B) Kolizja przepisów prawnych w przestrzeni

Kolizja przepisów prawnych w przestrzeni to ta kolizja, do której dochodzi między przepisami obowiązującymi w różnych miejscach.

Do kolizji w przestrzeni może dojść.

1. między przepisami obowiązującymi w różnych dzielnicach kraju,

2. między przepisami różnych państw.

Kolizje między ustawodawstwami różnych państw są zjawiskiem naturalny i nie da się ich uniknąć. Trzeba natomiast dysponować środkami do ich rozstrzygania. Do takiej kolizji dochodzi np. w przypadku zawarcia umowy między obywatelem polskim i węgierskim, udzielenia pełnomocnictwa polskiemu agentowi handlowemu działającemu na terenie Danii, przysposobienia dziecka mając go obywatelstwo fińskie przez obywateli polskich, zawarcia małżeństwa przez Polkę ze studiującym w Polsce obcokrajowcem itd.

W każdym z tych przypadków zachodzi pytanie, jakie przepisy należ stosować - polskie czy państwa obcego, jeśli zaś ma być stosowane prawo obce, to które (gdy w grę wchodzi kilka ustawodawstw).

Każde państwo ustanawia własne przepisy kolizyjne. Wskazują one, czy do danego stosunku prawnego stosować prawo rodzime czy obce. Dl kilku dziedzin prawa (prawa cywilnego, rodzinnego) tworzą one tzw. prawo międzynarodowe prywatne.

Ad. 7) stosunek prawny, zdarzenie prawne

a) Stosunkiem prawnym jest stosunek społeczny uregulowany przez prawo.

b) Podmiotami albo stronami stosunku prawnego są z kolei osoby lub grupy osób uczestniczące w stosunku prawnym. W każdym stosunku uczest­niczą przynajmniej dwa podmioty.

c) Istotą stosunku prawnego jest to, że podmiot stosunku prawnego może ż ą d a ć od drugiego podmiotu określonego zachowania i sam może wobec niego postępować w określony sposób. Tak więc celem konstrukcji stosunku prawnego jest określenie uprawnień oraz obowiązków podmiotów stosunku prawnego, a także skutków prawnych relacji zachodzących pomiędzy tymi podmiotami.

d) W stosunku prawnym wyodrębnić możemy 5 elementów:

1. prawo podmiotowe,

2. obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu,

3. podmiot prawa,

4. podmiot obowiązku,

5. przedmiot stosunku prawnego - Przedmiotem stosunku prawnego jest to wszystko, do czego odnoszą się prawa i obowiązki stron

Za elementy stosunku prawnego uważa się więc strony tego stosunku oraz prawa i obowiązki, które im przysługują, a nadto przedmiot stosunku czyli to, o co w danym stosunku chodzi (rzeczy, dobra niematerialne, działania).

Prawo podmiotowe to przysługująca określonemu podmiotowi prawa możność domagania się od innego podmiotu prawa pewnego za­chowania się (oddania pieniędzy, udzielenia urlopu, wykonania za­mówienia). Prawa podmiotowe wynikają z przepisów prawnych. Na przykład wierzy­ciel może domagać się od dłużnika zwrotu pożyczonej kwoty dlatego, że takie prawo podmiotowe przyznają dającemu pożyczkę przepisy kodeksu cywilnego (art. 720).

Stosunki prawne występujące w sferze majątkowej mają z reguły charakter złożony. Każda ze stron występuje jednocześnie jako podmiot prawa i podmiot obowiązku. Sprzedawca rzeczy ma obowiązek przeniesienia na kupującego prawa własności i wydania rzeczy - a jednocześnie prawo domagania się zapłaty. Kupujący zaś na odwrót: ma obowiązek zapłacenia umówionej kwoty, jednocześnie zaś prawo domagania się wydania rzeczy i przeniesienia własności tej rzeczy.