәріхананың таза шығыны
•100%
å шығын айналымы
Вариант 3
1. ДП мен ММБ өндірушіден тұтынушыға дейін жеткізумен байланысты шығындар:
а) шығу
б) шығын
в) табыс
г) жоғалулар
д) қор
2. Жалпы және әкімшілік шығындарға кіреді:
а) айыппұл
б) қызметкерлердің еңбегін төлеу
в) транспорттық шығындар
г) соттық шығындар
д) маркетингтік шығындар
3. Сату бойынша шығындарға кіреді:
а) маркетингке жұмсалатын шығындар
б) кірісті жасырғаны үшін шығындар
в) транспорттық шығындар
г) салықтар
д) іссапарлық шығындар
4. Өндіріс шығыны – бұл:
а) транспортқа жұмсалатын шығындар
б) сатуға байланысты шығындар
в) сақтау бойынша шығындар
г) өнімді өндіруге кеткен дамдар еңбегінің және заттық еңбектің шығынының
жиынтығы
д) қаттау бойынша шығындар
5. Банк несиесі бойынша пайыздарды төлеуге келесі шығындар кіреді:
а) сату бойынша
б) пайыздар бойынша
в) жалпы және әкімшілік шығындар
г) дәріханаға байланысты
д) дәріханаға байланысты емес
6. Шығынды төмендететін шығындарға жатады:
а) тауарайналымының жүйелі өсуі
б) дәрімен қамтамасыз етудің жаңа формаларын енгізу
в) залды эстетикалық ресімдеу
г) дәрілік заттарды дайындау технологиясын жетілдіру
д) қызметкерлерге жалақыны жоғарылату
7. Тауарайналымына әсер ету дәрежесі бойынша шығындар бөлінеді:
а) тұрақты жоғарылататын
б) шартты-ауыспалы
в) шартты-тұрақты
г) өзгермейтін
д) ауыспалы
8. Шартты-ауыспалы шығындарға жатады:
а) транспорттық шығындар
б) жалақы
в) ағымдағы жөндеу
г) тара бойынша шығындар
д) табиғи шығын
9. Дәріханаға байланысты факторларға жатады:
а) тауарларды дұрыс сақтау
б) баға факторы
в) бөлмені жалға алу
г) қаржылық тәртіпті сақтау
д) бөлінген қаржыларды рационалды қолдану
10. Маркетингке жұмсалатын шығындарға жатады:
а) дәріханаға байланысты емес
б) сату бойынша
в) жалпы және әкімшілік шығындар
г) пайыздар бойынша шығындар
д) дәріханаға байланысты
Вариант 4
1. Дәріхана шығыны – бұл:
а) ДП мен ММБ өндірушіден тұтынушыға жеткізумен байланысты шығындар
б) өндірісі кезінде өзіндік құнға енгізілетін шығындар
в) ақшалық мәнде берілген шығындар
г) пайызбен берілген шығындар
2. Шығын деңгейі келесі формуламен есептеледі:
а) |
Уршығ = |
å шығын |
•100% |
|||||
Т бөлшек бағада |
||||||||
б) |
Т = |
И1 – И0 |
•100% |
|
||||
И0 |
|
|||||||
в) |
Iи = |
И1 |
|
|||||
И0 |
|
|||||||
г) Қб + Т = Пк + В + Р
3. Жалпы және әкімшілік шығындарға жатады:
а) әкімшілік-шаруашылық персоналдардың еңбегін төлеу
б) қызметтік автокөліктің күтіміне жұмсалатын шығындар
в) өтім бөлімінің қызметкерлерінің жалақысы
г) жарнамалық басылымдарды жасауға және шығаруға жұмсалатын шығындар
4. Сату бойынша шығындарға кіреді:
а) меншікті сақтандыру бойынша шығындар
б) іссапарлық шығындар
в) амортизациялық шығындар және негізгі заттардың күтіамі бойынша шығындар
г) басқарудың әкімшілік персоналдарының іссапарына жұмсалатын шығындар
5. Есептік кезеңдегі шығындарға жатады:
а) жалпы шығындар
б) әкімшілік шығындар
в) тауарлық-матпериалдық құндылықтарды сату бойынша шығындар
г) өтім нарықтарын зерттеу және нарықта тауарларды жылжыту бойынша шығындар
6. Дәріханаға байланысты емес факторларға жатады:
а) айналымдағы заттарды рационалды қолдану
б) тауараналымының жоспарын орындау
в) баға факторы
г) қаржылық тәртіпті сақтау
7. Шығынды жоғарылататын факторлар:
а) дәрілік қызмет көрсету мәдениетін жоғарылату
б) дәрілік заттарды ресімдеу сапасын жақсарту
в) тауарайналымының жүйелі өсуі
г) дәрілік қызмет көрсетудің жаңа формаларын енгізу
8. Шартты-ауыспалы шығындарға жатады:
а) транспорттық шығындар
б) жалақы
в) табиғи шығын
г) жалгерлік төлем
9. Шартты-тұрақты шығындарға жатады:
а) ғимараттың күтіміне жұмсалатын шығындар
б) тара бойынша шығындар
в) ажалгерлік төлем
г) жалақы
10. Шығын айналымы – бұл:
а) өнімді өндіруге кеткен дамдар еңбегінің және заттық еңбектің шығынының
жиынтығы
б) тауарайналысы процесімен байланысты қоғамдық қажетті шығындар
в) айналс сферасында жалғасатын өндіріс процесімен негізделген шығындар
г) тауардың пайыздық айналысымен, олардың есебімен дәне жарнамасымен
байланысты шығындар
Вариант 5
1. Шығын айналымы – бұл:
а) өнімді өндіруге кеткен дамдар еңбегінің және заттық еңбектің шығынының
жиынтығы
б) шығын деңгейң
в) тауардың өзіндік құны
г) нақты шығындар
2. Шығынды келесідей екі топқа бөлуге болады:
а) өзіндік құнға кіретін
б) өзіндік құнға кірмейтін
в) дәріхана шығыны
г) өндіріс шығыны
д) айналыс шығыны
3. Нақты шығындар – бұл:
а) ақшалық мәндегі шығындар
б) жалақы
в) жалға алу
г) өзіндік құн
д) шикізат пен материалға жұмсалатын шығындар
4. Қандай шығындар деңгейі бойынша жоспарланады:
а) сату көлемінің өзгеруімен өзгеріске ұшырайтын шығындар
б) өзгеріске тәуелді болмайтын шығындар
в) бөлмелер мен мүліктің күтіміне жұмсалатын шығындар
г) жалақыға жұмсалатын шығындар
5. Қандай шығындар сомасы бойынша жоспарланады:
а) сату көлемінің өзгеруімен өзгеріске ұшырайтын шығындар
б) өзгеріске тәуелді болмайтын шығындар
в) бөлмелер мен мүліктің күтіміне жұмсалатын шығындар
г) жалақыға жұмсалатын шығындар
6. Шығын деңгейі келесі формула бойынша есептеледі:
а) |
å шығын |
•100% |
|
|
Т көтерме бағада |
|
|||
б) |
å шығын |
•100% |
||
Т бөлшек бағада |
||||
в) Он + П = Пк + В + Р
г) |
å шығын |
•100% |
сату көлемі |
д) W • T
7. Кезеңдегі шығындарға келесілер жатады:
а) жалпы және әкімшілік шығындар
б) ТБЗ сату бойынша шығындар
в) пайыздар бойынша шығындар
г) өзіндік мұқтаждықтарға жұмсалатын шығындар
д) несие үшін шығындар
8. Шығынды пайыздық (%) деңгейі бойынша болжау:
а) |
å бір жылдағы барлық шығынның |
•100% |
|
|||
бір жылға сату көлемінің жоспары |
|
|||||
б) |
å шығын |
•100% |
|
|||
Т бөлшек бағада |
|
|||||
в) |
å тоқсандар бойынша шығын |
•100% |
||||
тоқсандар ойынша сату көлемінің жоспары |
||||||
г) å шығын = сату көлемі • шығын деңгейі • 100%
9. Шығын айналымын төмендететін факторлар:
а) тауарайналымынң жүйелі өсуі
б) шаруашылық есепті жетілдіру
в) қызмет көрсетудің жаңа формаларын енгізу
г) ДДҚ санының көбеюі
д) жалақының төмендеуі
10. Ішкі шығын айналымы:
а) тасымалдау бойынша шығындар
б) тауарларды жіберу бойынша шығындар
в) жалақы
г) жалға алу, ғимараттың мүліктің күтімі бойынша шығындар
д) пайыздар бойынша, коммуналдық қызметке шығындар
ТАҚЫРЫП: ЗАМАНАУИ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ НЕГІЗДЕРІ. ЕСЕПТІҢ
ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ЕСЕП ӨЛШЕГІШТЕРІ
МАҚСАТЫ
Студенттерде заманауи бухгалтерлік есепке қатысты білімді қалыптастыру.
Үйрету міндеттері – студенттерді таныстыру:
бухгалтерлік есептің негіздерімен;
есептің түрлерімен;
бухгалтерлік есептің өлшегіштерімен.
ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ
1. Ақпаратты жүйе ретіндегі есеп.
2. Есептің түрлері: а) статистикалық; б) оперативті-техникалық; в) бухгалтерлік.
3. Есеп өлшегіштері: а) натуралды; б) еңбектік; в) ақшалық.
4. Есеп құжаттары.
ҮЙРЕТУ ЖӘНЕ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
Сұрақтар бойынша пікірталас:
Есеп ақпаратты жүйе ретінде.
Объекты учета.
Кіші топтардағы жұмыс. Презентация. Ситуациялық есептерді шешу:
Есептің түрлері және олардың сипаттамасы.
Есеп өлшегіштері және оларды қолдану сфералары.
Есеп құжаттары және олардың жіктелуі.
ӘДЕБИЕТ
Негізгі:
2007 жылдың 28 ақпанындағы Қазақстан Республикасының Заңы №234-ІІІ «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп туралы».
Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. – Москва: Медицина, 2004. – 716 c.
Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. – Москва: ACADEMIA. – Том I. – 2003. – 25-35 с.
Қосымша:
Криков В.П., Прокопишин В.И. Организация и экономика фармации. – Москва: Медицина, 1999. – 239-249 c.
Бухгалтерлік есептің стандарттары, әдістемелік нұсқаулар. Есептің басты жоспары. Құжаттары жинағы. – Алматы: Раритет, 2000.
СҰРАҚТАР БОЙЫНША БАҚЫЛАУ
Статистикалық есеп.
Оперативті-техникалық есеп.
Бухгалтерлік есеп.
Ақшалық өлшегіш және оны қодану сферасы.
Еңбек өлшегіштері және оны қолдану сферасы.
Натуралды өлшегіштер және оны қолдану сферасы.
Ақпаратты жүйе ретіндегі есеп.
Есеп құжаттары.
Есеп құжаттарын ресімдеуге қойлыатын талаптар.
Есеп құжаттарының жіктелуі.
Бухгалтерлік есептің объектілері.
Бухгалтерлік есепті жүргізуге жауапты тұлға.
200
беттің