1. Таза табыс

Таза немесе экономикалық табыс – бұл жалпы табыс пен шығынның арасындағы айырмашылық. Таза табыстың шамасына факторлардың үш тобы әсерін тигізеді:

1) дәріхананың қызмет ерекшеліктерін анықтайтын факторлар (рецепт бойынша босату, номенклатураның көп болуы, сұранысты зерттеу қиындығы, жүйенің зияндылығы және т.б.).

2) жалпы табысқа әсерін тигізетін факторлар – бұлжалпы табысты көбейтетін факторлар, олар таза табысты да көбейтеді.

3) шығынға әсерін тигізетін факторлар. Шығынды азайтатаын барлық факторлар табысты жоғарылатады.

Таза табыс теңгеде есептеледі:

Таза табыс = Жалпы табыс – Жалпы шығын

Салыстырмалы көрсеткіші таза табыстың деңгейі деп аталады немесе оны басқаша рентабельділік деп атайды:

Ут =	 таза табыс	• 100%
	жалпы табыс

Жоспарлы есептеулер жоспар алдындағы кезеңдердегі табысқа талдау жасауға негізделеді. Талдаудың басты міндеті – жеке факторлардың табысқа тигізетін әсерін анықтау, сонымен бірге оны көбейту үшін резервтерді табу және дәріхананың шаруашылық қызметінің экономикалық тиімділігін біршама жоғарылату.

Тиімді жұмыс істейтін кез келген фирма, кез келген кәсіпорын өзінің табысын ұлғайтуға және шығынын төмендетуге ұмтылады. Және бұл жағдайда мынаны анықтау керек: сату көлемі (жалпы табыс) қандай болған жағдайда фирма макимальды табысты алады және шығын көлемі минимальды болады.

2. Табысты максимизациялау принциптері

Табысты максимизациялаудың және шығынды минимизациялаудың екі ыңғайы немесе принципі бар (қысқа мерзімде).

Бірінші принцип. Жалпы кірісті жалпы шығынмен салыстыру.

Екінші принцип. Шекті кірісті шекті шығынмен салыстыру.

Жалпы кірісті жалпы шығынмен салыстыру. Әдістемелік тәсіл дайындалған немесе сатылған өнімдердің санының жалпы табысқа әсерін өлшеуге негізделген. Дәріханада ДП мен ММБ сатылуының есебі номенклатура бойынша жүргізілмейді.

Сондықтан, шартты түрде өлшем бірлігіне келушілердің орташа санын және бір келушіге сату көлемін. Осы екі көрсеткіштің көбейтіндісі жалпы кірісті береді.

Әдісті жүзеге асыру технологиясы:

1. Аналитикалық кесте құрастырылады, онда келушілер санының нақты көрсткішіне жалпы кіріс пен жалпы шығынды салыстыру кезіндегі табыс немесе шығын есептеледі.

2. Мұндай кестелер бірнеше болуы мүмкін, оның әрқайсысы жалпы кіріс байланысты болатын 1 келушіге сату көлемінің белгілі бір деңгейіне құрылады.

3. Табыс немесе шығынды жалпы кірістен жалпы шығынды алып тастау арқылы есептеледі.

Осы ыңғай шеңберінде екі тәсіл қолданылады:

1. Табысты максимизациялау әдісі, баға деңгейі нақты болған жағдайда шығарылатын немесе сатылатын өнімдердің санын жоғарылату шамасына қарай экономикалық табыс белгілі бір кезеңге дейін жоғарылап, сонан кейін азаятын жағдайда қолданылады; табыс максимальды болатын жағдайдағы өнімнің шығарылған санын немесе сатылу көлемін анықтайды.

2. Шығындарды азайту тәсілі келесі жағдайда қолданылады, егер нақты бағада барлық сатылу көлемі немесе шығарылған өнімдер көлемі шығынға ұшыратса; бұл жағдайда тұрақты шығындарға қарағанда болған шағындар аз болатын сатиу көлемін анықтайды (бұл ситуацияда кәсіпаорынды әлі жаппаған дұрыс, бірақ егер шеккен зиян тұрақты шығынға қарағанда жоғары боса онда кәсіпорынды жапқан дұрыс).

ӘДЕБИЕТ

Негізгі:

1. Багирова В.Л. Управление и экономика фармации. – Москва: Медицина, 2004. – 716 с.

2. Лоскутова Е.Е. Управление и экономика фармации. Фармацевтическая деятельность. Организация и регулирование. – Москва: ACADEMIA. – Том I. – 2003. – 447 с.

Қосымша:

1. Криков В.П., Прокопишин В.И. Организация и экономика фармации. – Москва: Медицина, 1999. – 624 с.

БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ (КЕРІ БАЙЛАНЫС)

1. «Таза табыс» түсінігіне анықтама беру.

2. Таза табыстың шамасына әсерін тигізетін факторлар.

3. Таза табысты болжау әдістемесі.

4. Табысты жоғарылату принциптері.